محدثه جعفری/ رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه حدود 30 درصد از افراد بالای 50 سال پوکی استخوان جدی و حدود 50 درصد اختلال استخوانی دارند، نسبت به شکستگی‌های ناشی از این بیماری هشدار داد. او گفت: «براساس مطالعات انجام شده در سال 1400 حدود 150 هزار شکستگی بر اثر پوکی استخوان ثبت شده است و سالانه سه هزار فوتی هم به علت شکستگی استخوان رخ می‎دهد.»
در سال 1400 بیش از 150 هزار شکستگی جدید ناشی از پوکی استخوان در کشور رخ داده است. دکتر باقر لاریجانی رئیس پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه هفته ملی سلامت استخوان گامی برای آگاهی در برابر بیماری خاموش پوکی استخوان است، گفت: «این بیماری از 40 سالگی روند خود را آغاز می‎کند و در 60 سالگی به سمت اوج با شتاب بیشتری حرکت می‎کند. به همین دلیل آگاهی عمومی درباره پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت است. نگرانی عمده در مورد این بیماری شکستگی است. حتی با وارد شدن ضربه بسیار کوچک، ممکن است شکستگی‌های جدی در استخوان‌ها ایجاد شود. شکستگی استخوان می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن رخ دهد و در صورتی که در ناحیه لگن یا استخوان ران اتفاق بیفتد، بیمار ممکن است برای همیشه به دیگران وابسته شود. در ایران بزرگ‎ترین تحقیقات درمورد سلامت استخوان طی سه مرحله روی چندین هزار نفر انجام شده است و اطلاعات خوبی در مورد شرایط تراکم استخوانی افراد جامعه داریم.»
او با بیان اینکه در افراد بالای 50 سال فقط 20 درصدشان شرایط نرمال استخوانی دارند، می‎گوید: «حدود 30 درصد از افراد جامعه در این بازه سنی پوکی استخوان جدی و حدود 50 درصد اختلال وضعیت استخوانی دارند. این آمار نشان می‎دهد، باید به این مقوله توجه جدی‎تری نشان بدهیم. حالا اگر این بیماری را در سنین 65 سال به بالا نگاه کنیم، حدود 90 درصد مشکلات استخوانی دارند. یعنی حدود 40 درصد پوکی استخوان، و مابقی کمبود تراکم استخوانی دارند.»
دکتر لاریجانی با اشاره به اینکه اطلاعات عمومی در خصوص وضعیت سلامت استخوان در مردم بسیار اندک است، گفت: «حدود 80 درصد افراد از وضعیت استخوان‎هایشان خبر ندارند که در این زمینه، رسانه‎ها نقش بسیار مهمی برای افزایش سواد سلامت و ارتقای بهداشت عمومی ایفا می‎کنند.»

50 ‌درصد از شکستگی‎‏ها مجدد رخ می‎دهد
یکی از نگرانی‎های جدی در پوکی استخوان، شکستگی است. او توضیح داد: «افرادی که دچار این بیماری هستند حتی با یک ترومای کوچک دچار شکستگی استخوان می‎شوند. شکستگی در ستون فقرات موجب قوز، کوتاهی قد و بروز مشکلات مختلف سلامتی می‌شود. باید به مردم یادآوری شود سلامت استخوان بخشی جدایی‌ناپذیر از سلامت عمومی است. در سال 1400 حدود 150 هزار شکستگی در استخوان رخ داده است. حدود 15 درصد از افراد در یک بازه سنی دچار شکستگی می‎شوند و همین افراد ظرف دو سال آینده دوباره دچار شکستگی مجدد می‎شوند. حدود 50 درصد شکستگی‎هایی که به علت پوکی استخوان ایجاد شده است، در افرادی است که سابقه این تروما را دارند و باید تلاش کنیم تا مردم دچارشکستگی دوم یا سوم نشوند. در تعدادی از بیمارستان‎های کشور به این موضوع پرداخته شده است تا افرادی که با شکستگی مراجعه می‎کنند، ثبت ‎شوند و روند درمانی‎شان کنترل شود. اخیراً با هماهنگی با وزارت بهداشت درحال اجرای برنامه کشوری وسیعی برای این موضوع هستیم.»

بار اقتصادی شکستگی‎ استخوان 400میلیون دلار است
از هر 10 نفر بالای 50 سال فقط 2 نفر تراکم استخوان معمولی دارند. دکتر لاریجانی با بیان این موضوع توضیح داد: «فقط 5 درصد جمعیت زنان بالای 65 سال تراکم استخوان طبیعی دارند و بیشتر از 60 درصد شکستگی‎ها براساس تروماهای کوچک است یعنی حتی سرخوردن روی فرش هم می‌تواند برای این افراد شکستگی در پی داشته باشد. روزانه 400 شکستگی و 10 مرگ به علت شکستگی ناشی از پوکی استخوان در کشور رخ می‎دهد. همچنین 400 میلیون دلار در سال بار اقتصادی این شکستگی‎ها برای کشور است. به طور مثال هزینه هر شکستگی لگن و ساعد به ترتیب 5000 و 1200 دلار است.»
هر زن بالای 65 سال و مرد بالای 75 سال باید یکبار سنجش استخوان شود. رئیس پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این موضوع و سطح پایین درمان میان بیماران دارای پوکی استخوان گفت: «از هر 1000 نفر مبتلا به پوکی استخوان، فقط حدود 80 نفر روند درمان مناسب را آغاز می‌کنند و بسیاری از بیماران پیگیر درمان نمی‎شوند. البته این مشکل فقط مختص ایران نیست و عدم ادامه درمان یکی از چالش‌های جهانی در زمینه پوکی استخوان است. بسیاری از کمپین‎هایی که برگزار می‎کنیم، دقیقاً به همین دلیل است. ارتقای آگاهی می‎تواند سلامت جامعه را افزایش دهد.»

60 ‌درصد از جمعیت کشور مصرف کلسیم کافی ندارند
ژنتیک تأثیر بسیاری در پوکی استخوان دارد به همین دلیل تراکم استخوان میان مردم متفاوت است. دکتر لاریجانی درباره علل ابتلا به پوکی استخوان توضیح داد: «به غیر از موضوع ژنتیک، تغذیه در ایجاد بیماری بسیار حائز اهمیت است. حدود 60 درصد از جمعیت کشور مصرف کلسیم کافی ندارند و آنطور که باید لبنیات را در وعده‎های غذایی جای نمی‎دهند. افراد باید روزانه حداقل 1200 میلی‎گرم کلسیم مصرف کنند که آن را می‎توان از لبنیات مثل، شیر، دوغ یا ماست دریافت کرد. کمبود دیگری که می‎تواند در بخش استخوان تأثیرگذار باشد، ویتامین D ‌است. البته براساس مطالعاتی که بعد از کرونا انجام شده است به علت مصرف ویتامین D ‌در آن دوران کمی شرایط جامعه روبه بهبودی رفته است. اما کلاً وضعیت مصرف این ویتامین در کشور ما مناسب نیست و بهتر است، ماهانه یک قرص 50 هزار واحدی مصرف شود.»

سرانه مصرف لبنیات در ایران 70 کیلوگرم در سال است
رئیس پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به سؤال «ایران» درباره سرانه مصرف لبنیات در کشور گفت: «اگرچه مصرف کلسیم ضروری است اما در رسانه‌ها با تبلیغاتی مواجه هستیم که بیان می‌کنند مصرف شیر می‌تواند اسید معده را افزایش دهد، اما این شرایط در صورت مصرف بیش از حد شیر به وجود می‌آید. به طور معمول اگر مصرف منطقی باشد مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌شود. میزان سرانه مصرف لبنیات در کشورهای جهان برای هر فرد سالانه 300 کیلو است اما این عدد در کشور ما بسیار اندک است. کلسیم می‌تواند از لبنیات، منابع گیاهی و مواد غذایی تأمین شود. اگر خواهان تأمین کلسیم از منابع گیاهی هستیم باید به میزان بیشتری مصرف کنیم.»
دکتر فاطمه حاجی ولی‌زاده، رئیس گروه بیماری‌های عضلانی-اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در این نشست خبری در ادامه پاسخ به سؤال «ایران» درباره سرانه مصرف لبنیات در کشور توضیح داد: «براساس آخرین مطالعات انجام شده، متأسفانه وضعیت مصرف شیر در کشور ما بسیار کمتر از حد انتظار گزارش شده است. افراد باید روزانه 1200 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند اما مصرف بسیار پایین است. میزان مصرف ما حدود یک چهارم میانگین جهانی است و سرانه مصرف ما حدود 70 کیلوگرم در سال است. در کشورهای پیشرفته حتی تا 350 کیلوگرم هم سرانه مصرف لبنیات دارند.»
او با بیان اینکه عوامل مختلفی سبب پوکی استخوان می‌شود، توضیح داد: «برخی عواملی که منجر به پوکی استخوان می‌شوند غیرقابل کنترل هستند؛ به عنوان مثال، زنان نسبت به مردان زودتر دچار پوکی استخوان می‌شوند. سبک زندگی از مواردی است که قابل کنترل است و جزو ریسک‌فاکتورهای مؤثر بر پوکی استخوان محسوب می‌شود. افزایش فعالیت بدنی و ورزش می‌تواند در سلامت استخوان نقش مؤثری داشته باشد و با انجام ورزش‌هایی می‌توان بر سلامت استخوان تأثیر گذاشت.»
دکترحاجی ولی‌زاده با بیان اینکه انجام سنجش تراکم استخوان با افزایش سن ضروری است، گفت: «انجام تست سنجش تراکم استخوان تحت پوشش بیمه قرار دارد، اما فقط پزشکان متخصص می‌توانند نسبت به تجویز این تست اقدام کنند تا این خدمت با پوشش بیمه ارائه شود. باید شرایطی مهیا کنیم که پزشکانی که در نظام شبکه حضور دارند، بتوانند تست سنجش تراکم استخوان را تجویز کنند.»