این نمایشگاه که از روز دوم مهرماه برپاشد و بعد از 3 روزبرگزاری به کار خود پایان داد، نمادی از هم‌افزایی داخلی و تعامل جهانی در حوزه سلامت بود. 
در این دوره، ۷۴۳ شرکت داخلی و خارجی از ۲۸ کشور جهان حضور یافتند؛ از آرژانتین و اتریش گرفته تا چین، هند، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، ژاپن و امارات. شعار این دوره از نمایشگاه «پایداری، تاب‌آوری و نوآوری در زنجیره تأمین دارو» بود و تمرکز ویژه‌ای بر ارائه نسل نوین داروها، فناوری‌های تولید مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات دارویی داشت. حضور سفرای کشورهای اندونزی، بلاروس، برزیل، کنیا، تاجیکستان و ازبکستان و برگزاری نشست‌های مشترک با هدف توسعه روابط اقتصادی، بُعد بین‌المللی این رویداد را تقویت کرد. همچنین، توجه ویژه به دانشجویان داروسازی در همه گرایش‌ها، از طریق بازدیدهای هدفمند، آموزش‌های تخصصی و تعامل علمی با فعالان صنعت، نشان داد که ایران‌فارما فقط ویترینی از دستاوردهای امروز نیست، بلکه سکویی برای پرورش نسل آینده سلامت کشور است.
 
نگاه دانشجویی به صنعت دارو
آرمان، دانشجوی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با هیجان از غرفه‌ فناوری‌های نوین بیرون می‌‌آید و می‌گوید: «برای ما دانشجوها این نمایشگاه مثل کلاس درس زنده ا‌ست. از نزدیک با تجهیزات تولید دارو آشنا می‌شویم، با متخصص‌ها حرف می‌زنیم، حتی فرصت کارآموزی هم پیدا می‌کنیم.»
ثنا، دانشجوی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای اولین بار در این نمایشگاه شرکت کرده. هدف او، آشنایی با فرصت‌های شغلی و برقراری ارتباط با شرکت‌هاست. او می‌گوید: «بسیاری از نمایندگان شرکت‌ها ارتباط زیادی با دانشجویان ندارند اما بیشتر بازدیدکنندگان، کسانی هستند که به دنبال فرصت‌های شغلی و اطلاعات حرفه‌ای‌ هستند.»
مریم یکی از بازدیدکنندگان عمومی، با دختر کوچکش برای کسب اطلاعات درباره داروهای گیاهی آمده است، می‌گوید: «من داروساز نیستم، اما این نمایشگاه باعث شد بفهمم چقدر صنعت دارو پیچیده و پیشرفته‌ است. مسئولان غرفه‌ها خیلی خوب راجع به محصولات توضیح می‌دهند، ‌طوری که اطلاعات تخصصی است اما برای مردم عادی قابل فهم می‌شود.»
 
تغییر باور عمومی نسبت به کیفیت تجهیزات ایرانی
دکتر ناصری، فعال حوزه تولید مواد اولیه دارویی، بعد از گفت‌وگو با نماینده‌ یک شرکت چینی ابراز رضایت می‌کند و می‌گوید: «ایران‌فارما امسال واقعاً بین‌المللی شده است. فرصت‌های همکاری با شرکت‌های خارجی بیشتر از قبل مهیا شده و این اتفاق برای صنعت دارویی کشور حیاتی است.»
مسئول یکی از شرکت‌های فعال در زمینه تولید تجهیزات دارویی، درباره فعالیت‌های مجموعه‌شان می‌گوید: «شرکت ما در سه حوزه تحقیق و فرمولاسیون، آزمایشگاهی و تولیدی فعالیت می‌کند. تمامی دستگاه‌های ما، از طراحی تا ساخت، کاملاً ایرانی و داخلی هستند. با وجود تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی، چالش‌های زیادی برای شرکت ایجاد شد اما تیم تحقیقاتی ما با تلاش مستمر، نوآوری و ابتکار از پس مشکلات بر آمده است.»
او به یکی از دستاوردهای مهم این شرکت اشاره می‌کند و می‌گوید: «ازجمله نوآوری‌های اخیر، توسعه دستگاه تست حلالیت قرص است که محیط معده را شبیه‌سازی کرده و امکان اندازه‌گیری میزان حل شدن قرص را فراهم می‌کند. این دستگاه اخیراً به‌روزرسانی شده و در کنار دیگر تجهیزات، در حال توسعه و بهبود است.»
این فعال حوزه دارو و سلامت، یکی از انگیزه‌های اصلی شرکت برای حضور در نمایشگاه بین‌المللی را تغییر باور عمومی می‌داند و توضیح می‌دهد: «هدف ما این است که نشان بدهیم دستگاه‌های ایرانی، در رقابت با نمونه‌های خارجی، از لحاظ کیفیت و قیمت برتری دارند. قیمت هر دستگاه ایرانی تقریباً یک‌سوم نمونه‌های خارجی است و مشتریان داخلی و خارجی از عملکرد آن رضایت کامل دارند. این تلاش‌ها در راستای از بین بردن تصور نادرست مبنی بر برتری دستگاه‌های خارجی انجام شده است.» ناصری با تأکید براینکه تمرکز فعالیت این شرکت بر توسعه ارتباطات داخلی و ارتقای جایگاه در بازار جهانی است، می‌گوید: «سیاست اصلی شرکت ما تمرکز بر توسعه ارتباطات داخلی است و طی سال‌های اخیر توانسته‌ایم ارتباطات جدید داخلی و خارجی برقرار کنیم. با ارتقا و بهبود نسخه‌های دستگاه‌ها، امیدواریم در آینده با بهره‌گیری از لینک‌های جدید و فناوری‌های پیشرفته، جایگاه خود را در بازار تقویت کنیم. شرکت ما با تلاش مستمر و تمرکز بر نوآوری، در پی تثبیت جایگاه‌ خود در صنعت و ارتقای کیفیت محصولات ایرانی است.»
مسئول غرفه یکی از آزمایشگاه‌های همکار سازمان غذا و دارو درباره فرآیند تأیید محصولات دارویی و مکمل‌های غذایی می‌گوید: «آزمایشگاه ما نقش مهمی در بررسی و تأیید کیفیت محصولات دارویی و مکمل‌های غذایی دارد.» او درباره شرکت‌هایی که آزمایشگاه مورد تأیید سازمان غذا و دارو را ندارند، توضیح می‌دهد: «در این موارد، یا خود شرکت‌ها نمونه‌ها را مستقیماً ارسال می‌کنند، یا سازمان غذا و دارو آنها را برای بررسی به آزمایشگاه‌های همکار ارجاع می‌دهد. پس از انجام آزمایش‌ها، نتایج و مستندات مجدداً به سازمان ارسال می‌شود تا تأیید نهایی انجام شود. پس از دریافت تأییدیه، نمونه‌ها مجاز ورود به بازار خواهند بود.»

ایران فارما، بستری برای تعاملات داخلی و بین‌المللی
مسئول غرفه یکی از هلدینگ‌های فعال حوزه دارو در نمایشگاه ایران فارما، که زیرمجموعه جمعیت هلال احمر و سازمان تدارکات پزشکی است، درباره ساختار و فعالیت‌های این مجموعه می‌گوید: «هلدینگ ما شامل چندین شرکت تخصصی است؛ شرکت تجهیزات پزشکی که صافی‌های دیالیز تولید می‌کند، شرکتی که در حوزه داروهای گیاهی فعالیت دارد، شرکت داروسازی که داروهای شیمیایی تولید می‌کند و بازرگانی که در نمایشگاه‌ها فرصت‌هایی برای معرفی تولیدکنندگان داخلی و خارجی فراهم می‌کند. این شرکت‌ها با هدف تسهیل آشنایی با بازار دارویی و شبکه‌های پخش دارو، در نمایشگاه‌ها حضور فعال دارند.»
همدانیان با اشاره به نقش نمایشگاه ایران فارما در توسعه تعاملات این حوزه می‌گوید: «این نمایشگاه‌ها برای ایجاد ارتباطات جدید طراحی شده‌اند و غالباً در آنها قراردادهای مهمی، بویژه با شرکت‌های پخش و تولیدکنندگان خارجی، منعقد می‌شود.»
او درباره تأثیر تحریم‌ها بر صنعت دارو توضیح می‌دهد: «با وجود فشارهای ناشی از تحریم‌های حوزه سلامت و دارو، سطح تولیدات دارویی داخلی نسبت به گذشته رشد چشمگیری داشته است. این شرایط باعث شده تولیدکنندگان مواد اولیه و دانشجویان رشته‌های شیمی و داروسازی، حضور پررنگ‌تری در نمایشگاه‌ها داشته باشند و از فرصت‌های کارورزی و کارآموزی بهره‌مند شوند.» او یکی از چالش‌های اصلی صنعت داروسازی را تأمین نقدینگی عنوان می‌کند و می‌گوید: «کمبود منابع مالی، تأثیر مستقیمی بر فعالیت‌ها و توسعه این صنعت دارد و نیازمند توجه جدی مسئولان و سیاست‌گذاران است.»

حرکت به سوی فناوری‌های نوین
علی فلاح‌پور، معاون نظارت و راهبری یک گروه دارویی، درباره فعالیت‌های این مجموعه می‌گوید: «این گروه دارویی از زنجیره کامل ارزش دارو بهره‌مند است؛ از تولید ماده اولیه و محصول نهایی تا واردات مواد اولیه، توزیع دارو و سایر فعالیت‌های مرتبط. شرکت‌های زیرمجموعه در حوزه‌های نوین دارویی و پزشکی فعال هستند. از جمله پروژه‌هایی که در این مجموعه در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ راه‌اندازی شد، می‌توان به تولید داروهای مبتنی بر سلول‌درمانی و تولید ماده اولیه پنی‌سیلین و آنتی‌بیوتیک‌ها اشاره کرد. در سال‌های اخیر نیز با هدف تکمیل سبد دارویی، سهام شرکت‌های سرم‌سازی خریداری شده و حرکت به سمت فناوری‌های روز دنیا در حوزه محصولات ژنتیک آغاز شده است.»
فلاح‌پور با اشاره به تأثیر تحریم‌ها بر صنعت دارو می‌گوید: «اگرچه دارو به‌طور مستقیم تحریم نشده، اما محدودیت‌های مالی و دشواری در تأمین مواد اولیه از کشورهای غربی، چالش‌هایی برای شرکت‌های دارویی ایجاد کرده است. 
با این حال، صنعت دارو با بهره‌گیری از شبکه‌های جایگزین در کشورهایی مانند چین و هند، توانسته کمبودهای مقطعی را جبران و تولید را حفظ کند. به دلیل حمایت‌های استراتژیک و اهمیت سلامت مردم، این صنعت کمتر تحت تأثیر تحریم‌ها قرار گرفته و در ده سال گذشته، کمبودهای بلندمدت دارو مشاهده نشده است.» او درباره دهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی دارویی می‌گوید: «با وجود کاهش حضور خارجی‌ها در سال‌های اخیر، نمایشگاه بستری مناسب برای نمایش توانمندی‌های صنعت دارویی کشور است. حضور تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی از چین و هند و مذاکرات برای تأمین قطعات دستگاه‌ها، از جمله دستاوردهای مهم نمایشگاه امسال است.» فلاح‌پور می‌گوید: «راه‌اندازی سیستم فروش آنلاین دارو، یکی از اقدامات مهم امسال در مجموعه ما بود. همچنین بهره‌برداری از محصولات حوزه فناوری پیشرفته پس از ده سال، نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر صنعت داروست.» او بر اهمیت نمایشگاه در شناسایی نقاط ضعف و قوت صنعت دارو تأکید می‌کند و با قدردانی از تلاش‌های وزارت بهداشت و سندیکای صنعت دارو می‌گوید: «امیدواریم در سال‌های آینده، حضور خارجی‌ها پررنگ‌تر شود و تولیدکنندگان داخلی با قدرت بیشتری در عرصه جهانی ظاهر شوند.»
 
واردات مکمل‌های غذایی سفارشی
دکتر کرمی به‌عنوان نماینده و دفتر یک شرکت هندی در ایران فعالیت می‌کند، او می‌گوید: «این شرکت هندی تولیدکننده مکمل‌های غذایی است که محصولات خود را به‌صورت سفارشی و بر اساس نیاز مشتریان تولید می‌کند. مکمل‌ها شامل مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و منیزیم هستند.» او به ارزیابی وضعیت بازار ایران می‌پردازد و می‌گوید: «محدودیت‌های ارزی، کمبود ارز و طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز، از جمله مشکلاتی هستند که تولیدکنندگان ایرانی با آن مواجه‌اند. این مسائل باعث نارضایتی و دشواری در تأمین وجه و اجرای سفارش‌ها می‌شود.» دکتر کرمی ابراز امیدواری می‌کند که شرایط بهتر شود و مسئولین توجه بیشتری به مشکلات شرکت‌های دارویی نشان دهند و راه‌حلی برای بهبود وضعیت صنعت دارو بیابند.

بــــرش

نمایشگاهی با ظرفیت‌های جهانی

با وجود همه فشارها، صنعت دارو در ایران نشان داده که ظرفیت بالایی برای تاب‌آوری دارد. سرمایه‌گذاری در تولید مواد اولیه، توسعه فناوری‌های نوین و برگزاری رویدادهایی مانند نمایشگاه ایران‌فارما، بستری برای هم‌اندیشی، تعامل و ارائه راه‌حل‌های اجرایی فراهم کرده‌اند. دکتر محمد عبده‌زاده، رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، در خصوص اهمیت حضور نمایندگان دیپلماتیک در دهمین دوره نمایشگاه دارویی کشور می‌گوید: «در مراسم افتتاحیه، نمایندگان سفارتخانه‌های متعددی از جمله عربستان، قطر، هند، کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقا حضور داشتند. این حضور گسترده، نشان‌دهنده بلوغ، پویایی و جایگاه رو‌به‌رشد صنعت داروسازی ایران است. با وجود تحریم‌های شدید، این صنعت توانسته ارزش‌آفرینی قابل توجهی داشته باشد. شرکت‌ها، شرکای تجاری، سفرا و هیأت‌های خارجی با انگیزه انتقال دانش فنی، سرمایه‌گذاری مشترک و توسعه همکاری‌ها در حوزه دارو، در این نمایشگاه حضور یافتند.» عبده‌زاده با اشاره به شکوه برگزاری دهمین دوره نمایشگاه توضیح می‌دهد: «در طول روزهای برگزاری، بازدیدکنندگان تخصصی بسیاری از جمله اساتید، دانشجویان و فعالان حوزه داروسازی حضور داشتند. این ظرفیت‌ها، در صورت رفع تحریم‌ها، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های جهانی صنعت دارو و نمایشگاه‌های تخصصی دارویی تبدیل کند.» او درباره شعار این دوره از نمایشگاه که «پایداری، تاب‌آوری و نوآوری در زنجیره تأمین دارو» بود، توضیح می‌دهد: «در ابتدا تمرکز برنامه‌ریزی‌ها بر صادرات و بازارهای خارجی بود، اما با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌ها، استراتژی‌ها تغییر کرده و بر سه محور پایداری در تأمین دارو، تاب‌آوری و نوآوری در سیستم دارویی تأکید شده است. هدف این رویکرد، تضمین دسترسی بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر مردم به دارو، تقویت همکاری میان بیمه‌ها، دولت و شرکت‌ها و تأمین پایدار داروهای حیاتی در هر شرایطی است.» 
رئیس هیأت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران به برنامه‌های توسعه ارتباط میان دانشجویان و صنعت داروسازی اشاره می‌کند و می‌گوید: «فعالیت‌های کمیته‌های دانشجویی در سندیکا و اتاق بازرگانی با هدف آشنایی دانشجویان با زنجیره تأمین دارو، کارآفرینی، استارت‌آپ‌ها و فرصت‌های شغلی طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها، ارتباط مستقیم میان صنعتگران و دانشجویان را تقویت کرده و زمینه‌ساز جذب نیروی متخصص و توسعه کارآفرینی در حوزه دارو خواهد بود.» عبده‌زاده نقش نمایشگاه را در ایجاد فرصت‌های اقتصادی و ارزآوری برای کشور مهم می‌داند و می‌گوید: «با کاهش تحریم‌ها، صنعت داروسازی می‌تواند به منبعی قابل اعتماد برای ارزآوری تبدیل شود.»