گزارش «ایران» از دیدارهای رئیسجمهوری در حاشیه نشست سازمان ملل
پذیرش گفت و گو، نفی زورگویی
«امروز گفتوگوی صریح و مفصلی با آقای مکرون داشتم که درباره دیدگاه طرفین تبادل نظر و راهحل متضمن رفع نگرانی اروپا و تأمین منافع ایران به روشنی بیان شد. در صورت پایبندی به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین راهحل قطعی در دسترس است و همچنین بر حل موضوع زندانیان دوطرف نیز توافق کردیم.» این متنی است که رئیسجمهوری پس از دیدار با رئیسجمهوری فرانسه در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر کرد. از آنجایی که تا لحظه تنظیم این گزارش، همچنان فرآیند اجرایی شدن «اسنپبک» و بازگشتن قطعنامههای شورای امنیت درحال طی شدن است، میتوان دریافت که طرفهای اروپایی و غربی «به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین» پایبند نبودند و این عدم پایبندی اروپا و غرب راه را برای مصالحه بست. زیرا به تأکید مسعود پزشکیان پس از دیدار با مکرون، «در صورت پایبندی به حق و انصاف و تأمین منافع طرفین (است که) راهحل قطعی در دسترس است.» البته این بخش از متن رئیسجمهوری در شبکه «ایکس» مبنی بر اینکه با رئیسجمهوری فرانسه «بر حل موضوع زندانیان دوطرف نیز توافق کردیم»، نشان دهنده این است که ایران و فرانسه دستکم در یک موضوع به توافق رسیدند. در همین راستا بود که دولت فرانسه شکایت خود علیه ایران در دیوان بینالمللی دادگستری مربوط به بازداشت دو شهروند خود در ایران را پس گرفت. اما به رغم اینها، به نظر میرسد این توافق کوچک درباره دوتبعه بازداشتی فرانسه در ایران، که احتمالاً شامل تبعه ایرانی بازداشتی در فرانسه هم باشد، نتوانست به توافق بزرگتر درباره توقف اجرای «اسنپبک» منتهی شود. علت را در واقعیتی باید جست و جو کرد که مسعود پزشکیان در دیدار با فعالان ضدجنگ آمریکایی مطرح کرد؛ یعنی این جمله که «ایران خواهان صلح و آرامش است، اما هرگز زیر بار زور هم نمیرود.» زیرا مطابق اظهارات لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، خواست اروپا که به نیابت از آمریکا عمل میکند، فراتر از هستهای و به توان دفاعی کشور باز میگردد و به همین دلیل پس از توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی که فرانسه و اروپا خواسته بودند، باز هم این کشورها راه ضدایرانی و مبتنی بر تخاصم خود را در پیش گرفتند.
همه تحولات در حاشیه حضور رئیسجمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل درحالی رخ داد که دولت آمریکا به عنوان کشور میزبان مقر سازمان ملل، در عرفی غیردیپلماتیک و مغایر همه قواعد بینالمللی، بیشترین محدودیت را بر ترکیب هیأت ایرانی و نیز در رفت و آمد آنان در نیویورک اعمال کرد. این محدودیت تا جایی بود که حتی عکاسان و فیلمبرداران هم از سفر به سازمان ملل منع شدند. اما به رغم همه این محدودیتها و به رغم ناهمراهی اروپا برای مصالحه و مذاکره برابر، رئیسجمهوری در این سفر تلاش کرد از همین فرصت دیپلماتیک برای تبیین دیدگاه، رویکرد و جهتگیری جمهوری اسلامی ایران نسبت به تحولات پیش رو بهره ببرد. با مروری بر اظهارات رئیسجمهوری در این دیدارها، مشخص میشود که او توانست این مأموریت ملی خود را به سرانجام برساند، حتی اگر آنطور که دولت انتظار میرفت، مقرون به توفیق نشده باشد.
دیدار با مکرون؛ تأکید بر تداوم گفتوگو
مسعود پزشکیان و «امانوئل مکرون» رئیسجمهوری فرانسه، در دیدار خود که در حاشیه هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفت، با بررسی روابط دوجانبه، ابراز امیدواری کردند که در آینده با حل مشکلات موجود میان دو کشور، زمینههای لازم برای گسترش روابط و همکاریهای فیمابین فراهم شود. پزشکیان در زمینه موضوع هستهای تأکید کرد که «ایران به هیچوجه به دنبال ساخت بمب هستهای نیست و آماده است در چهارچوبی قابل قبول با طرفهای اروپایی در بحث هستهای خود گفتوگو کند.» مکرون نیز پس از تأکید بر «اراده فرانسه برای حل و فصل مسائل در روابط با ایران»، گفت: «کشورش مایل به حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه و جلوگیری از جنگ است.» وی به تلاشهای فرانسه در زمینه حل و فصل پرونده هستهای اشاره و آمادگی این کشور را برای تلاش در مسیر جلوگیری از تشدید اوضاع اعلام کرد.
دیدار با نخستوزیر نروژ؛
توقف گفتوگو پس از اسنپبک
پزشکیان در دیدار «یوناس گار استوره» نخستوزیر نروژ که پس از دیدار با رئیسجمهوری فرانسه صورت گرفت، با لحن صریحتری درباره مسأله مذاکرات هستهای و نتیجهای که اروپاییها و آمریکا به دنبال آن هستند، یعنی بازگشت قطعنامهها، صحبت کرد. رئیسجمهوری با تأکید بر اینکه «جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی اعتقادی و نیز رویکرد روشن سیاسی، هرگز به دنبال سلاح هستهای نبوده و نخواهد بود»، بدبینی کشورهای غربی نسبت به برنامه صلحآمیز هستهای ایران را ناشی از سوءتفاهم و بخشی از آن را نیز به دلیل تبلیغات غیرواقعی رژیم صهیونیستی دانست. پزشکیان پس از بیان این سخن، تأکید کرد: «اگر اسنپبک اتفاق بیفتد، گفتوگو دیگر معنایی ندارد.»
نخستوزیر نروژ نیز با تأکید بر اینکه اراده کشورهای غربی بر حل مشکلات است، گفت: «باید به دنبال راهحلهایی برای تفاهم و رفع نگرانیها بود؛ در این صورت امکان جلوگیری از اسنپبک وجود خواهد داشت.»
تحریمها ناخوشایند است
اما پایان راه نیست
دیدارهای غیررسمی رئیسجمهوری در سفر امسال خود به سازمان ملل محدود بود. سالهای گذشته مدیران رسانهها و بخشهای دیگری از جامعه آمریکا در برنامه دیدار بودند، اما امسال به دلیل محدودیتهای غیرقانونی اعمال شده از سوی دولت آمریکا، پزشکیان در این سفر فقط یک دیدار غیررسمی داشت؛ دیدار با جمعی از فعالان ضد جنگ آمریکا.
رئیسجمهوری کشورمان در این دیدار مواضع صریح و شفاف جمهوری اسلامی ایران را بار دیگر تبیین کرد. وی با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران به دنبال صلح، آرامش، عدالت و انصاف است»، اظهارکرد: «اگر انسانها بپذیرند که حقوق و حدود خود را رعایت کنند، هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.»
وی با اشاره به اینکه «تا زمانی که زبان زورگویی برقرار باشد، امکانی برای گفتوگو باقی نخواهد ماند»، افزود: «ایران به هیچوجه به دنبال سلاح هستهای نبوده و نیست. ما از گفتوگو رویگردان نیستیم، اما گفتوگو با پرهیز از زورگویی و از موضع برابر معنا مییابد.»
پزشکیان تصریح کرد: «حمله رژیم صهیونیستی به قطر، آن هم به نشستی که به منظور بررسی پیشنهاد آتشبس برگزار شده بود، نشان داد این رژیم به هیچ خط قرمز و اصلی از حقوق بشر پایبند نیست.»
رئیسجمهوری گفت: «کشورهای منطقه و بسیاری از کشورهای دیگر دنیا امروز بهتر و بیشتر درک کردهاند که عامل ناامنی نه ایران، بلکه رژیم صهیونیستی است. البته این چیزی از مسئولیت سازمانهای بینالمللی کم نمیکند. این رژیم صهیونیستی است که مرتکب هر جنایتی میشود، اما ایران تحریم میشود؛ این مصداق روشن حاکمیت قانون جنگل است.»
پزشکیان با اشاره به سابقه دشمنی آمریکا با جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی انقلاب اسلامی اظهارکرد: «آمریکا همواره تلاش کرده برای ایران مشکلتراشی کرده و در منطقه ناامنی و جنگ به راه بیندازد؛ جمهوری اسلامی ایران به هیچوجه خواهان جنگ و درگیری نیست، اما به هر تجاوزی با قدرت و قاطعانه پاسخی پشیمانکننده میدهد.»
پزشکیان با اشاره به اینکه «هیچ کدام از نهادهای بینالمللی توان مقابله با جنایات و تجاوزهای رژیم صهیونیستی را ندارند»، افزود: «این جنایات به پشتوانه حمایتهای آمریکا و برخی کشورهای غربی صورت میگیرد؛ وجدان بشری چگونه در برابر کشتار 65 هزار انسان بیدفاع و بیگناه در غزه سکوت کرده است! رفتار وحشیانه و جنایتکارانه رژیم صهیونیستی با انسانهای بیگناه و بیدفاع در دنیایی که مدعی حقوق بشر است، چگونه قابل توجیه و پذیرش است؟!»
رئیسجمهوری در ادامه با بیان اینکه «ایران از دیپلماسی عمومی و ارتباط و مراوده میان دو ملت ایران و آمریکا استقبال میکند، اما این دولت آمریکاست که مانع رابطه بین مردم دو کشور میشود»، تصریح کرد: «ایران در حین مذاکره با آمریکا بود که رژیم صهیونیستی با چراغ سبز این کشور به ما حمله کرد. چه کسی از برجام خارج شد؟ حمله به ایران بر اساس کدام قاعده بینالمللی قابل توجیه است!»
پزشکیان با اشاره به اینکه «کشورهای زیادهخواه مرتکب هر تجاوز و جنایتی میشوند و هر دفاعی در برابر این تجاوزات و جنایات را تروریسم توصیف میکنند»، گفت: «ایران خواهان صلح و آرامش است، اما هرگز زیر بار زور هم نمیرود. از سوی دیگر اگرچه بازگشت هر تحریمی ناخوشایند است، اما پایان راه نیست و قرار نیست ما در برابر آن تسلیم شویم. ما راه برونرفت از هر وضعیتی را پیدا خواهیم کرد، بویژه آنکه امروز ایران علاوه بر روابط گسترده دوجانبه با همسایگان، در عرصه منطقهای و جهانی نیز ظرفیت خوبی مثل عضویت در سازمانهایی نظیر شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را دارد.»
یادآوری مسئولیت وضع فعلی
به رئیس شورای اروپا
پزشکیان در دیدار رئیس شورای اتحادیه اروپا هم با اشاره به اینکه «موضع من از همان دوران رقابتهای انتخاباتی وفاق ملی در داخل ایران و تقویت روابط با دنیا بود»، عملاً مسئولیت بروز وضع فعلی را به «آنتونیو کوستا» یادآوری کرد. رئیسجمهوری گفت: «ما به دنبال ارتقای سطح روابط با همه کشورهای دنیا از جمله کشورهای اروپایی بر اساس منافع و احترام متقابل بوده و هستیم، اما رژیم صهیونیستی از همان اولین روز آغاز به کار دولت بنده، در این مسیر اختلالآفرینی کرد و این رویه همچنان ادامه دارد.»
رئیسجمهوری با بیان اینکه «ایران هرگز خواهان هیچ جنگ و درگیریای نیست»، افزود: «جمهوری اسلامی ایران خواهان روابط سازنده و صمیمی است و برای این منظور آماده گفتوگو و تفاهم برای رفع مشکلات، موانع و دغدغهها با هدف جلوگیری از دامن زدن به اختلافات است.»
پزشکیان با تأکید بر اینکه «جمهوری اسلامی ایران قاطعانه اعلام کرده و میکند که هرگز به دنبال ساخت سلاح هستهای نیست»، تصریح کرد: «آماده همکاری برای شفافسازی در این زمینه و اثبات غلط بودن فضاسازیها در این رابطه هستیم. مسئول وضعیت فعلی کسانی هستند که تعهدات خود را نقض و از توافق برجام خارج شدند.»
رئیس شورای اتحادیه اروپا نیز در این دیدار با بیان اینکه علاقهمند به تقویت ارتباطات با ایران هستیم، خاطرنشان کرد: «باید با گفتوگو و تفاهم مشکلات را برطرف کنیم.»
دیدار با رئیسجمهوری سوئیس
پزشکیان در دیدار «کارین کلر سوتر» رئیسجمهوری سوئیس، با اشاره به سوابق تلاشهای انساندوستانه این کشور اظهارکرد: «امروز در غزه کودکان و زنان بیگناه و بیدفاع در اثر فقدان دارو و غذا میمیرند؛ شما میتوانید تلاش مؤثری برای جلوگیری از تداوم و تشدید فاجعه و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه داشته باشید.»
رئیسجمهوری با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی ساخت سلاح هستهای را حرام میداند»، افزود: «ایران آماده است در چهارچوب قوانین بینالمللی و حقوق خود این مسأله راستیآزمایی شود. ما از گفتوگوهای دیپلماتیک برای حل مسأله استقبال میکنیم، اما طبیعتاً اگر اسنپبک فعال شود دیگر گفتوگو معنایی نخواهد داشت.» پزشکیان همچنین از آمادگی ایران برای گسترش همکاریها و ارتقای سطح روابط با سوئیس خبر داد.
رئیسجمهوری سوئیس نیز در این دیدار با قدردانی از مواضع سازنده پزشکیان تصریح کرد: «ایران و سوئیس هر دو به دنبال تحقق هدف مشترک استقرار صلح در جهان هستند.» خانم کارین کلر سوتر گفت: «سوئیس از هر گونه تعامل سازنده ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی استقبال و باور عمیق دارد که گفتوگوهای دیپلماتیک بهترین راه رفع مشکلات و تقویت روابط است.»
دیدار رئیس جمهوری فنلاند: تقویت روابط با اروپا
دیدار «الکساندر اشتوب» رئیس جمهوری فنلاند دیگر برنامه رئیسجمهوری در این سفر بود. مسعود پزشکیان با بیان اینکه «من همواره به دنبال تقویت انسجام در داخل ایران و گسترش همکاریها با دنیا بودهام»، اظهارکرد: «روند تقویت روابط با کشورهای اروپایی آنچنان که مدنظر ما بود، پیش نرفت تا امروز که به تلاش سه کشور اروپایی برای اجرای اسنپبک رسیدهایم.»
رئیس جمهوری با بیان اینکه «ایران هیچ قصدی برای ساخت سلاح هستهای ندارد و لذا مشکلی در زمینه شفافسازی در این زمینه نیز نداریم»، افزود: «با توجه به تجربه نقض تعهدات آمریکا و کشورهای اروپایی و نیز حمله نظامی به ایران در میانه مذاکرات، یک بیاعتمادی نسبت به غرب وجود دارد، اما باور داریم که دیپلماسی تنها راه رفع این بیاعتمادی است.»
پزشکیان با بیان اینکه «ترویج چندجانبهگرایی و پرهیز از یکجانبهگرایی مؤثرترین راهکار برای ارتقای سطح و تقویت تعاملات بینالمللی است»، تصریح کرد: «سازمانهای بینالمللی و به خصوص سازمان ملل متحد باید نسبت به ایجاد و حفظ صلح و آرامش مسئولانهتر عمل کنند و به خصوص برای توقف جنایات رژیم صهیونیستی اقدامات عملی مؤثر داشته باشد.»
رئیس جمهوری فنلاند نیز با تأکید بر اینکه «تنها راه غلبه بر مشکلات در محیط بینالمللی گفتوگو و تفاهم در بستر دیپلماسی است»، گفت: «ما به چندجانبهگرایی واقعی نیاز داریم و نباید اجازه دهیم در شرایط عبور جهان از یکجانبهگرایی، فضای چند قطبی جای چندجانبهگرایی را بگیرد.»
دیدار رئیس جمهوری بولیوی: تعامل جدید متناسب با وضع جدید
پزشکیان، در دیدار و گفتوگو با «لوییس آرسه کاتاکورا»، رئیس جمهوری بولیوی، با اشاره به سیاستهای یکجانبهگرایانه ایالات متحده آمریکا اظهار کرد: «رویکرد آمریکا نهتنها علیه جمهوری اسلامی ایران، بلکه علیه تمامی کشورهایی است که با سیاستهای آن همراهی نمیکنند. در چنین شرایطی، کشورهایی که خواهان استقلال و حفظ جایگاه خود در نظام بینالملل هستند، باید توانمندیهای علمی، مهارتی و تخصصی خویش را ارتقا بخشند تا بتوانند مقتدرانه از منافع و حاکمیت ملیشان صیانت کنند.»
رئیس جمهوری همچنین با اشاره به احتمال اقدام برخی کشورهای اروپایی در فعالسازی مکانیسم موسوم به اسنپبک علیه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: «امیدواریم چنین روندی رقم نخورد؛ با این حال، جمهوری اسلامی ایران برای مواجهه با هر سناریو و شرایطی آمادگی کامل دارد و بدیهی است که نوع تعامل و سیاستهای ما نیز متناسب با وضعیت جدید تنظیم خواهد شد.»
لوییس آرسه کاتاکورا هم در این دیدار سیاستهای جنگطلبانه آمریکا بویژه در منطقه کارائیب را تهدیدی برای صلح و امنیت بینالمللی و موجب نگرانی کشورهای مستقل دانست.
