وزیر ارتباطات در مراسم افتتاحیه هفته جهانی فضا و با شعار «زندگی در فضا»:
مردم باید تأثیر دانش فضایی را در زندگیشان لمس کنند
میترا جلیلی
دبیر گروه علم و فناوری
هفته جهانی فضا با شعار«زندگی در فضا» و نگاهی آیندهنگرانه به تلاشهای بشر برای تبدیل فضا به زیستگاهی قابل سکونت آغاز شد. این شعار، فناوریهای نوآورانه، چالشها و همکاریهای بینالمللی برای تحقق این هدف را برجسته میکند و البته کشور ما نیز برای حضور جدیتر در فضا و توسعه صنعت فضایی، از قافله عقب نمانده است.
تقدیر از طلایی های نجوم
تبیین تلاشهای ایران برای حضور جامعتر درعرصه فضا و ورود به همکاریهای بینالمللی در مراسمی که روز گذشته با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، رئیس سازمان فضایی ایران و... برگزار شد، گواه این امر است. حضور دو نفر از 5 دانشآموز طلایی تیم ملی المپیاد نجوم کشور در این مراسم و تقدیر از این جوانان صدرنشین جهان در حوزه نجوم هم، از نگاه ویژه سازمان فضایی و وزارت ارتباطات و تأکیدشان بر لزوم تشویق جوانان برای ورود به حوزه مطالعات فضا و استفاده از فرصتهای بینظیر این عرصه حکایت دارد. همکاریهای بینالمللی نیز از جمله موضوعاتی است که در حوزه نجوم و اکتشافات فضایی نمیتوان نسبت به آن بیاعتنا بود. ارسال پیام ویدیویی دیمیتری باکانوف، رئیس آژانس فضایی روسیه و اعلام آمادگی برای همکاری با ایران در ساخت ایستگاه بینالمللی روی ماه و پیشبرد اکتشافات صلحآمیز فضا و همچنین حضور ایران در طرح «چانگ ای 8» چین نشان میدهد دولت چهاردهم این موضوع را نیز از نظر دور نداشته است.
خدمات ملموس صنعت فضایی در زندگی مردم
در مراسم افتتاحیه روز جهانی فضا، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سیاست دولت چهاردهم را صرفاً پرتاب ماهواره ندانست و تأکید کرد: این پرتابها مستقیماً به بهبود خدمات به مردم منجر خواهد شد. ستار هاشمی با تأکید بر لزوم کاربردی شدن صنعت فضایی کشور در زندگی مردم، گفت: « در دولت چهاردهم اولینهای فضایی کم نداشتهایم اما میخواهیم این آمار را بیشتر کنیم.»
وزیر ارتباطات از آغاز تلاشها برای قرار گرفتن در مدار ۵۰۰ کیلومتری خبر داد و یادآور شد: مطابق برنامه هفتم توسعه، هدفگذاری ما رسیدن به مدار ۳۶ هزار کیلومتری و ماهوارههای زمینآهنگ است.
وی همچنین با تقدیر از موفقیتهای اخیر در پروژههای فضایی همچون سامانه پرتابگر داخلی و ماهوارههای ناهید، پارس، هدهد، مهدا و... یادآور شد: در پروژه ناهید، برای اولین بار در کشور، پیامرسانی و تماس صوتی در باند KU با موفقیت انجام و تمامی زیرسیستمهای این ماهواره بهطور کامل ارزیابی شده است. وزیر ارتباطات همچنین از بهرهبرداری رسمی ایستگاههای ماهوارهای سلماس و چناران تا پایان سال ۱۴۰۴ به عنوان ضرورتی برای دریافت و کنترل دادههای ماهوارهای خبر داد و افزود: «پایگاه پرتاب چابهار هم با ۹۳ درصد پیشرفت، بزودی تکمیل میشود.»
ماهوارههای « ظفر2» و «پایا» در آستانه پرتاب
رئیس سازمان فضایی ایران هم در این مراسم از آمادهسازی پایگاه فضایی چابهار برای پرتاب اول به خاطر سوخت جامد خبر داد و گفت: «پرتاب ماهوارههای «ظفر ۲» و «پایا» که هر دو سنجشی هستند، در ماههای آینده توسط پرتابگر خارجی انجام میشود.» حسن سالاریه همچنین یادآور شد: بعد از پرتاب ماهوارههای پارس ۱ و ناهید ۲ و بررسی عملکرد این ماهوارهها در مدار، نمونههای بعدی همین ماهوارهها با انجام اصلاحات لازم در حال آمادهسازی برای پرتاب قرار دارند. ماهواره پارس ۲ نیز که در سال گذشته رونمایی شد، در حال طی کردن تستهای نهایی برای آمادهسازی جهت پرتاب است.
معاون وزیر ارتباطات همچنین از آغاز فاز اول منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی شامل حدود ۲۰ ماهواره باریکباند خبر داد و گفت: « در این مرحله، دو نمونه آزمایشی ۳۰ و ۶۰ کیلوگرمی از این ماهوارهها برای تست زیرسیستمهای حیاتی ساخته شدهاند که با مشارکت شرکتهای خصوصی و دولتی توسعه یافتهاند.»
رئیس سازمان فضایی از همکاری با چین در پروژه فضایی ماهنشین «چانگ ای ۸» خبر داد و افزود: «این همکاری که از سال گذشته آغاز شده، اکنون به پایان مرحله طراحی رسیده و ساخت نمونه مهندسی آن در آستانه آغاز است. به گفته وی، همکاریهای بینالمللی در این حوزه، بویژه در بهرهبرداری از منابع طبیعی در فضا و سایر کرات، از اهمیت راهبردی برخوردار است.» وی یکی از مهمترین برنامههای سازمان فضایی را توسعه کپسولهای زیستی و سکوهای تحقیقاتی بازگشتپذیر با قابلیت هدایت و کنترل دقیق دانست. سالاریه یادآور شد: این کپسولهای زیستی بهعنوان آزمایشگاههای فضایی، امکان اجرای آزمونهای زیرمداری و مداری در زمینه زیست فضا و اثرات تشعشعات، دما و فشار را فراهم میکنند. رئیس سازمان فضایی ادامه داد: پس از پرتاب موفق کپسول ۵۰۰ کیلوگرمی در سال ۱۴۰۲، مراحل تحقیق و توسعه نسل جدیدی از این سکوها آغاز شده و تستهای زیرسیستمهای آن بهزودی انجام خواهد شد.
از تأمین امنیت غذایی تا ایجاد ارتباط
در مناطق صعبالعبور
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران هم با اشاره به کاربردهای پرتاب ماهوارهها در زندگی مردم گفت: «مدیریت محصولات استراتژیک، سنجش میزان گندم موجود و نیاز کشور و همچنین ارزیابی خشکسالی یا وفور آب تنها از طریق تحلیل تصاویر سنجشی فضایی امکانپذیر است. مدیریت گرد و غبار و تعیین مناطق بحرانی نیز بهواسطه همین تصاویر ماهوارهای ممکن میشود و در نهایت مردم اثر این صنعت را در زندگی خود میبینند.» یزدانیان با اشاره به ضرورت بهرهگیری از ماهواره در تضمین ارتباطات مناطق صعبالعبور و شرایط بحرانی، گفت: «در برخی نقاط سیگنالرسانی زمینی ممکن نیست و ماهوارهها نقش حیاتی دارند. بنابراین توسعه ماهوارههای مخابراتی میتواند مشکل این بخش از هموطنان را حل کند.»
وی همچنین یادآورشد: اختلالات اخیر در حوزه ناوبری و جی پی اس نشان میدهد کشور به توسعه منظومههای ناوبری نیاز فوری دارد که مرکز تحقیقات فضایی بخشی از مسئولیت پیگیری این موضوع را برعهده دارد.
سرریز دانش فضا
خانم صادقی کیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه هوافضا نیز در این مراسم گفت: «سرریز دانش زیست فضا، پیشرفت فناوری و رفاه انسانی را تضمین میکند و باید حوزه زیست فضا را جدی بگیریم، نه فقط برای کاوش، بلکه برای زندگی بهتر روی زمین چراکه دستاوردهای این حوزه سرریز دانشی قابل توجهی برای دیگر شاخههای علمی ایجاد کرده است.» وی از چالشهای زندگی در فضا به تشعشعات کیهانی، طوفانها، آسیب به سلامت روان، استخوانها و ایجاد سرطان اشاره کرد و یادآور شد: بشر تلاش دارد خود را برای مقابله با این چالشها آماده کند. صادقی کیا، فضا را آزمایشگاه شتاب دهنده پیری دانست که پاسخ دادن به پژوهشهای علمی در زمینه بیماریهایی همچون آلزایمر را سرعت میبخشد.
بــــرش
شبیهسازی خاک ماه در ایران
«مهدی نصیری سروری» نماینده دانشگاه علم و صنعت و مجری پروژه کاوش ماه نیز در این مراسم از شبیهسازی خاک ماه برای اولینبار در کشور و مطابقت ترکیب آن با نمونه واقعی خاک ماه در مأموریت آپولو ۱۴ خبر داد. به گفته وی، امکان کشت گیاه در این خاک مورد تأیید ناسا قرار گرفته و محفظه اختصاصی کشت گیاه با ثبت بینالمللی ساخته شده است. وی افزود: «در بخش سکونتگاهها هم، سازههای سبک اوریگامی و سیمان حاصل از خاک ماه با الهام از معماری سنتی ایران پیشنهاد شده است.» نصیری با اشاره به اینکه هلیوم۳ بهعنوان منبع انرژی پاک و ارزشمند، مهمترین ذخیره ماه شناخته میشود، یادآورشد: همچنین این ماده، کاربردهایی در انرژی همجوشی، پزشکی و فناوری کوانتومی دارد.
بــــرش
ورود قدرتمند بخش خصوصی
ایران و چین در قالب مأموریت مشترک «چانگ ای ۸» توافق کردند محموله زیستی ۲ کیلوگرمی ساخت کشورمان را به بخش تاریک ماه منتقل کنند. در این مسیر هم بخش خصوصی و شرکت دانشبنیان «مانا» با سازمان فضایی همکاری دارند.
دکتر اصفهانیان، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان، در این مراسم از کویری گفت که وی را عاشق فضا و ستارهها کرد. وی متولد ۱۳۴۰ در کاشان است و هنوز هم وقتی از آسمان شب قمصر کاشان حرف میزند، در چشمهایش میتوان ستارهها را دید. وی با اشاره به اینکه در همان کودکی ستارهها را در آسمان به هم متصل میکرد، از دستیابی به یک تلسکوپ در سن 14 سالگی یاد کرد؛ تلسکوپی که راه را به وی نشان داد و مطمئن شد که باید سراغ علم فضا و نجوم برود. وی که برای تحصیل راهی آمریکا شده بود، پس از تحصیل تا مقطع فوق دکتری در صنعت فضا، با کولهباری از کتاب و دانش به ایران بازگشت و حالا نیز همه تلاش خود را برای حضور ایران در جمع کشورهای برتر فضایی جهان به کار گرفته است. اصفهانیان با اشاره به اینکه ابتدا چین پیشنهاد انتقال 200 کیلوگرم محموله به ماه را مطرح کرد، اما بعد این میزان را به 150 کیلوگرم کاهش داد، یادآور شد:«ما سه بخش شامل محموله زیستی، روبات ماهنشین و مدارگرد ماه را پیشنهاد دادیم. طرف چینی حجم محموله را چند بار دیگر کاهش داد و در نهایت مقرر شد یک محموله زیستی 2 کیلوگرمی از سوی ایران ارائه شود.»
