کاریکاتوریستهای برگزیده جشنواره «باج نیوزها» تقدیر شدند
از نسل توفیق تا فصل وفاق
سعیده احسانیراد
گروه فرهنگی
ده ها کاریکاتوریست در پایتخت گرد هم جمع شدند تا در قالب یک جشنواره و با رقابت در عرصه هنر باریک بین کاریکاتور، به نقد پدیده «باجنیوزها» بپردازند و در زمینه باجگیری های این پدیده روشنگری کنند.
اولین جشنواره باج نیوزها با شرکت 67 کاریکاتوریست برگزار شد و اختتامیه این جشنواره نیز شامگاه روز دوشنبه در خانه هنرمندان با حضور چهرههای سیاسی و فرهنگی برپا گشت تا برندگان خود را بشناسد و همزمان با تقدیر از برگزیدگان، از کتاب جشنواره نیز رونمایی شود. در این آیین چهره هایی چون عباس عبدی، احمد مسجد جامعی و محمد فاضلی، محمدرضا نوروزپور معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ، شهابالدین طباطبایی عضو شورای اطلاعرسانی دولت و جمعی از روزنامهنگاران و کارتونیستهای مشهور شرکت داشتند.
هادی حیدری دبیر اولین جشنواره باجنیوزها در مراسم اختتامیه در گزارشی درباره جشنواره گفت: «زمانی که پیشنهاد دبیری جشنواره با محتوای متفاوتی که داشت با من مطرح شد، بیش از هر چیز درگیر این پرسش بودم که چگونه میتوان میان هنرمندان و مخاطبان ارتباطی مؤثر برقرار کرد. اولین گام ما برگزاری جلسه مشترک با داوران بود تا با همفکری، فراخوانی جامع تدوین کنیم که این همکاری تا پایان جشنواره ادامه داشت.»
حیدری درباره اعلام فراخوان و مصادف شدن این جشنواره با جنگ تحمیلی 12 روزه این طور توضیح داد: «فراخوان روز ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ منتشر و مهلت اولیه ارسال آثار ۱۰ تیر تعیین شد که بعداً به مدت ۱۰ روز تمدید گردید اما با آغاز جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، فضای کار مبهم شد. پس از پایان آن شرایط، مجدداً فراخوان منتشر شد و در نهایت هفتم مرداد دریافت آثار به پایان رسید و در مجموع ۶۷ هنرمند از سراسر کشور با ارسال ۱۳۵ اثر در این رویداد شرکت کردند.»
دبیر جشنواره کارتون و کاریکاتور «باجنیوزها» درباره چگونگی داوری آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره افزود: «داوری آثار ۱۴ مرداد با حضور فیروزه مظفری، جمال رحمتی و سلمان طاهری انجام شد. برخلاف روال معمول که آثار بهصورت دیجیتال بررسی میشوند، تمامی کاریکاتورها در این جشنواره با کیفیت بالا چاپ و بهصورت فیزیکی داوری شدند. این فرآیند طی چهار ساعت با بحثهای کارشناسی دقیق ادامه پیدا کرد و در نهایت، ۸۸ اثر به بخش نمایشگاه راه پیدا کردند که از میان آنها ۲۴ اثر به نیمهنهایی رسید و در پایان سه اثر بهعنوان برگزیده اول تا سوم و ۳ اثر نیز شایسته تقدیر انتخاب شدند.»
جشنواره حرفهایها
جمال رحمتی از داوران جشنواره باجنیوز و کاریکاتوریست درباره این جشنواره گفت: « بعد از مشخص شدن اعضای هیأت داوران و سوژه جشنواره، جلسه مقدماتی و توجیهی برای فراخوان تشکیل و با جمعبندی پیشنهادها فراخوان منتشر شد. آثار خیلی خوبی به دبیرخانه جشنواره رسید و به عنوان کسی که جاهای زیادی داوری کردم این رویداد جزو جشنوارههایی بود که کارهای ضعیفش به دو یا سه عدد رسید. همه آثار دریافتی از طراحان و کارتونیستهای حرفهای بودند و حتی اسامی شرکت کنندهها اسمهای مطرح کارتون برای چند نسل بود؛ از نسل توفیق تا دهه هشتادیها.»
رحمتی داوری آثار را از سختترین کارها دانست و گفت: «بعد از جمعآوری آثار، جلسهای برای داوری هماهنگ شد. داوری هم کار سختی بود، چون کارها خیلی خوب بود، ما مجبور شدیم معیارهایمان را سختگیرانهتر کنیم. شیوه داوری به این شکل بود که ابتدا فکر کردیم آثاری که جزو انتخابهای نهایی برای نمایشگاه یا کتاب نیست حذف شود و تعداد مشخصی برای نمایشگاه انتخاب شد. در ادامه معیارهایمان را سختگیرانهتر کردیم و برای آثاری که باید حائز رتبه میشد نفرات اول، دوم و سوم و در ادامه به موازات آن، آثاری برای کتاب انتخاب شد.»
جریان باج نیوزها
از نگاه کارتونیستها
افسانه مظفری کاریکاتوریست و یکی دیگر از داوران جشنواره «باج نیوز» درباره این جشنواره گفت: «باج نیوز واژه جدیدی است که حتی به گوش ما هم ناآشنا و جدید بود. همچنین سختترین کار این فراخوان جا انداختن مفهوم این واژه برای شرکتکنندهها بود، چون زبان تصویر و طنز همیشه گویاترین و سریعترین راه برای انتقال مفاهیم پیچیده است. خوشبختانه 135 اثر با کیفیت عالی به دبیرخانه رسید و داوری شد. حالا این تصاویر در معرض دید بینندگان است تا با این مقوله آشنا شوند. چون این واژه به گوش خیلیها غریبه بود. هدف اصلی این بود که این جریان مذموم را که چند سالی در رسانههای زرد متداول شده به مردم بشناسانیم».
مظفری تأکید کرد: «جشنواره کارتون با موضوع «باجنیوزها» فرصتی ارزشمند برای پرداختن به یکی از چالشهای بزرگ رسانهای امروز است؛ جایی که اخبار جعلی و رسانههای سودجوی باجگیری اطلاعاتی، اعتماد عمومی را تضعیف میکنند.»
کارتونیست طعمه باج نیوزها
مهدی عزیزی «کارتونیست» نیز درباره موضوع جشنواره باج نیوزها گفت: «رسالت کارتون نقش منحصر به فردی در پرداختن به دغدغهها و معضلات سیاسی و اجتماعی و... دارد که در این مورد«کارتون و کاریکاتور» یکی از مهمترین عناصر مقابله با این مسألهای است که سالهاست نه تنها کشور بلکه کل دنیا را گریبانگیر این باجگیری اطلاعاتی کرده و میتوان از آن بهره برد. چون خود کارتون در بطن خود ماجراست که با خبر و باجگیریهای اطلاعاتی آمیخته شده چه بسا از کارتونیستهایی هم به عنوان عنصر باجگیری استفاده شود».
عزیزی درباره اینکه این حساسیت قبلاً هم بوده ولی به خاطر شرایط کنونی کشور حساسیت نسبت به این اتفاقات بیشتر شده است، گفت: «این را ذکر کنم که ایران تقریباً جزو ۳ کشوری است که بیشترین کارتونیستها را دارد و با وجود این تعداد هنرمند بالطبع تعداد اثرهای تولید شده میتواند تأثیر خوبی بر حل این مشکل بگذارد.»
مقابله کارتونیستها با باج نیوزها
احسان گنجی دیگر کاریکاتوریست حاضر، درباره اهمیت برپایی جشنواره باج نیوزها با حضور کاریکاتوریستها گفت: «در رسانههای اجتماعی امروز، محتواهایی که طنزآمیز و مبتنی بر تصویر هستند، به سرعت گردش پیدا میکنند. هنر کاریکاتور به خاطر برخورداری از این دو قابلیت، هنری با ضریبنفوذ اجتماعی بالاست و هنرمندان این رشته (به خصوص آنها که به موضوعات روز میپردازند و به اصطلاح ژورنالیستی کار میکنند) نبض جامعه را در دست دارند و مرتباً با استفاده از این هنر به اطلاعرسانی و انتقال دیدگاههای خود مشغول هستند. البته در این میان، کیفیت زیباییشناختی و هنری در کار هر هنرمند هم یک پارامتر مهم و مؤثر است که بر موفقیت کار هر هنرمند تأثیر بهسزایی دارد.»
گنجی اضافه کرد: «من به نوبه خودم خیلی خوشحالم از این اتفاق انشاءالله که باز هم پیش بیاید و تکرار شود،همچنین با موضوعات روز و جدید این یک آگاهی برای جمع و عامه باشد که حداقل اگر این آگاهی را داشته باشند، ریشهای را که در فساد است تا حدودی میشود خشکاند اما اگر آگاهی عموم بالا رود تا حدودی به آن موفقیتی که میخواهیم میرسیم و دیگر خبری از باجگیری نیست.»
در پایان اولین جشنواره باج نیوزها برگزیدگان اصلی جشنواره معرفی و مورد تقدیر قرار گرفتند: احسان گنجی به عنوان نفر اول جشنواره تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۳۰ میلیون تومان گرفت. طراوت نیکی به عنوان نفر دوم تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان دریافت کرد و علی پاک نهاد به عنوان نفر سوم برنده تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۱۵ میلیون تومان شد.
کتاب اولین جشنواره باج نیوز به عنوان مهمترین یادگاری از این رویداد به تمام میهمانان برنامه اختتامیه داده شد و نمایشگاه جشنواره باج نیوزها درسالن استاد ممیز، خانه هنرمندان افتتاح شد. این نمایشگاه تا چهارم مهرماه برای علاقهمندان برپاست.
باج نیوزها به روایت دیگران
عباس عبدی فعال سیاسی:
برگزاری جشنواره باج نیوزها نشانه خوبی برای جامعه است؟ بیشک نه! برگزاری این برنامه نشانه ضعف ماست. چرا که به دلیل توسعه این پدیده زشت، ضرورت برگزاری این جایزه با چنین سوژهای بشدت احساس شده است.
احمد مسجد جامعی فعال فرهنگی:
نهادهای مردمی و مدنی در جامعه بسیار مهم هستند؛ ما روحیات و منش ایرانی و پشتوانهای غنی از تاریخ و ادبیات داریم. اگر با تحمل و همدلی پیش برویم، بسیاری از مشکلات قابل حل خواهد بود.
محمد فاضلی جامعهشناس:
باجنیوزها محصول جامعه فاقد شفافیت هستند، وقتی شفافیت از بین میرود کسی که به اسرار دسترسی دارد، خریدار دارد.
