شیما جهانبخش 
گروه ایران زمین 

 سیستان و بلوچستان با ۷۵ هزار هکتار سطح زیرکشت نخیلات، ۶۲ درصد باغات استان را به خود اختصاص داده و همواره از نظر سطح زیرکشت در رتبه اول کشور قرار داشته است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تولید خرما در این استان در سال‌جاری به ۳۵۰ هزار تن خواهد رسید و آن را در جایگاه اول تولید کشور قرار می‌دهد.
در سوی دیگر، خوزستان با بیش از ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نخل مثمر یکی دیگر از ستون‌های اصلی تولید خرمای ایران است. شهرستان کارون به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید، سه هزار هکتار سطح زیرکشت دارد و رقم غالب آن، خرمای «سعمران» است؛ رقمی با کیفیت بالا که به بازارهای جهانی از جمله روسیه، ترکیه، لبنان، تاجیکستان، آمریکا و اروپا راه یافته است.
در عین حال ترکیب ظرفیت‌های سیستان و بلوچستان و خوزستان، خرمای ایران را در موقعیتی قرار داده که می‌تواند سهم بیشتری در بازارهای بین‌المللی کسب کند. توسعه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و فرآوری در هر دو استان، آینده‌ای روشن برای این محصول ارزشمند رقم خواهد زد؛ آینده‌ای که می‌تواند خرما را بیش از پیش به‌عنوان «محصول شیرین ایران» در جهان معرفی کند.

پیش‌بینی برداشت ۳۵۰ هزار تن خرما در سیستان و بلوچستان
«علیرضا دهمرده»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان، در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به اینکه این استان با تولید ۲۰ درصد خرمای کشور، رتبه اول سطح زیرکشت و جایگاه برتر تولید را دارد، اظهار کرد: «در حال حاضر سطح زیرکشت نخیلات استان ۷۵ هزار هکتار است که ۶۲ درصد باغات استان را شامل می‌شود. براین اساس، پیش‌بینی می‌شود امسال با برداشت ۳۵۰ هزار تن، مقام اول تولید خرما در کشور را کسب کنیم.»
دهمرده ادامه داد: «بیش از ۳۵ هزار بهره‌بردار فعال در حوزه خرما در استان فعالیت دارند و گردش مالی این بخش در سال گذشته بیش از یکهزار و ۶۰۰ میلیارد ریال بوده است. بر این اساس، در سال‌جاری تلاش داریم با حمایت دولت و پیگیری‌های انجام شده، این حوزه را ارتقا دهیم تا شاهد تحول معیشت مردم باشیم.»

تهیه پیش‌نویس سند توسعه و اصلاح و نوسازی نخیلات استان
این مقام مسئول، تنوع ارقام خرما در استان را قابل توجه دانست و گفت: «از میان بیش از ۳ هزار رقم خرما در جهان، بیش از ۱۰۰ رقم در سیستان و بلوچستان کشت می‌شود که مضافتی و ربی با سهم بالاترین تولید، شاخص‌ترین آنها هستند.»
وی با تأکید بر اینکه سالانه حدود ۱۲ هزار تن خرمای ارگانیک رقم ربی از استان صادر می‌شود، ادامه داد: «با تأکید دولت مبنی بر توانمندسازی روستاییان، امسال موفق شدیم گواهی ارگانیک آلمانی برای بیش از 3 هزار هکتار از نخلستان‌های دیم استان اخذ کنیم؛ اقدامی که گامی مهم در تثبیت جایگاه خرمای سیستان و بلوچستان در بازارهای جهانی بوده است. البته اولویت استان تأمین بازار داخلی است، اما افغانستان، پاکستان، هند، ترکیه، روسیه، کشورهای آسیای میانه و جنوب شرق آسیا، مشتریان دائمی خرمای این استان هستند.»
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، حمایت از صنایع جانبی خرما را از اولویت‌های استان عنوان کرد و گفت: «سیستان و بلوچستان دارای ۹۰ هزار تن ظرفیت سردخانه‌ای، ۵۵ هزار تن توان بسته‌بندی و ۱۷ هزار تن ظرفیت فرآوری است. بیش از ۱۰۰ واحد صنعتی و کشاورزی فعال در این حوزه، این استان را در آستانه تبدیل شدن به قطب صنایع تبدیلی قرار داده است.»
دهمرده همچنین از توسعه و اصلاح و نوسازی نخیلات استان در سال‌جاری خبر داد و اظهار کرد: «پیش‌نویس سند توسعه و اصلاح و نوسازی نخیلات استان با اعتباری حدود ۱۴ همت آماده شده که پس از تصویب در هیأت دولت، به مرحله اجرا خواهد رسید.»

کاهش محصول به علت تنش‌های آبی در خوزستان
در سوی دیگر ایران، خوزستان با بیش از ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نخل مثمر، یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان خرما در کشور است.
«جواد سلطانی کاظمی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، در تشریح آخرین وضعیت برداشت محصول از نخیلات استان، با اشاره به برداشت ۸۵ هزار تن محصول، اظهار کرد: «امسال با وجود تنش‌های آبی و دیگر مشکلات، کاهش برداشت محصول ناگزیر بوده است، اما امید است بیش از ۳۰۰ هزار تن محصول برداشت کنیم.»
وی با تأکید بر اینکه بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه، قرار بود ۳۸۰ هزار تن محصول از نخیلات استان برداشت شود، گفت: «با این حال، به دلیل تنش‌های آبی تابستان و خسارات وارده به نخل‌ها، کاهش محصول محتمل است و میزان دقیق آن پس از پایان برداشت و انجام ارزیابی نهایی مشخص خواهد شد.»
سلطانی کاظمی با بیان اینکه برداشت خارک و رطب از ابتدای مرداد آغاز شده و برداشت خرما از نیمه شهریور در حال انجام است، ادامه داد: «به دلیل تفاوت زمانی رسیدگی ارقام مختلف و شرایط اقلیمی مناطق خرماخیز، برداشت تا پایان مهرماه ادامه دارد.»

 با تدوین بسته‌های فرصت سرمایه‌گذاری، صادرات خرما رونق می‌گیرد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان ادامه داد: «سالانه حدود ۱۱۰ هزار تن خرمای استعمران صادراتی توسط کارگاه‌های بسته‌بندی و صادرکنندگان خریداری می‌شود و کشورهای روسیه، بلاروس، ازبکستان، هند، امارات، چین، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی مهم‌ترین مقاصد صادراتی هستند. البته فرسودگی صنایع بسته‌بندی، کمبود واحدهای فرآوری، نبود پایانه صادراتی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها از موانع توسعه صادرات به شمار می‌روند؛ بنابراین، توسعه صنایع فرآوری و تکمیل زنجیره ارزش خرما در اولویت برنامه‌های استان قرار دارد.»
سلطانی‌کاظمی از تدوین بسته‌های فرصت سرمایه‌گذاری در حوزه نخیلات بر اساس زنجیره ارزش راهبردی خرما خبر داد و گفت: «این بسته‌ها در رویدادهای ملی و بین‌المللی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. همچنین، هرساله برنامه‌های آموزشی و ترویجی، کارگاه‌های تخصصی، پایش آفات و آموزش شیوه‌های نوین آبیاری اجرا می‌شود و طرح احیا و جوان‌سازی نخیلات فرسوده از طریق جایگزینی ارقام تجاری ارزشمند در دست اقدام است.»

بــــرش

تقویت زنجیره تولید، فرآوری و صادرات خرما در خوزستان
«شهلا عموری»، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز، نیز بر ضرورت تقویت زنجیره تولید، فرآوری و صادرات محصولات کشاورزی، بویژه خرما تأکید کرد و خواستار برنامه‌ریزی منسجم برای رفع چالش‌های نخلستان‌ها و توسعه تجارت با کشورهای همسایه، بویژه عراق شد.
وی با اشاره به مشکلات نخلستان‌های خوزستان از جمله کمبود آب، ضعف زیرساخت‌ها و روش‌های سنتی فرآوری، خواستار تدوین برنامه‌ای جامع برای ساماندهی این بخش شد. استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هوشمند، همراه با مذاکره با وزارت نیرو برای تخصیص عادلانه آب، می‌تواند به احیای نخلستان‌ها و افزایش بهره‌وری کمک کند. عموری با اشاره به جایگاه ویژه خوزستان در تولید خرما، بر لزوم تمرکز بر زنجیره ارزش این محصول تأکید کرد و گفت: «خوزستان سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن خرما تولید می‌کند، اما بخش عمده آن به‌صورت خام فروخته می‌شود. برای رقابت در بازارهای بین‌المللی، باید به سمت بسته‌بندی نوین و ایجاد ارزش افزوده حرکت کنیم.»