عماد رحمانی، نویسنده و کارگردان پویانمایی «افسانه سپهر»:
قصه های بومی سکوی پرش رقابت جهانی است
«افسانه سپهر» تنها فیلم پویانمایی راه یافته به بخش مسابقه فیلمهای بلند بخش ملی در سی و هفتمین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان است. این فیلم به تهیهکنندگی مهدی جعفری جوزانی پس از «شمشیر و اندوه» دومین انیمیشن به تهیه کنندگی او بوده که اولین نمایش خود را در چهل و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر تجربه کرد و پس از چند حضور بینالمللی، حالا به جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان راه پیدا کرده است.
عماد رحمانی کارگردان پویانمایی «افسانه سپهر» معتقد است؛ شناخت پیداکردن نسبت به ذائقه و علاقهمندی مخاطبان کودک و نوجوان کار بسیار سخت و دشواری است. متأسفانه برخی از اظهارنظرها در فضای مجازی، نوعی نگرش منفی را نسبت به این گروه سنی به وجود آورده است. در صورتی که واقعیت به گونهای دیگر است. خوشبختانه در مجموعه ما تعدادی از نوجوانان به عنوان کارآموز مشغول فعالیت هستند و ارتباط با آنها باعث شده تا شناخت بیشتری نسبت به این نسل پیدا کنیم.
عماد رحمانی کارگردان فیلم پویانمایی «افسانه سپهر» گفت: «نخستین اکران این فیلم سال گذشته در جشنواره فیلم فجر اتفاق افتاد و خوشبختانه میزان واکنشهای مثبت به آن فراتر از انتظار ما بود. «افسانه سپهر» با توجه به فضای آن و نوع روایت ماجراجویانه خود، با استقبال مخاطبان هدف مواجه شد. با اینکه این فیلم به صورت بینالمللی نیز عرضه شده و در مناطقی نظیر روسیه و آسیای مرکزی مورد توجه قرار گرفت و به زبان روسی نیز دوبله شده است.»
او با اشاره به بازخوردها در بازار اروپا و آمریکا عنوان کرد:« در اروپای غربی یکی از تهیهکنندگان به نام سینمای انیمیشن به تیم ما اضافه شد که او در این حرفه نامی معتبر به حساب میآید. خوشبختانه تاکنون «افسانه سپهر» با واکنش مثبتی در بازارهای اروپایی و آمریکایی مواجه شده است.»
رحمانی ادامه داد:« برای من همواره فرآیند خلق و ارتباط با مخاطب دارای اهمیت بوده است. اولین تجربه سینمایی من در زمینه تولید فیلم انیمیشن، «شمشیر و اندوه» بود که آن را برای مخاطبان نوجوان و بزرگسال تولید کردیم. من پیش از کارگردانی در زمینه پویانمایی، در حوزه بازیهای رایانهای فعالیت میکردم و به دلیل شباهت کلی میان بازیهای رایانهای و انیمیشن، توانستیم با این حوزه قرابت و نزدیکی پیدا کنیم. البته جهان درونی میان بازیهای رایانهای و انیمیشن بسیار با یکدیگر متفاوت است و به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا مخاطبان هدف خود را بیش از پیش و بهتر از قبل مورد شناسایی قرار دهیم. در نتیجه از نظرات کارشناسان محتوایی، روانشناسی و... در تیم تولید بهره گرفتیم.»
او افزود: «فعالان حاضر در سینمای انیمیشن کشور در تلاش هستند تا خود را به سطح اول استاندارد کیفی در این صنعت نزدیک کنند. در این مسیر نیاز است تا مزیتهای تولیدات داخلی مورد تأکید و توجه قرار گیرد. قصههای مختص زیست ایرانی، فضاسازی، شوخیهای برآمده از فرهنگ داخلی از جمله مواردی است که میتواند برای مخاطب جالب توجه باشد و او را به خود جذب کند. ایران دارای ریشههای فرهنگی و تمدنی قابل احترامی است و برای مثال افسانهها و روایتهای بسیار خوب و جذابی در بستر فرهنگی کشور وجود دارد. اگر در تولیدات خود به این موارد توجه نشان دهیم، مخاطب داخلی متوجه تمایز انیمیشنهای ایرانی و جهانی خواهد شد و به تماشای تولیدات داخلی رغبت پیدا میکند. تجربه بینالمللی کشورهایی نظیر چین نیز موفقیت این استراتژی را اثبات میکند.»
این فیلمساز بیان کرد: «در «افسانه سپهر» و بر مبنای معیارهای موجود، چهار سرزمین به تصویر کشیده شده است و تلاش کردیم افسانههای مختلفی در سیر روایت، مورد بازنمایی قرار گیرد. برای روایت این فیلم موقعیتی بیزمان و مکان درنظر گرفته شده است و در عین حال در مرحله دوبله، از لهجهها و گویشهای مختلف موجود در ایران برای کاراکترها بهره بردیم. بزرگترین هدف ما ساختن فضایی سرشار از شوخیها و موضوعات برخواسته از فرهنگ ایرانی در دوبله این فیلم بود تا مخاطب بتواند هرچه بیشتر با این انیمیشن ارتباط برقرار کند.»
رحمانی یادآور شد:« نسل تازه ، کودکان و نوجوانان امروز بسیار باهوش هستند. عموماً در خصوص این گروه سنی در جامعه تصور نادرستی وجود دارد و بسیاری، آنها را افرادی سطحی میدانند، اما زمانی که با آنها ارتباط بیشتری پیدا میکنیم و دقیقتر این نسل را واکاوی میکنیم، هوش و عمق فکری آنها در مسائل گوناگون بسیار به چشم میآید.»
این فیلمساز تأکید کرد:« جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان در طول سالهای حیات خود با دو ویژگی مهم شناخته شده است. این رویداد نشان میدهد که سینمای کودک و نوجوان هنوز زنده است و نفس میکشد. این گروه سنی یک سوم تعداد کل مخاطبان سینمای ایران را تشکیل میدهند و حتی به تدریج شاهد هستیم که سهم بیشتری از اکران را نیز به خود اختصاص میدهند. جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان فرصتی برای تعامل چهره به چهره میان سازندگان آثار و مخاطبان هدف فراهم میکند و این موضوع میتواند به نوعی جریانسازی منجر شود. خوشبختانه این روزها تولید فیلم انیمیشن در ایران رونق بسیاری پیدا کرده است و تقریباً در طول سال، چرخه اکران از وجود فیلم انیمیشن خالی نیست.» وی اضافه کرد:« رویارویی با مخاطبان جشنواره فیلمهای کودک و نوجوان در سال گذشته نشان داد که این گروه سنی علاقهمند هستند تا با عوامل تولید فیلمهای انیمیشن ارتباط بیشتری داشته باشند. خوشبختانه در این رویداد توجه زیادی به نقش خبرنگاران و داوران کودک و نوجوان شده است و نیاز است تا این موضوع حتی بیش از گذشته مورد تأکید قرار بگیرد.»
رحمانی در پایان با اشاره به ظرفیتهای جشنواره مختص گره سنی کودکان و نوجوانان، گفت: «در جشنواره فیلم فجر شکل خاصی از رقابت میان آثار وجود دارد اما در جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان فضا صمیمانهتر است و شاید به همین دلیل است که چهرههای معتبر با رغبت بهعنوان داور در این رویداد حاضر میشوند.»
برش
ذهن کودکان امروز ساده نیست، آنها تفکری پیچیده دارند
بنیامین شجاعی کارگردان هنری انیمیشن «افسانه سپهر» گفت: «من پیش از این در صنعت بازیهای رایانهای فعالیت میکردم و نسبت به سینمای انیمیشن برای ورود احساس خوبی نداشتم. در تولید بازیهای رایانهای عموماً خلق فضایی واقعگرایانه اهمیت بیشتری دارد و بنابر این تجربه، در اولین فیلم پویانمایی این گروه یعنی «شمشیر و اندوه»، پرداختن به فضایی رئال و واقعگرایانه مورد توجه قرار گرفت. اما بعدها و در «افسانه سپهر» فضایی فانتزی را تجربه کردیم که این موضوع برای گروه تولید بسیار چالش برانگیز بود.»
وی ادامه داد: «سال گذشته با پویانمایی «شمشیر و اندوه» حضور در جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان را تجربه کردیم که خوشبختانه مخاطبان گروه سنی نوجوان بسیار با اثر همراه شدند. برای من جالب بود که در نشست پرسش و پاسخ این فیلم، سؤالات بسیار تخصصی از سوی این گروه سنی مطرح شد، در صورتی که در جشنواره فیلم فجر عموماً پرسشها بسیار سادهتر و ابتدایی بودند و حتی چندان ارتباطی با حوزه انیمیشن نداشتند. بنابراین وجود بازخوردهای اینچنینی باعث شد تا برای ادامه مسیر در سینمای انیمیشن انگیزه بسیار بیشتری پیدا کنم.»
شجاعی افزود: «نوع پرسشگری حرفهای خبرنگاران نوجوان این جشنواره برای من بسیار جالب است و این موضوع نشان میدهد نسل جدید فرزندان این سرزمین دارای چه توان و پتانسیل بینظیری هستند. نباید در مرحله تولید، ذهن کودکان و نوجوانان را ساده و ابتدایی در نظر بگیریم، چراکه بسیاری از آنها به تماشای آثار گروه سنی بزرگسال مینشینند و این موضوع در نوع نگاه و سلیقه آنها اثرگذار است. تولید اثری که بتواند به صورت همزمان مورد اقبال گروههای سنی مختلف قرار بگیرد، امری سخت و پیچیده است و زمان زیادی را برای رسیدن به چهارچوبی درست در این زمینه باید صرف کرد. برای مثال سبک و شیوه راه رفتن کاراکترهای فانتزی با شخصیتهای رئال بسیار متفاوت است و باید نسبت به این موضوع توجه جدی نشان داده شود.»
این کارگردان تصریح کرد: «برای شناخت بهتر نسل جدید ما تلاش میکنیم تا پیوسته به تماشای آثار مختلف این حوزه بنشینیم و نقاط قوت و ضعف آنها را در مواجهه با مخاطب تحلیل کنیم. امروزه شرایط به گونهای است که برای جذب مخاطبان کودک، تنها 10 دقیقه فرصت در اختیار دارید و اگر نتوانید موجبات اشتیاق آنها را نسبت به دنبال کردن قصه فراهم کنید، تماشاگر را از دست خواهید داد. با اینکه در برخی از آثار ذهنیت کودکان بسیار سطحی و ابتدایی در نظر گرفته میشود،اما باید این نکته را در نظر گرفت که کودکان امروز دارای تفکری پیچیده هستند و این موضوعات از جمله مهمترین مواردی است که باید در ساخت و تولید آثار مختلف لحاظ شود.» شجاعی در پایان گفت: «خوشبختانه در استودیو مهوا امکانات زیادی از جانب تهیهکننده در اخیار فیلمسازان و بازیسازان قرار داده میشود. ما نیز در تلاش هستیم تا با تلاشهای شبانهروزی و تولید کارهای متفاوت، در جهت افزایش کیفیت محصولات گام برداریم. این روزها کیفیت تولیدات انیمیشن ایران بسیار از سطح منطقه خاورمیانه فراتر است و با کمی تلاش بیشتر میتوانیم در سطح شرق آسیا و حتی اروپا نیز حرفهایی برای گفتن داشته باشیم.»

