گروه فرهنگی/ دو پنل تخصصی «ایران جهانی در بستر جهانی ‌شدن» و «ایران‌شناسی، دیپلماسی فرهنگی و تعاملات بین‌المللی» با حضور مسئولان فرهنگی ایران و ایران‌شناسان ایرانی و خارجی، در اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی برگزار شد.

معماری، ادب و هنر ایرانی پیام‌هایی فرامنطقه‌ای دارند
در پنل تخصصی اول با عنوان «ایران جهانی در بستر جهانی‌ شدن»، دکتر مهدی آهویی، معاون پژوهشی بنیاد ایران‌شناسی، محور اصلی نشست را به پرسش بنیادین «نسبت ایران‌شناسی با جهانی ‌شدن چیست؟» معطوف کرد.
او با اشاره به فرصت‌ها و تهدیدهایی که جهانی ‌شدن برای فرهنگ‌های بومی ایجاد می‌کند، توضیح داد که فرهنگ و تمدن ایرانی محدود به جغرافیای خاصی نیست و همواره از تعامل گسترده با سرزمین‌ها و فرهنگ‌های پیرامونی نیرو گرفته است. به گفته دکتر آهویی، معماری، ادب و هنر ایرانی پیام‌هایی فرامنطقه‌ای دارند و از همان ابتدا بر اساس گفت‌وگو و تبادل فرهنگی شکل گرفته‌اند. او با ذکر نمونه‌هایی از معماری ایرانی مانند تاج‌محل، مسجد شیخ لطف‌الله و گنبد سلطانیه تأکید کرد که تمدن ایرانی با بهره‌گیری از ساختار فراملی و ارتباط مداوم با فرهنگ‌های دیگر، همواره در معرض غنای فرهنگی و هنری بوده است. آهویی همچنین به مؤلفه‌های اصلی شکل‌دهنده جهان ایرانی اشاره کرد که شامل اندیشه خداباورانه و یکتاپرستی، تداوم اندیشه سیاسی ایرانشهری، زبان فارسی، عرفان و تصوف و جلوه‌های عینی فرهنگ و هنر ایرانی است. آهویی توضیح داد که اندیشه اخلاقی و دینی ایران از دوران زرتشت تا امروز پیوندی میان دین، اخلاق و سیاست ایجاد کرده است و اندیشه سیاسی ایرانشهری بر عدالت، خرد و رعایت نظم و قانون تأکید دارد.
دکتر عظمت ضیا، مدیر مؤسسه تاریخ آکادمی علوم ازبکستان بر اهمیت منابع تاریخی و خطی فارسی در مطالعه تاریخ ملت و دولت‌داری ازبکستان تأکید کرد و توضیح داد که این منابع شامل آثار کهن ایرانی، کتیبه‌ها و کتاب‌های تاریخی دوره سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ، جغرافیا، اقتصاد و جامعه توران ارائه می‌دهند. او همچنین بر ضرورت تربیت کارشناسان متخصص در این حوزه و مشارکت پژوهشگران بین‌المللی در بررسی این منابع تأکید کرد.
دکتر ولادیمیر ایوانوف، استاد زبان فارسی دانشگاه دولتی مسکو، با اشاره به توسعه کرسی‌های فارسی در روسیه، توضیح داد که در دوران شوروی تنها سه کرسی فارسی در مسکو وجود داشت، اما با گسترش روابط ایران و روسیه، تعداد کرسی‌ها و دانشگاه‌های تدریس زبان فارسی افزایش یافته است.
او همچنین به برنامه‌های تبادل دانشجو و اعزام دانشجویان روس به ایران، برگزاری المپیاد زبان و ادبیات فارسی و نقش مؤسسات فرهنگی ایران در حمایت از آموزش فارسی اشاره کرد و اهمیت کتاب‌های درسی و آموزش رسمی زبان فارسی در تقویت روابط فرهنگی دو کشور را برجسته ساخت.
دکتر مایا کاپانادزه، رئیس مرکز علمی روابط گرجستان و ایران در دانشگاه بین‌المللی قفقاز، به فعالیت‌های پژوهشی ایران‌شناسان گرجی و اهمیت منابع تاریخی و فارسی ایران برای ایران‌شناسی در گرجستان پرداخت.
او اشاره کرد که از بدو تأسیس رشته ایران‌شناسی در دانشگاه‌های گرجستان، ترجمه و انتشار منابع تاریخی فارسی نقش کلیدی در مطالعه روابط تاریخی و فرهنگی ایران و گرجستان داشته و ادامه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی در این حوزه ضروری است.
اونگلوس ونتیس، استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه پانتئون یونان، با ارائه پژوهشی درباره تاریخ ایران از دوره صفویه تا مدرنیته، بر اهمیت منابع تاریخی و سفرنامه‌ها در شناخت تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران تأکید کرد و توضیح داد که اسناد تاریخی، سیاست‌نامه‌ها و منابع مکتوب فارسی چشم‌اندازی جامع از ساختار حکومتی، نظام مالی، ارتش و جامعه ایران ارائه می‌دهند و نقش مؤثری در تحقیقات ایران‌شناسی دارند.
دکتر محمد کمال‌الدین، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه راجشاهی بنگلادش، با موضوع «بازتاب ایران‌شناسی در دیپلماسی فرهنگی ایران و بنگلادش؛ از میراث تاریخی تا تعاملات معاصر» سخن گفت.
او با تأکید بر اهمیت قدرت نرم و نقش فرهنگ در عرصه جهانی، توضیح داد که دیپلماسی فرهنگی ایران بر عناصر کلیدی مانند اندیشه‌های اسلامی‌ـ‌ایرانی، میراث تمدنی کهن، سنت‌های اصیل و آثار باستانی ارزشمند استوار است و از طریق مشارکت نهادهای دولتی و غیردولتی در سطح دو و چندجانبه، تحقق می‌یابد.
دکتر کمال‌الدین به سابقه تاریخی زبان فارسی در گستره وسیعی از جهان، بویژه در بغداد که بیش از سیصد سال زبان رایج بود، اشاره کرد و افزود که آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های خارجی، حتی پیش از تأسیس دانشگاه‌های معاصر آغاز شده است. او نمونه موفق کرسی ایران‌شناسی در دانشگاه بنگلادش را معرفی کرد که زیر نظر نمایندگی فرهنگی ایران فعالیت می‌کند و با برگزاری برنامه‌های تاریخی، فرهنگی و ادبی، نقش مهمی در معرفی فرهنگ و ادبیات ایران دارد. وی در پایان تأکید کرد که تقویت دیپلماسی فرهنگی از طریق توسعه آموزش زبان فارسی، برگزاری هفته‌های فرهنگی و نمایشگاه‌های هنری، گسترش همکاری‌های دانشگاهی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی مشترک، می‌تواند راهی مؤثر برای ایجاد تعاملات سازنده و پایدار میان ملت‌ها باشد.

بررسی جایگاه ایران‌شناسی 
در توسعه دیپلماسی فرهنگی
در پنل دوم با محوریت «ایران‌شناسی، دیپلماسی فرهنگی و تعاملات بین‌المللی»، اساتید و پژوهشگران برجسته از عراق، اندونزی، ترکیه، چین، هند و ایران به بررسی جایگاه ایران‌شناسی در توسعه دیپلماسی فرهنگی پرداختند.
دکتر مجید انورعباس، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بغداد، با اشاره به هم‌زیستی زبان فارسی و عربی و نقش آنها در تعاملات تمدنی، آموزش زبان را به‌عنوان ابزاری برای گفت‌و‌گوی میان دو جهان فکری معرفی کرد.او افزود:«یادگیری زبان فارسی توسط جوانان عراقی و زبان عربی توسط ایرانیان، مسیر مؤثری برای فهم عمیق‌تر فرهنگ‌ها و ایجاد تعامل مثبت فرهنگی است و می‌تواند جایگزین رقابت‌های خصمانه شود.»
دکتر عفیفه احمد، پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی از اندونزی، با بررسی آموزه‌های مولانا و تأثیر آن بر تعامل فرهنگی میان ایران و اندونزی، نقش شعر و ادبیات فارسی را در نزدیکی ملت‌ها برجسته کرد و به انتشار بیش از ۵۶ مقاله و ۱۰۰ پایان‌نامه درباره مولانا در اندونزی اشاره کرد.
دکتر علی تمیزال، رئیس دانشکده ادبیات سلجوق قونیه، به سابقه بیش از دو هزار ساله روابط فرهنگی ایران و ترکیه و آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های ترکیه پرداخت و بر نقش آن در تقویت تعاملات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی میان دو ملت تأکید کرد. همچنین دکتر جی‌کی‌یون از چین و دکتر سید اختر حسین از هند، بر اهمیت ایران‌شناسی در ایجاد فهم عمیق‌تر از فرهنگ، ادبیات و تمدن ایران و تأثیر آن در تقویت روابط بین‌المللی و توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی تأکید کردند.
دکتر محمدکاظم سجادپور، استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، جمع‌بندی پنل را با تأکید بر پیوند میان ایران‌شناسی و دیپلماسی فرهنگی ارائه کرد و افزود که ایران‌شناسی می‌تواند تصویری واقعی و جامع از ایران ارائه دهد و زمینه تعامل، احترام و همکاری میان ملت‌ها را فراهم سازد.
در پایان، شرکت‌کنندگان با تبادل نظر درباره تجربه‌های پژوهشی و فرهنگی خود بر اهمیت ایران‌شناسی و دیپلماسی فرهنگی در ترویج گفت‌وگو، صلح و تعامل میان ملت‌ها تأکید کردند و نقش زبان و ادبیات فارسی را به عنوان ابزار اصلی این تعامل برجسته دانستند.