کنفرانس بین‌المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم: تجاوز و دفاع» دیروز یکشنبه ۲۵ آبان در تهران برگزار شد و سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه به همراه معاونان فعلی و دیپلمات‌های بلندپایه پیشین و بیش از ۳۵۰ میهمان داخلی و خارجی شامل هیأت‌های دیپلماتیک، استادان و تحلیلگران روابط و حقوق بین‌الملل از اروپا، آسیا و منطقه در این نشست شرکت کردند. این کنفرانس که در چهارچوب مجمع گفت‌وگوهای تهران برگزار شد، با هدف بررسی چالش‌های فزاینده علیه اصول بنیادین حقوق بین‌الملل و پیامدهای روند رو به رشد تضعیف نهادهای بین‌المللی بویژه در اثر حمله تجاوز‌کارانی آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران برگزار شد.
از همان ابتدای برنامه مشخص بود که همه منتظر سخنرانی عراقچی بودند. او که در  هفته های اخیر در برابر برخی انتقادها راهبرد سکوت را اختیار کرده است، دیروز در موضعی مقتدر، تمام قد از وزارت خارجه و تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران دفاع کرد.

دیپلماسی هدف بمب های امریکایی
عراقچی سخنانش را با این جمله آغاز کرد که «حقوق بین‌الملل امروز هدف یک حمله تمام‌عیار است.» همین جمله کافی بود تا بفهمیم قرار است لحن و محتوای صحبت‌هایش صریح و بی‌پرده باشد. او آمریکا و متحدان غربی‌اش را متهم کرد که پشت شعار «نظم بین‌المللی قاعده‌محور» پنهان می‌شوند، اما در واقع به دنبال ساخت یک نظم «زورپایه» هستند؛ نظمی که به تعبیر خودش بازگشت آشکار به «قانون جنگل» است. جمله‌ای که بعد از صحبت‌های عراقچی تقریباً به کلیدواژه سخنرانی اکثر حاضران در کنفرانس تبدیل شد و حتی کمال خرازی وزیر خارجه اسبق و رئیس کنونی شورای راهبردی روابط خارجی نیز در سخنرانی خود صراحتاً عنوان کرد که «به‌رغم برخی از تلاش‌ها، در حال حاضر در عرصه بین‌الملل قانون‌مداری تبدیل به زورمداری شده است.»  عراقچی در بخش دیگر سخنان خود به حمله اسرائیل و آمریکا به خاک ایران و تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای اشاره کرد و گفت: «آن تأسیسات زیر نظر آژانس بودند. این حمله نه فقط نقض منشور ملل متحد، بلکه نمونه کامل «تجاوز مسلحانه» و ضربه‌ای مستقیم به رژیم پادمان و عدم‌اشاعه است. تأکید او بر اینکه در جریان تجاوز ماه ژوئن به ایران «اولین بمب‌ها به سمت دیپلماسی شلیک شد» در فضای سالن طنین خاصی داشت و تأیید حاضران را برانگیخت.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین با دفاع از قدرت نظامی و توان موشکی کشور، درباره پاسخ ایران به این تجاوز آشکار توضیح داد و گفت که عملیات دفاعی کشور کاملاً مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد انجام شده؛ با رعایت ضرورت، تناسب و بدون هدف‌گیری غیرنظامیان، و این یعنی ایران حتی در دل جنگ هم حقوق بین‌الملل بشردوستانه را رعایت کرده است؛ نکته‌ای که به عنوان تفاوت رفتاری ایران و اسرائیل برجسته شد.
عراقچی نقبی به برجام و عهد شکنی آمریکا هم زد و یادآوری کرد که ایران برخلاف آمریکا به تعهداتش پایبند بوده؛ چه در NPT ‌و چه در زمان اجرای کامل برجام. و از همین‌جا وارد بحث دو «گفتمان» شد؛ یکی گفتمان زور و هژمونی، و دیگری گفتمان صلح، قانون و گفت‌وگو. به‌گفته او، ایران بی‌تردید راه دوم را انتخاب کرده و هدفش ساختن منطقه‌ای قوی و امن بر پایه همکاری و اعتماد است.

درخواست برای مذاکره با ایران 
متأثر از مقاومت ملت 
بعد از سخنرانی رسمی، عراقچی در همان سالن روبه‌روی محمدکاظم سجادپور استاد روابط بین‌الملل دانشکده وزارت امور خارجه نشست و در یک گفت‌و‌گو تخصصی و دقیق، از بارقه‌های امید و چشم‌انداز روشن کشور گفت. او از همان ابتدا آینده ایران را «امیدبخش و مثبت» توصیف کرد و گفت که کشور یکی از سخت‌ترین جنگ‌های اخیر را «با موفقیت کامل» پشت سر گذاشته است. او توضیح داد که هدف مهاجمان آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی همپیمان‌هایشان در جنگ ۱۲ روزه محقق نشد و ایران ظرف چند ساعت آماده دفاع شده و «روزبه‌روز قوی‌تر» شده است. جمله‌اش درباره اینکه «آسمان ایران در معرض هواپیماهای دشمن بود، اما آسمان رژیم اسرائیل در تیررس موشک‌های دقیق ایران قرار داشت» کنایه ظریفی بود به آنها که قدرت نظامی و دفاعی کشور را در این مدت در معرض انتقاد قرار داده بودند و زحمات مدافعان ایران را کم‌ اثر جلوه داده بودند. وزیر امور خارجه در ادامه به تأثیر قدرت موشکی ایران در تغییر رفتار تهاجمی طرف متجاوز پرداخت و گفت: «درخواست تسلیم بدون قید و شرط» در روزهای اول جنگ، تنها ۹ روز بعد تبدیل شده بود به «درخواست فوری آتش‌بس بدون قید و شرط» و این یعنی قدرت نظامی ایران انکار ناپذیر و بازدارنده است و اکنون در اثر اقدامات صورت گرفته در داخل و عرصه دیپلماسی توان دفاعی ایران از قبلِ ۲۳ خرداد به‌مراتب قوی‌تر است.‌ عراقچی بعد از این توضیحات در جمله‌ای کوتاه امضای خود را پای این گفت‌و‌گوی تخصصی گذاشت و گفت: «در اثر ایستادگی و قدرت ایران است که اکنون درخواست برای مذاکره مجدد آغاز شده و اگر چهارچوب عادلانه شکل بگیرد، جمهوری اسلامی مشکلی با مذاکره ندارد.»
او سخنان خود را با این جملات به پایان رساند که «تحریم‌های ۴۰ ساله با وجود هزینه‌های غیر قابل انکار، نتوانسته مسیر توسعه ایران را متوقف کند. دنیا اکنون دو تجربه نسبت به ما دارد و ما برای هر دو آماده‌ایم؛ تجربه جنگ ۱۲ روزه و تجربه برجام.»

مذاکره دیکته شده پذیرفتنی نیست
وزیر خارجه ساعاتی بعد با حضور در جمع خبرنگاران در برابر پرسشگران با لحنی آرام از اقدامات و تلاش‌های مجموعه همکارانش در وزارت خارجه دفاع کرد و گفت: «وزارت خارجه هیچ وقت در میانه جنگ ۱۲روزه هم از وظایفش عقب ننشسته و در موضوعاتی چون اسنپ‌بک موفقیت‌های مهمی داشته است.»
او در پاسخ به سؤالی درباره وجود تأسیسات هسته‌ای اعلام‌ نشده در ایران صراحتاً پاسخ داد: «هیچ تأسیسات غنی‌سازی اعلام‌ نشده‌ای در ایران وجود ندارد. تمام تأسیسات زیر نظارت آژانس هستند.» وی اضافه کرد:« در حال حاضر غنی‌سازی در ایران انجام نمی‌شود، چون تأسیسات مربوطه مورد حمله قرار گرفته‌اند.» پیام مستتر در این جمله برای مخاطبان خاص این سخن روشن بود؛ حق ایران برای غنی‌سازی و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به شمول خودِ غنی‌سازی «غیرقابل انکار» است و کشور به تلاش برای برخورداری از این حق ادامه خواهد داد. او چندبار تأکید کرد که این حق باید از سوی جامعه جهانی، حتی آمریکا، به رسمیت شناخته شود و ایران هیچ‌گاه از این حق دست نخواهد کشید. وزیر امور خارجه در پاسخ به پرسش‌های دیگر هم گفت که ایران ابتکاراتی برای مذاکره دارد، اما فقط در چهارچوبی که حقوق ملت حفظ شود؛ و اینکه مذاکرات دیکته‌ شده و مبتنی بر خواسته‌های حداکثری آمریکا از نظر ایران پذیرفتنی نیست. او صراحتاً گفت که «سیاست ما روشن است: نه به سلطه‌طلبی، آری به دیپلماسی». عراقچی در پایان تأکید کرد، گفت‌وگو با آژانس ادامه دارد و ایران آماده همکاری است اگر قواعد حرفه‌ای و توافق‌ شده رعایت شود؛ نکته‌ای که محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز بر آن صحه گذاشت و از لزوم طرح‌ریزی مدالیته جدید برای همکاری ایران با آژانس صحبت کرد.

بــــرش

رئیس سازمان انرژی اتمی
همکاری با آژانس نیازمند مدالیته‌ای متناسب  با شرایط جنگی است
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در نشست «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم» گفت: «حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران اقدامی بی‌سابقه و لطمه‌ای جدی به اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.» او توضیح داد که در روز حمله، قرار بود بازرسان آژانس ساعت ۸:۳۰ صبح از همان مراکز بازدید کنند، اما همان نقاط در همان زمان مورد اصابت قرار گرفت؛ از جمله کارخانه تولید سوخت صفحه‌ای راکتور تحقیقاتی تهران که نقشی مهم در تولید رادیودارو دارد. اسلامی تأکید کرد: «‌ایران همواره به تعهدات برجامی پایبند بوده، اما خروج آمریکا از برجام و حملات نظامی دوباره فضای تنش را ایجاد کرده است.» او با انتقاد از سکوت شورای حکام و شورای امنیت، خواستار تدوین «مدالیته‌ای متناسب با شرایط جنگی» شد و گفت تا شکل‌گیری این سازوکار، ایران فقط در چهارچوب پادمان عمل خواهد کرد. او هشدار داد که برخی کشورها از آژانس سوءاستفاده می‌کنند؛ حتی آمریکا اجازه طرح پیشنهاد ایران برای ممنوعیت حمله به تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس را در وین نداده است. اسلامی گفت: «‌وقتی مراکز تجهیزشده با همکاری آژانس هدف قرار می‌گیرند، نگرانی درباره «سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه» جدی است.» وی همچنین به حجم گسترده فعالیت مراکز مطالعاتی غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: «‌اگر ادعا می‌شود ظرفیت‌ها نابود شده، این میزان تهدید چه معنایی دارد؟ هدف اصلی، نابودی توان توسعه‌ای ایران است.» اسلامی افزود: «با اینکه تنها سه درصد ظرفیت هسته‌ای جهان در ایران است، حدود ۲۵ درصد بازرسی‌ها و ۸۰ درصد هزینه‌های پادمانی مربوط به ایران می‌شود؛ وضعیتی که هیچ کشور دیگری تجربه نکرده است.‌» به گفته او، تداوم استانداردهای دوگانه، خطر سوءاستفاده از نهادهای بین‌المللی را برای همه کشورها افزایش می‌دهد. وی در ادامه گفت: «سیاست ایران پس از پایان عمر قطعنامه ۲۲۳۱ در اکتبر ۲۰۲۵ روشن است: آژانس باید فقط در چهارچوب پادمان بر برنامه هسته‌ای ایران نظارت کند.»