تهران میزبان نشست وزرای کشور سازمان همکاریهای اکو بود
تجدید اراده برای تقویت همکاریهای منطقهای
پزشکیان:ایجاد پلیس منطقهای موسوم به «اکوپل» یکی از کارهای ناتمام این سازمان است
الهام یوسفی
گروه سیاسی
پس از گذشت 15 سال از آخرین باری که وزرای کشور عضو سازمان اکو دور هم نشستند، دیروز چهارمین نشست وزیران کشور عضو این سازمان همکاری اقتصادی در سالن اجلاس سران تهران برگزار شد؛ نشستی که تحلیلگران آن را زمینه گسترش همکاریهای کشورهای منطقهای و فرصتی دیگر برای احیای نقش ایران در دیپلماسی منطقهای دانستند. در این نشست، وزیران و مقامات ارشد از کشورهای پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، ازبکستان و جمهوری اسلامی ایران به همراه دبیرکل سازمان اکو و نیز وزیر کشور عمان و معاون وزیر کشور عراق به عنوان میهمان ویژه این اجلاس حضور داشتند. علاوه بر مباحث امنیتی و انتظامی، موضوعاتی چون دیپلماسی مرزی، همکاری اقتصادی، مدیریت شهری، خواهرخواندگی شهرها و گسترش مبادلات فرهنگی میان اعضا نیز در دستور کار قرار گرفت.
پزشکیان: اکو، پل اتصال ملتهای منطقه
رئیس جمهوری کشورمان سخنران افتتاحیه این اجلاس بود. مسعود پزشکیان با تأکید بر اهمیت وزارت کشور در امنیت و توسعه کشورها، برگزاری این نشست پس از سالها وقفه را نشانهای از «تجدید اراده اعضا برای تقویت همکاریهای منطقهای» دانست و گفت: «وزارتخانههای کشور در کشورها، نقشی اساسی در فراهم ساختن زیرساختهای امنیتی و پیشبینیپذیری برای همکاریهای اقتصادی دارند، چرا که بدون امنیت، توسعه اقتصادی منطقهای پایدار نخواهد بود.»
رئیس جمهوری، سازمان اکو را «پلی برای اتصال ملتهای منطقه» خواند و افزود: «در جهانی که چالشها و فرصتها با سرعت در حال تغییرند، همکاری منطقهای نه یک انتخاب بلکه ضرورتی انکارناپذیر است.»
پزشکیان درعین حال به یکی از نواقص ساختاری اکو اشاره کرد و گفت: «ایجاد پلیس منطقهای اکو، موسوم به «اکوپل» یکی از کارهای ناتمام این سازمان است. نبود چنین نهادی، خلأ بزرگی در مقابله با جرایم سازمانیافته و همکاری مؤثر میان اعضا ایجاد کرده است.»
رئیس جمهوری، با اشاره به نشست اخیر دادستانهای عضو اکو در ازبکستان افزود که «همکاریهای قضایی و انتظامی، پشتوانهای ضروری برای توسعه اقتصادی پایدار است.»
پزشکیان با اشاره به وضعیت بحرانی منطقه گفت: «منطقه ما در طول تاریخ از گزند مداخلات خارجی مصون نمانده است. امروز نیز شاهد بزرگترین اشغال قرن و فجیعترین جنایات بشری در غزه هستیم. این واقعیت، ضرورت همکاری کشورهای منطقه برای تأمین امنیت و عدالت را دوچندان میکند.»
مؤمنی: امنیت پایدار با همکاری جمعی
وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان میزبان این اجلاس، در سخنان خود «همگرایی و همدلی منطقهای» را ضروری خواند و گفت: «بیش از هر زمان به همکاریهای چندجانبه در چهارچوب سازمانهایی چون اکو نیازمندیم. چنین همکاریهایی میتواند به مقابله با چالشهای امنیتی، سیاسی و اقتصادی منطقه کمک کند.»
اسکندر مؤمنی با اشاره به تحولات اخیر بینالمللی افزود: «در شرایطی که ماهیت تهدیدات تغییر کرده است، کشورها باید با اتخاذ بدیلهای هوشمند از منافع خود دفاع کنند. تهاجم اخیر آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران نمونهای از همین تهدیدها بود که با مقاومت ملی مردم ما ناکام ماند.»
وی با اشاره به مجموعهای از معضلات مشترک منطقهای مانند تروریسم، جرایم سازمانیافته، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، مهاجرت غیرقانونی و پولشویی گفت: «این چالشها امنیت و ثبات منطقه را تهدید میکند و هزینههای سنگینی بر دولتها تحمیل کرده است. بنابراین، همکاریهای دوجانبه کافی نیست و ما نیازمند سازوکارهای چندجانبه جمعی در چهارچوب اکو هستیم.»
وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران، از تدوین یک سند همکاری امنیتی منطقهای در اکو خبر داد و افزود: «همافزایی به منظور ترانزیت قانونی کالا و تردد، پیشگیری از ترددهای غیرقانونی مرزی و مهاجرتهای غیرقانونی، تأمین امنیت مرزها، مقابله با قاچاق انسان، کالا و موادمخدر امری ضروری است که در رونق اقتصادی و توسعه پایدار تأثیر خواهد داشت که در همین راستا ایجاد سازوکار مشترک دولتهای عضو به منظور کنترل دقیق مرزها با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تبادل اطلاعات لحظهای برای همکاری مشترک مرزها، مانع جدی در مسیر فعالیت گروهای تروریستی و قاچاقچیان ایجاد خواهد کرد که همکاری فعال اعضا را در این زمینه میطلبد.»
مؤمنی، با اشاره به ضرورت تأسیس پلیس منطقهای اکو تأکید کرد: «ایجاد پلیس اکو (ECO-Pol) اقدامی ضروری و اجتنابناپذیر است تا با تبادل اطلاعات لحظهای و همکاری منسجم، امنیت مرزها و مقابله با جرایم سازمانیافته تسهیل شود.»
وزیر کشور همچنین خواستار همکاریهای کشورهای عضو اکو برای مدیریت بحرانهایی چون زلزله و سیل شد.
مؤمنی در حاشیه اجلاس در نشست خبری با بیان اینکه «سیاست قطعی ایران توسعه تعاملات منطقهای با همسایگان است»، اظهارکرد که بیانیه پایانی این اجلاس «بستری برای همکاریهای گستردهتر و عمیقتر در آینده» خواهد بود.
دبیرکل اکو: نشست تهران
نقطه عطف همکاریها
«اسد مجید خان» دبیرکل سازمان اکو در نشست خبری حاشیه اجلاس، پس از قدردانی از میزبانی ایران گفت: «این نشست پس از ۱۵ سال وقفه برگزار شد و مشارکت فعال کشورها نشاندهنده تمایل مشترک منطقه برای استقرار نظم، قانون و مقابله با جرایم سازمانیافته است.» وی تأکید کرد که «تبادل اطلاعات، استفاده از فناوریهای نوین و هوش مصنوعی در مقابله با جرایم نوپدید از محورهای اصلی گفتوگوهای اجلاس بود.»
اسد مجید خان افزود: «اعضا بر ضرورت همکاری در مدیریت مرزها، تأمین امنیت سایبری و تعامل با سازمانهای بینالمللی تأکید کردند.»
دوستی: تمرکز اجلاس
بر امنیت اقتصادی
معاون اقتصادی وزارت کشور نیز «امنیت اقتصادی و مسائل در هم تنیده کشورهای اکو» را مهمترین مسأله مورد توجه وزرای کشور حاضر در این اجلاس برشمرد.
مهدی دوستی افزود: «رشد تجارت با آسان شدن روندهای اداری و تردد از مرزها تحقق مییابد. به همین دلیل، این اجلاس بر مسائلی چون بهبود زیرساختهای فیزیکی و سامانههای نرمافزاری مرتبط با امور مرزی، بویژه در حوزه ترانزیت متمرکز است. بویژه که هر یک از کشورهای عضو یا میهمان اجلاس، دارای ظرفیتها و مزیتهای منحصربهفردی هستند که در صورت بهاشتراکگذاری، میتواند زمینهساز رونق و شکوفایی منطقهای شود.»
یاراحمدی: خروج یک و نیم میلیون
اتباع غیرمجاز
رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور هم در جمع خبرنگاران، ابراز امیدواری کرد که «همکاریهای مهم اقتصادی میان کشورهای عضو بتواند روند مهاجرتها را بهصورت کنترلشده مدیریت کند.»
نادر یاراحمدی افزود: «البته بخشی از مهاجرتها ناشی از عواملی چون جنگها در برخی کشورها مانند افغانستان، است؛ اما ادامه این وضعیت عمدتاً به دلایل اقتصادی گره خورده است.»
وی با اشاره به سیاستهای جدید این وزارتخانه در حوزه مهاجرت گفت: «اکنون حدود ۶ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران حضور دارند و در بین آنان ۲۶ درصد از سرپرستان خانوارها را زنان تشکیل میدهند. اینکه زنان ناچارند هنگام مهاجرت مسئولیت خانواده را بر عهده بگیرند، مشکلات زیادی برای آنان و جامعه میزبان ایجاد کرده است. برای همین سیاست ما این است که زنان سرپرست خانوار و تنها، جز در صورت تمایل شخصی از کشور خارج نشوند.»
یاراحمدی ادامه داد: «از ابتدای سالجاری یک میلیون و ۴۵۶ هزار اتباع غیرمجاز از کشور خارج شدهاند که ۲۵ درصد جامعه مهاجران را شامل میشود.»
به گفته رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، «مهاجران غیرقانونی به تدریج در حال خروج از کشور هستند. در فاز اول طرح کنترل مهاجرت اتباع افغانستانی ۵۰ درصد از جمعیت مهاجران در کشور باقی میمانند تا در مراحل بعدی امکان مدیریت بهتر این جمعیت فراهم شود.»
اجلاس تهران؛ سرآغاز جدید
مروری بر آنچه در اجلاس دیروز گذشت، نشان میدهد چهارمین اجلاس وزرای کشور عضو سازمان اکو را میتوان آغاز فصلی تازه از همکاریهای منطقهای دانست، بویژه اینکه در سالهای گذشته بهدلیل تحولات سیاسی و چالشهای امنیتی در منطقه، نقش اکو نیز کاهش یافته بود. از این رو برگزاری نشست وزیران کشور عضو این سازمان پس از یک و نیم دهه نشان میدهد کشورهای عضو، بویژه ایران بار دیگر به دنبال احیای نقش اکو در دیپلماسی اقتصادی و امنیت جمعی منطقهای هستند. مسألههایی چون «اکوویزا» و «پلیس اکو» در صورت اجرایی شدن، میتواند میزان همکاریهای انسانی و اقتصادی در منطقه را ارتقا دهد، هرچند تحقق آنها نیازمند سازوکارهای حقوقی شفاف، تأمین مالی پایدار و اراده سیاسی مشترک است. اما تا اینجا، ایران با میزبانی این نشست توانست بار دیگر جایگاه خود را به عنوان محور گفتوگو و هماهنگی در منطقه تثبیت کند. حضور نمایندگان افغانستان و عراق نیز نشانهای از گسترش دامنه نفوذ و همکاری اکو فراتر از مرزهای رسمی آن است. درنهایت آنچه به این نشست اهمیت میبخشد، بیانیه پایانی مشترک است که بر پایه این بیانیه، اعضا متعهد شدند برای امنیت مرزها، مقابله با قاچاق، تبادل دادههای پلیسی، توسعه اقتصادی و تعامل فرهنگی همکاری نزدیکتری داشته باشند.
برش
دیدارهای وزرای کشور پاکستان و تاجیکستان با پزشکیان
دیروز در حاشیه چهارمین نشست وزرای کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، «سید محسن نقوی» وزیر کشور پاکستان و «رمضان رحیمزاده» وزیر کشور تاجیکستان جداگانه با رئیسجمهوری دیدار کردند.
پزشکیان در دیدار وزیر کشور پاکستان، روابط دو کشور را «صمیمی و در سطحی ممتاز» توصیف کرد و گفت: «تعاملات ما میتواند الگویی برای سایر کشورها شده و توسعه ارتباطات میان دو کشور موجب استحکام بیشتر این پیوندها خواهد شد.»
رئیسجمهوری با اعلام آمادگی برای همکاری در رفع اختلافات پاکستان و افغانستان افزود: «اعتقاد داریم باید برای کاهش تنشها و پرهیز از درگیری تلاش کرد. ضرورت دارد کشورهای مسلمان با حفظ وحدت برابر دشمنان مشترک ایستادگی کنند.»
سید محسن نقوی هم، روابط وزارتخانههای دو کشور را «در بهترین سطح ممکن» توصیف کرد و گفت: «همکاری مرزی و اقدامات مشترک در مبارزه با تروریسم روند مطلوبی دارد و پیشرفتهای قابلتوجهی حاصل شده است.»
وی، تروریسم و مسأله مهاجران غیرقانونی را دغدغه مشترک عنوان و اظهار کرد: «گفتوگوهای سازندهای با دولت افغانستان در جریان است. نباید اجازه دهیم تنشها میان کشورهای منطقه افزایش یابد.»
رئیسجمهوری در دیدار وزیر کشور تاجیکستان هم گفت: «میتوان وضعیتی در منطقه ایجاد کرد که ارتباطات به سهولت برقرار شود. حتی میتوان در منطقه پول مشترک داشت.»
رمضان رحیمزاده هم گفت: «دو کشور باید در زمینه مبارزه با تروریسم و قاچاق همکاری نزدیکی داشته باشند.»
