رونمایی از سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی
نظارت هوشمند بر بانکها
رئیس کل بانک مرکزی: تغییری در سیاست ارزی نخواهیم داشت
«سامانه روابط اشخاص» بهعنوان اولین سامانه متمرکز در زمینه شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط در شبکه بانکی رونمایی شد. این سامانه امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات کلان بانکها و مؤسسات اعتباری، امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و امکان رصد برخط مالک واحد مؤسسات اعتباری را برای ناظر فراهم میکند. همچنین سامانه روابط اشخاص، امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آییننامههای تسهیلات و تعهدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم میسازد.
از مهمترین اهداف پروژه میتوان به جلوگیری از تمرکز منابع بانکی در اختیار اشخاص دارای منافع مشترک حسب مصادیق اعلامی در آییننامههای تسهیلات و تعهدات کلان، آییننامه تسهیلات تعهدات اشخاص مرتبط و دستورالعمل تملک سهام بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی نیز اشاره کرد.
منابع دادهای مورد استفاده برای شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص دربرگیرنده منابع داخلی بانک مرکزی و خارج از این بانک است. در همین راستا سامانههای نظارتی بانک مرکزی از جمله «سمات»، «مهتاب»، «شاداب» و «سام» به عنوان منابع داخلی و بهرهگیری از اطلاعات سازمانهای «ثبت اسناد و املاک کشور»، «ثبت احوال کشور» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» در قالب منابع خارجی مدنظر پروژه حاضر قرار گرفته است.
محمدرضا فرزین در این مراسم که با حضور وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه و دیگر اعضای هیأت عالی بانک مرکزی برگزار شد با اشاره به ویژگیهای هوشمند این سامانه گفت: «مهمترین اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی، خود بانکها هستند که از ابتدا تا به حال، مهمترین سازمانهایی هستند که توسط بانک مرکزی نظارت میشوند. در طول دو سال گذشته به سمت پیادهسازی نسخه جدیدی از نظارت در بانک حرکت کردهایم به طوری که نظارت را به سمت «نظارت هوشمند» سوق دادهایم.»
وی تصریح کرد: «نظارت باید به صورت هوشمند و برخط صورت پذیرد تا کاهش ریسک، مستمر شود و مشکلات بعدی پیش نیاید.»
رئیس هیأت عالی بانک مرکزی تصریح کرد: «سامانه روابط اشخاص، یکی از پروژههای بانک مرکزی در چهارچوب «نظارت هوشمند» است که ترکیبی از چندین سامانه را در بر خواهد داشت. امیدواریم بتوانیم بخشی از برنامههایی را که در سال جدید داشتهایم، محقق کنیم؛ چرا که در بانک مرکزی تصمیم بر این است که هر ماه از چند پروژه رونمایی شود.»
پلی میان فناوری و رگولاتوری اقتصادی
سید علی مدنیزاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط بانک مرکزی اقدامی بسیار ارزشمند است و از به ثمر رسیدن آن بسیار خرسندیم، بیان کرد: «اکنون باید از این ظرفیت ارزشمند که برای نظارت پیشینی ایجاد شده است به بهترین نحو استفاده کنیم.»
وی تصریح کرد: « در حوزه رگولاتوری فناوری اطلاعات، باید از این ظرفیت برای بهرهمندی از تکنولوژی استفاده کرد. دستورالعملهایی باید تدوین شود تا امکان استفاده پیشینی از این سامانه و سامانههای مشابه را فراهم کند. این سامانه میتواند در بخشهای دیگر کشور نیز کاربردهای فراوانی داشته باشد، زیرا اطلاعات مربوط به ذینفع واحد برای بسیاری از نهادها بسیار ارزشمند است. از جمله این موارد میتوان به کارتهای بازرگانی و حوزه بیمه (زیرمجموعه وزارت اقتصاد) اشاره کرد.»
مدنیزاده خاطرنشان کرد: «اگر امکان ارائه وبسرویس این سامانه به صورت برخط فراهم شود، میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات در کشور باشد و امید است که بتوان از این ظرفیت ایجادشده به نحو مطلوب استفاده کرد.»
2 پیشنهاد رئیس سازمان برنامه و بودجه
سیدحمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و عضو هیأت عالی بانک مرکزی نیز طی سخنانی با تقدیر از اقدام بانک مرکزی در راهاندازی این سامانه گفت: « با وجود پیچیدگی رفتار استفادهکنندگان از خدمات بانکی، نظارتی بهروز و دقیق، میبایست به وجود میآمد که امروز این موضوع در بانک مرکزی محقق شد. این سامانه حتماً شفافیت را در رفتار تسهیلاتگیرندگان و تسهیلاتدهندگان تضمین میکند و برای ایجاد سازوکاری جهت عدالت در پرداخت تسهیلات تلاش خواهد کرد.»
وی تصریح کرد: «با تقاطعگیری اطلاعات از سامانههای مختلف، میتوان رفتارهای نامناسب و متقلبانه را شناسایی کرد. این امر به حوزه نظارت کمک میکند تا با دسترسی به اطلاعات دقیق، از وقوع آسیبها جلوگیری کند. به عبارت دیگر، این کار مانند عینکی است که بر چشم حوزه نظارت گذاشته میشود تا بتواند واقعیتها را بهتر ببیند. بنابراین، این اقدام گامی مهم در جهت شفافیت، حسن نظارت و عدالت در پرداخت تسهیلات محسوب میشود.»
رئیس سازمان برنامه و بودجه در ادامه پیشنهاد داد جهت ارتقای نظارت در بانک مرکزی در گامهای بعدی دو موضوع دیگر نیز به این سامانه اضافه شود: اول، پیوند با اطلاعات سازمان امور مالیاتی است چرا که اطلاعات مالیاتی میتواند دادههای ارزشمندی را برای شناسایی رفتارهای نادرست فراهم کند. دوم، پیوند با اطلاعات فراجا در مباحث خودرویی است. این اقدام بویژه در تسهیلات خرد و کلان، دقت اطلاعات را افزایش داده و نظارت را بهبود میبخشد.
نظارت دقیق و هوشمند بانک مرکزی؛ ابزاری هوشمند
پیمان نوری، معاون اقتصادی دادستان کل کشور نیز با اشاره به اینکه نظارت هوشمند و راهاندازی این سامانه یکی از خواستههای دیرینه بانک مرکزی بود و امروز با به ثمر رسیدن آن، رسالت بسیار مهمی محقق شده است، خاطرنشان کرد: «این سامانه به خودی خود یک ضمانت اجرا نیست، بلکه ابزاری قدرتمند است که رفتارهای پسینی را به رفتارهای پیشینی و برخط تبدیل میکند. به این معنی که قبل از وقوع یک رویداد، با حجم عظیمی از داده که با زحمت فراوان جمعآوری شده، دسترسی به اطلاعات تسهیل میشود. »
وی در ادامه با تأکید بر اینکه ضمانت اجرای واقعی این سامانه در کشف به موقع و اقدامات به موقع پس از آن نهفته است، افزود: «با توجه به اینکه این سامانه شامل اطلاعاتی است که به ندرت در جایی دیگر به این شکل یافت میشود، بنابراین امنیت شبکه و حفاظت از دادهها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.»
داود دانشجعفری، عضو هیأت عالی بانک مرکزی با تشکر از معاونتهای تنظیمگری و نظارت و فناوریهای نوین بانک مرکزی، ویژگی این سامانه برخط را هشداردهندگی زودهنگام دانست که با اتصال به سامانههای دیگر، نظارت هوشمند و دقیق را در دستور کار قرار میدهد.
رویکرد بانک مرکزی در قبال مکانیسم ماشه
در حاشیه این برنامه، محمدرضا فرزین رئیسکل بانک مرکزی، درباره رویکرد این بانک پس از فعالسازی سازوکار «اسنپ بک» و بازگشت احتمالی تحریمها، اعلام کرد که تغییر اساسی در سیاستهای ارزی در دستور کار نیست.
وی تصریح کرد: «قبلاً اعلام کردم فعلاً تغییری در سیاست ارزی صورت نخواهد گرفت و همچنان از نرخهایی که داریم حمایت خواهیم کرد؛ هم از نرخ 28500 تومان و هم نرخ مرکز مبادله .»
فرزین با اشاره به نشستهای اخیر بانک مرکزی با بخش خصوصی افزود: « در مورد اسنپبک، در چند روز اخیر جلساتی با کارآفرینها و فعالان اقتصادی داشتیم و در روزهای آتی هم این جلسات را ادامه خواهیم داد، بدین ترتیب سعی میکنیم روشهای متنوعی را درباره تأمین ارز داشته باشیم.»
رئیس کل بانک مرکزی همچنین برنامههای این بانک در بازار طلا را تشریح کرد: « در بازار طلا حضورمان بیشتر میشود؛ هم از نظر تعداد حراجهای سکه و هم تعداد پیشفروشهای سکه بانک مرکزی. بدین ترتیب طلای بیشتری به بازار خواهیم داد، هم بهصورت سکه و هم بهصورت شمش و تمام تلاشمان این است تا با عرضه بیشتری که در بازار داریم، به تقاضا پاسخ دهیم.»

