از اینجا شروع کنیم که چرا دوباره به ایران برگشتید؟
من احساس خیلی خوبی داشتم وقتی برگشتم. رئیس فدراسیون و همکارانش خیلی خوب برنامه‌ریزی و کار کردند تا ما کارمان را خوب شروع کنیم. به خاطر همین چند برنامه را برای شروع در نظر گرفتیم تا با بازیکنان ارتباط داشته باشیم و آنها را آماده کنیم. 
من 12 سال پیش اینجا بودم، از زمانی که پاکدل رئیس فدراسیون شد، با او در ارتباط بودم اما آن موقع من با باشگاه قرارداد داشتم و نمی‌توانستم به تهران بیایم. اما دوباره با من تماس گرفتند و برنامه‌های خوبی داشتند و ثابت کردند که می‌توانیم در مسیر حرفه‌ای با هم همکاری کنیم. 
بنابراین مرا به ایران دعوت کردند و من هم در این مدت خیلی خوشحال هستم که دوباره به ایران آمدم.
 
در برنامه‌هایی که فدراسیون به شما ارائه کرد چه چیزی برایتان جذابیت داشت؟
اولین چیزی که همه می‌خواهند کسب مدال است. یکی از مواردی که برای من خیلی مهم بود اینکه رئیس فدراسیون فقط از من نخواست که به ایران بیایم و سرمربی تیم ملی باشم بلکه خواست تا کمک کنم که هندبال ایران پیشرفت کند. 
نکته مهم برای من این است که کارم را به قدری خوب انجام دهم که موقع رفتن و وقتی کارم را تحویل می‌دهم، پیشرفت هندبال ایران در تمامی رده‌های سنی و همچنین مربیان آن برای همه ملموس باشد و من سهمی درآن پیشرفت داشته باشم.
 
چقدر برای پیشرفت هندبال ابزار و امکانات وجود دارد؟
تا الان کار خیلی خوب پیش رفته و خدا را شکر فدراسیون بهترین امکانات را برای ما گذاشته است. مربیان و بازیکنان هم بهترین فرم خود را به نمایش گذاشته‌اند. ارتباط خوبی با مربیان و بازیکنان داریم و در رده‌های مختلف کار می‌کنیم. قاعدتاً نمی‌شود گفت مشکلی نبوده همیشه مشکل هست اما برای حل آن، همه با هم کمک می‌کنیم.

شما در بازگشت به ایران از پیشرفت هندبال ما ابراز خوشحالی کردید. منظور از پیشرفت، در بعد فنی بود یا زیرساخت و امکانات؟
هندبال ایران از همه لحاظ پیشرفت خوبی کرده. اگر مجموعه‌ای به لحاظ مدیریتی پیشرفت کند، قاعدتاً نتیجه‌اش را در همه چیز می‌بینیم. 
حالا هم مدیریت هندبال پیشرفت خوبی کرده است. معتقدم این پیشرفت ترکیبی از مدیریت خوب و دوره‌های بین‌المللی درجه C، B وA بوده که در نظر گرفته‌اند که قدم مؤثری بوده، همچنین اسپانسرهای حاضر در لیگ هم کمک می‌کنند که رشد هندبال محسوس باشد.
 
شما دو هدف برای هندبال ایران در نظر گرفتید، اینکه هم قهرمان آسیا شود و هم در سطح بالای جهانی بازی کند، چقدر برای رسیدن به این هدف راه دارید؟
 ما در ژانویه باید به اولین هدف یعنی صعود به قهرمانی جهان برسیم. یک سال بعد از آن فرصت برای درخشش در قهرمانی جهان داریم. اما برای قهرمانی آسیا زمان مشخص نیست.
 
برگردیم به وقتی که ایران نبودید. گفتید ایران را دوست دارید و وقتی نبودید دلتان برای ایران تنگ شده بود. برای چه چیزی در ایران دلتنگ بودید؟
اول برای مردم ایران دلتنگ شدم که مردمی مهربان و خونگرم هستند. بعد هم هندبال و افرادی که در آن هستند. من زمانی که اینجا بودم رابطه خیلی خوبی با بازیکنان و مربیان پیدا کردم، بنابراین دوست داشتم که دوباره به تهران برگردم و کار کنم.
 
شما تفاوت کار در اروپا و ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
درست است که چالش کار در ایران با اروپا متفاوت است اما برای من یکی است چرا که من هر کجا باشم با همه وجودم کار می‌کنم و صددرصد توانم را می‌گذارم. همیشه با استفاده از همه قابلیت‌های باشگاه یا فدراسیون کار می‌کنم. چه در ایران باشم و چالش‌هایش و چه کار در بارسلونا و چالش‌های بارسا. من مربی حرفه‌ای هستم و حرفه‌ای هم کار می‌کنم.
 
باوجود چالش‌ها، کار در ایران را قبول کردید. این کار پرچالش برای شما شیرینی بیشتری دارد؟
 دقیقاً. ترجیح می‌دهم حالا در ایران باشم و کار کنم. چرا که چالش‌های کار در اینجا برایم به مراتب جذاب‌تر از کار در یک باشگاه اروپایی است.حتی اگر پیشنهاد خیلی خوب از باشگاه اروپایی داشته باشم که در لیگ قهرمانان بازی کند، من خودم را خوش‌شانس می‌دانم و از کار در ایران خوشحال هستم.
 
یعنی ایران را ترجیح می‌دهید؟
 بله.
 
شما با سابقه‌ای که دارید با دو نسل هندبال ایران کار کرده‌اید. نسل قدیم با نسل جدید چه فرقی دارد؟
این سؤالی است که همه جای دنیا پرسیده می‌شود و حتی من وقتی بازیکن بودم از من می‌پرسیدند که نسل شما بهتر است یا نسل قدیم. مقایسه دو نسل خیلی سخت است، رقبا فرق کرده‌اند و طرز تفکر و ذهن‌ بازیکنان هم شاید متفاوت باشد. حتی هیچ کدام از ما هم مثل 10 سال پیش نیستیم. 
بازیکنانی که 10 سال پیش بازی می‌کردند و الان مربی شده‌اند، حالا تفکری دارند که در دوره بازی نداشتند. من خاطراتم با تیمی که قبلاً کار می‌کردم را خیلی دوست دارم، به خاطر اینکه خوب کار کردیم و نتیجه خیلی خوبی هم گرفتیم. 
از طرفی خوشحالم که با تیم جدید کار می‌کنم. نه تنها در ایران که در همه دنیا هندبال تغییر کرده و مثل قبل نیست و مقایسه دو نسل با هم خیلی سخت است.
 
می‌دانید بین ملی‌پوشان هندبال خیلی محبوب هستید؟
 خیلی ممنونم. (با خنده)
 
فکر می‌کردید در دل بچه‌ها جا باز کنید؟
 واقعاً به این قضیه فکر نکرده بودم، اما برایم مهم است که وقتی کارم در هندبال ایران تمام شد و رفتم، باز هم همین احساس را درباره من داشته باشند و محبوب دل‌ها بمانم.
 
بعضی از ملی‌پوشان معتقدند نبود خودباوری ضعف بزرگ هندبال ایران است، شما موافقید؟
 من اینجا هستم تا اعتماد به نفس لازم را به بازیکنان بدهم.
 
شما ایران بودید که اسرائیل به خاک ایران تجاوز کرد. یعنی در اردوی کرمانشاه بودید که آن روزهای سخت گذشت.
 می‌توانم بگویم که آن روزها، بدترین شرایط برای همه بود. هر کدام از ما خاطره‌ای از آن روزها داریم. همه ما در بعضی موارد رنجی را تحمل کردیم و شرایط برای همه یکسان بود. خانواده من هم آن موقع خیلی نگران حال من بودند. در آن روزها مردم نگران بودند، اما من نگران خودم نبودم بلکه به خاطر اینکه خانواده‌ام ازمن دور بودند و به خاطر فشار و استرسی که تحمل می‌کردند، نگران‌شان بودم.
 
خیلی از مربیان و بازیکنان شاغل خارجی در ایران با فسخ قرارداد رفتند. حتی حرف این بود که شما هم برنمی‌گردید، چرا ماندید؟
برای اینکه من رافائل گویخوسا کاستیلو هستم (با خنده). من قرارداد دارم و به آن احترام می‌گذارم و مسئولیتم را هم قبول کرده‌ام و اگر جنگ تکرار شود، باز هم همین کار را می‌کنم و می‌مانم.
 
خانواده شما مخالف نبودند؟
 خانواده‌ام نه تنها مخالف نبودند که همیشه و تحت هر شرایطی حامی من هم هستند.
 
درست است که شما طرفدار فوتبال هم هستید؟
من خیلی طرفدار کار خودم هستم اما نه تنها به فوتبال که به همه رشته‌های ورزشی علاقه دارم. چرا که به نظرم همه رشته‌ها جذاب هستند. 
من خودم در‌ تری اتلون فعالیت می‌کنم و خیلی آن را دوست دارم یعنی هم می‌دوم، هم رکاب می‌زنم و هم شنا می‌کنم. حتی در صفحه اینستاگرامم هم از آن فیلم می‌گذارم.
 
من در مصاحبه‌ای از شما خواندم که طرفدار اتلتیکو مادرید هستید.
 من هنوز هم طرفدار تیم اتلتیکو هستم.
 
 حتی حالا که این تیم پنجم جدول لالیگاست؟
 تا روز آخر زندگی‌ام طرفدارش هستم.(با خنده)
 
چرا؟
 من از اول طرفدار این تیم بودم و تا آخرین روز هم طرفدارش می‌مانم.
 
و تیم رئال مادرید چطور؟
 رئال حریف ماست. رئال تیم دوم مادرید است!
 
بازی‌های فوتبال را اینجا تماشا می‌کنید؟
 دوست دارم که بازی‌ها را تماشا کنم اما مسئولیت حرفه‌ای که در تیم ملی هندبال دارم به من می‌گوید که باید روی هندبال تمرکز کنم و به همین خاطر زمانی نمی‌ماند که بتوانم فوتبال تماشا کنم.
 
از اینکه اتلتیکو مادرید تیم پنجم جدول لالیگاست، ناراحت نیستید؟
 ورزش است. مهم نیست که چطور شروع کنی، مهم پایان ماجراست. من امیدوارم که وضعیت اتلتیکو در جدول بهتر شود.
 
شما اوقات فراغتی دارید که کار خاصی انجام دهید؟
 من اگر چند ثانیه وقت خالی پیدا کنم، حتماً استراحت می‌کنم. من هم مثل مربیان دیگر با مسئولیتی که پذیرفتم، بیشتر وقتم صرف کار می‌شود و اوقات فراغت خیلی کمی دارم. 
شاید اگر تمرینات تیم تمام شود، نهایت شاید یک نصفه روز زمان داشته باشم. اگر کاری در فدراسیون باشد انجام می‌دهم یا اگر فرصت یک روزه‌ای داشته باشم می‌روم و جای زیبایی را می‌بینم که این فرصت در طول سال شاید یکی، دو بار پیش بیاید. زمان‌های کوتاه را هم ترجیح می‌دهم قهوه بخورم ، ریلکس باشم و استراحت کنم.
 
در مدتی که ایران بودید چقدر شهرهای ایران را دیدید و چقدر فرهنگ ایران را شناختید؟
 فکر می‌کنم همه چیزرا درباره ایران می‌دانم. با سفرهایی که داشتم با قومیت‌های مختلف آشنا شدم و شناخت کلی از قوانین در ایران دارم. به نظرم خیلی خوب خودم را با قوانین ایران وفق داده‌ام و راحت زندگی می‌کنم.
 
کدام شهر ایران قشنگ‌تر بوده؟
من به تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز سفر کرده‌ام. نمی‌توانم بگویم کدام شهر قشنگ‌تر است، هر کدام از شهرهایی که دیده‌ام یک جور جذابیت داشتند.
 
هندبالیست‌های زیادی از ایران در لیگ‌های اروپایی لژیونر هستند اما برای حضور در تیم ملی مشکل دارند، این مسأله به نظر شما مثبت است یا منفی؟
من می‌توانم این قضیه را راحت مدیریت کنم، چرا که مسابقات مهم ما در تقویم فدراسیون جهانی هست و برای این مسابقات می‌توانیم لژیونرها را دعوت کنیم، از طرفی من با رصد عملکرد آنها در باشگاه‌هایشان می‌توانم این چالش را مدیریت کنم.
 
البته به جز بازی‌های کشورهای اسلامی، درست است؟
 بازی‌های کشورهای اسلامی به خاطر اینکه در تقویم فدراسیون جهانی نیست، ما نمی‌توانیم لژیونرهای شاغل در لیگ‌های اروپا را داشته باشیم. اما برای حضور لژیونرهای شاغل در آسیا مشکلی نداریم. شک نکنید حتی بدون لژیونرها هم ما در بازی‌های کشورهای اسلامی به بهترین شکل حاضر می‌شویم.
 
یعنی چه مدالی می‌گیرید؟
  قطعاً من مدال طلای بازی‌های کشورهای اسلامی را می‌خواهم اما والرو (مربی اسپانیایی قطر) هم آن را می‌خواهد و همه مربیان دنبال قهرمانی هستند. صبر می‌کنیم تا ببینیم قهرمانی نصیب کدام تیم می‌شود. ما می‌جنگیم برای مدال.

یادداشت

یک مربی کاردان با برنامه ریزی بی نظیر

محسن طاهری
مدیر تیم ملی هندبال نوجوانان  زیر ۱۷ سال

تا به حال با رافائل کاستیلو همکاری مستقیمی نداشته‌ام و تنها در دوره مدرسی درجه C جهانی به میزبانی شیراز، در کنار او حضور داشتم. با این حال می‌توانم با قاطعیت بگویم که او مربی‌ای کاردان و مجرب است و برنامه‌ریزی‌هایش بی‌نظیر است. کاستیلو به خوبی می‌داند چگونه تیمی موفق بسازد و چه شرایطی برای پیشرفت آن فراهم کند.
سرمربی تیم ملی هندبال ایران که جزو مربیان سطح بالای جهان محسوب می‌شود، شخصیت برجسته‌ای دارد و در مقایسه با مربیان خارجی که قبلاً به ایران آمده‌اند، سرآمد است. او روحیه تعامل‌پذیری بالایی دارد و راه برقراری ارتباط نزدیک با بازیکنان را به خوبی می‌شناسد. این ویژگی باعث شده است بعد از یک سال حضور دوباره، به خوبی در دل ملی‌پوشان جا باز کند و محبوبیت زیادی میان آنها داشته باشد. کاستیلو با ایجاد ارتباط قلبی با بازیکنان، ۴۰ درصد مسیر موفقیت را پیشاپیش طی کرده است.
هرچند او مربی توانمندی است، اما شرایط سیاسی در این مدت بی‌تأثیر نبوده است. نمونه آن، تجاوز ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی به خاک ایران بود که سبب شد اردوی تیم ملی در کرمانشاه نیمه‌کاره باقی بماند و برنامه‌های کاستیلو به هم بریزد. با این حال، سرمربی اسپانیایی تیم ملی نشان داده است اگر شرایط پایدار باشد و تیم طبق برنامه پیش برود و بازیکنان نیز دستورات او را در زمین اجرا کنند، تیمش می‌تواند حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد؛ همان‌طور که در سال ۲۰۱۴ تیم ملی ایران با کاستیلو به مقام سوم آسیا رسید و برای اولین‌بار به قهرمانی جهان صعود کرد.
کاستیلو علاوه بر توانمندی‌های فنی بالا، در زمینه روانشناسی تیم نیز تبحر دارد. هرچند او روانشناس نیست، اما به عنوان پروفسور ورزش در دانشگاه‌های اسپانیا تدریس می‌کند و با روح و روان بازیکنان آشنایی دارد. او به راحتی می‌تواند اخلاق و شرایط هر بازیکن را درک کند و یکی از دلایل محبوبیتش در میان بازیکنان نیز همین است. کاستیلو می‌داند وقتی بازیکنی مصدوم است، نباید فشار یا استرس زیادی بر او وارد شود و همیشه مراقب حال روحی و جسمی بازیکنان است.
با اینکه تا به حال جز تورنمنت شیراز، تجربه مسابقه رسمی خاصی نداشته، ماه آینده بازی‌های همبستگی کشورهای اسلامی به میزبانی ریاض، اولین میدان رسمی تیم ملی با هدایت او محسوب می‌شود. این رقابت‌ها محک جدی پیش از قهرمانی آسیا برای تیم ملی خواهد بود.
هدف کاستیلو این است که تیمش در قهرمانی آسیا بهترین نتیجه را کسب کند و دوباره سهمیه جام جهانی را به دست آورد. اما به نظر من اکنون نباید تنها روی این هدف تمرکز کرد؛ قدم اول بازی‌های کشورهای اسلامی است، جایی که رقابت سختی برای تیم‌های آسیایی مدعی در پیش است و تنها ژاپن و کره نیستند که چالش ایجاد می‌کنند.
تیم‌های چین و هنگ‌کنگ ممکن است کمتر دردسرساز باشند، اما رقبای همیشگی ما مثل قطر، بحرین و عربستان سعودی حضور دارند. حتی احتمال دارد تیم‌های مصر، تونس و مراکش نیز در رقابت‌ها شرکت کنند. مصر، تیمی گردن‌کلفت است که مقام‌های چهارم تا هفتم جهان را دارد و بازی با آن برای بازیکنان ایران فرصت بزرگی است؛ چرا که یک ماه پیش از قهرمانی آسیا، در شرایط مسابقه سخت، محک جدی می‌خورند.