جواد صفوی
منتقد سینما

 
برگزاری چهل و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران بهانه‌ای است برای آنکه یک بار دیگر پیرامون مسأله فیلم کوتاه بحث شود. اگر دیرزمانی انجمن سینمای جوانان ایران تنها متولی ساختن فیلم کوتاه و حمایت از پرورش سینماگران جوان و تولیدات تجربه اندوزانه در زمینه فیلمسازی بود، امروز دیگر ماجرا شکل دیگری به خود گرفته است. بدون تعارف، دیگر سالهاست که با رشد فن‌آوری و دسترسی بیشتر به امکانات ارزان فیلمسازی، حتی گوشی موبایل، دیگر نیازمندی سخت‌افزاری تنها مسأله‌ای نیست که جوان مشتاق فیلمسازی به واسطه آن بخواهد به سراغ انجمن سینمای جوانان کشور برود. از سوی دیگر این نهاد در سال‌های مختلف و به رغم مدیریت‌های منعطف در هر دوره، باز هم نمی‌تواند منکر تبعیت از نگاه رسمی و قوانین و مقررات حاکم بر فضای محتوایی فیلم‌ها باشد و این در حالی است که فیلم‌های کوتاه زیادی به شکل رسمی و زیرزمینی، خارج از چهارچوب‌های مشخص شده انجمن، در ذیل کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی آزاد و حتی به شکل تجربی ساخته می‌شوند، راهی جشنواره‌ها شده و جوایز متعدد می‌گیرند.
در این میان، مدیران و سیاست‌گذاران انجمن سینمای جوانان به اجبار راه خود را می‌روند و جشنواره تهران نیز از همین رو آینه تمام نمای فیلم کوتاه ایران نیست. حتی می‌شود تفکیک و جدایشی میان محتوا و شکل فیلم‌های کوتاهی که راهی جوایز سالانه ایسفا (انجمن فیلم کوتاه تهران) می‌شوند یا فیلم‌های کوتاهی که در برنامه‌های نمایش محافل آزاد سینمایی به نمایش درمی‌آیند با محصولات انجمن سینمای جوانان کشور دید که البته مشکلی به حساب نمی‌آید اما مرزبندی میان شکل رسمی و آزاد، می‌تواند در بلند مدت به ضرر محصولات انجمن و برند معتبر آن تمام شود. چاره کار شاید در تغییر لنز نگاه کلان در خصوص انجمن سینمای جوانان کشور، از یک نهاد بودجه‌گیر به یک چتر حمایتی گسترده و بدون مرز برای کمک به تولیدات ارزان و تجربه گرای فیلم کوتاه از هر جوان علاقه‌مند به فیلمسازی است.
همین حالا اخذ مجوز برای ساخت فیلم کوتاه دارای سکانس‌های خیابان برای کسی که نخواهد از مسیر رسمی وارد عرصه تجربه کردن فیلم کوتاه شود دشوار است. گاه دسترسی به عوامل ارزان پشتیبانی و تدارکات فیلمسازی برای جوانی که الزام به حضور در فضای انجمن سینمای جوانان را نداشته باشد بی‌نتیجه می‌ماند.
نگاه حمایتی انجمن در هر سطحی که بشود گامی برای کنار هم نگه داشتن پتانسیل‌های فیلمسازی کشور در کنار هم به حساب بیاید، می‌تواند نمره مثبتی در جهت پیشرفت و ارتقای این بنیاد مهم سینمایی کشور باشد. پیشنهاد دیگری هم می‌شود برای انجمن سینمای جوانان کشور داشت. این نهاد شاید تنها مرکز قدرتمندی باشد که در خلأ حمایت‌های تلویزیون از فیلم کوتاه که در همه جای دنیا مرسوم است، می‌تواند قراردادی دائمی با پلتفرم‌های مهم شبکه نمایش خانگی در جهت پخش و نمایش دائمی «همه» فیلم‌های کوتاه قابل پخش داشته باشد، خواه آن فیلم محصول انجمن باشد و یا خیر، این امکان، البته با طراحی قراردادهای حقوق پخش اشتراکی با تهیه کنندگان آثار، می‌تواند یک محل حمایت دائمی از فیلم کوتاه باشد. چرا که عمر چرخش یک فیلم کوتاه در جشنواره‌های ریز و درشت سینمایی دنیا بین یک تا دو سال است و پس از آن، فیلم می‌ماند و فیلمساز.
حال آنکه در همه جای دنیا به این «محتوا»ی فرهنگی به عنوان یک محصول قابل عرضه نگاه می‌شود و این‌گونه حتی می‌شود در طولانی مدت دید که کدام فیلم‌ها از نگاه مخاطبان عام بیشتر پسندیده شده‌اند، کدام حمایت‌ها درست بوده و کدام سمت و سوگیری‌ها غلط. این پیشنهاد در سال‌های مختلف و از تریبون‌های مختلف به شکل‌های مختلف مطرح شده و هم‌اکنون پلتفرم‌های نمایش خانگی هر کدام بخشی به نام فیلم کوتاه دارند، اما با توجه به کیفیت و تعدد، می‌توان آن را فقط یک ویترین کوچک و نمادین دانست.