اولین نشانه های جدی گرفتن تهدید اسرائیل در منطقه
توان مالی ریاض با توان نظامی اسلام آباد پیوند میخورد؟
با افزایش احساس تهدید اسرائیل علیه بسیاری از کشورهای عربی، توافق دفاعی ریاض-اسلامآباد که هفته گذشته اعلام شد، پاکستان و چتر هستهای آن را وارد معادلات امنیتی منطقه کرد. تحلیلگران میگویند «توافق راهبردی دفاع متقابل» که روز چهارشنبه میان پاکستان و عربستان سعودی امضا شد، عملاً سرمایه مالی ریاض را با ارتش عظیم و مجهز به سلاح هستهای پاکستان در هم آمیخته است.
جزئیات کمی از این توافق منتشر شده و دکترین رسمی هستهای پاکستان نیز اعلام میکند که این تسلیحات صرفاً متوجه دشمن دیرینه این کشور، یعنی هند است.
اما ریاض تلویحاً اشاره کرده که تحت این توافق، یک سپر هستهای غیررسمی خواهد داشت. تحلیلگران نیز معتقدند اسرائیل که تنها قدرت هستهای خاورمیانه به شمار میرود، با دقت این تحولات را دنبال میکند.
خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان به خبرگزاری رویترز گفت که تسلیحات هستهای این کشور در دستور کار این توافق نیست. او افزود که این توافق میتواند به دیگر کشورهای خلیج فارس نیز گسترش یابد. آصف تأکید کرد: «ما هیچ قصدی برای استفاده تهاجمی از این توافق نداریم. اما اگر طرفین تهدید شوند، طبیعتاً این سازوکار فعال خواهد شد.»
وقتی از یک مقام ارشد سعودی پرسیده شد آیا پاکستان اکنون موظف به تأمین چتر هستهای برای عربستان خواهد بود، او مدعی شد: «این یک توافق جامع دفاعی است که همه ابزارهای نظامی را در بر میگیرد.»
تحلیلگران میگویند این توافق همچنین بازتابدهنده کاهش اعتماد به امنیتی است که ایالات متحده برای منطقه فراهم میکند. حسن الحسن، پژوهشگر ارشد سیاست خاورمیانه در مؤسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک لندن گفت: «از منظر سعودی، این توافق برای پرکردن خلأ بازدارندگی راهبردی و متعارف در برابر اسرائیل هستهای طراحی شده است.»
کشورهای عربی خلیج فارس اعلام کردند اسرائیل پس از تجاوز بیسابقه به قطر، خود را تهدیدی مستقیم نشان داده است. اما یک مقام ارشد سعودی در پاسخ به سؤالی درباره زمانبندی این توافق گفت: «این توافق نتیجه سالها گفتوگوست. این پاسخی به طرف خاص یا رویدادهای خاص نیست، بلکه نهادیساختن همکاری عمیق و دیرینه بین دو کشور ماست.»
سالهاست که پاکستان نیروی نظامی کوچکی در عربستان دارد، اما توافق اخیر نشاندهنده سطحی بسیار گستردهتر از حضور است. ملیحه لودهی، سفیر پیشین پاکستان در ایالات متحده گفت: «برای پاکستان این ورود به معادلات قدرت در خاورمیانه بسیار بزرگ است، هرچند این کشور خود را در منطقهای ناپایدار وارد کرده است.»
