نشست اضطراری سران کشورهای اسلامی در دوحه بدون اقدامی عملی به پایان رسید

همبستگی در محکومیت اسرائیل

روز دوشنبه، قطر میزبان اجلاس سران کشورهای عرب و اسلامی در دوحه بود. این نشست اضطراری برای اتخاذ واکنشی جمعی این کشورها به تجاوز هفته گذشته رژیم صهیونیستی به دوحه برگزار شد. اما علی‌رغم اتخاذ مواضع قدرتمند برخی سران کشورهای عربی و اسلامی علیه تجاوز اسرائیل و محکومیت این اقدام شنیع، اقدامی جمعی، معنادار و بازدارنده که درخور جنایت این رژیم باشد و آن را در توقف جاه‌طلبی‌ها و ماجراجویی‌های منطقه‌ای‌اش تحت فشار بگذارد، در خروجی این نشست دیده نشد.

انفعال کشورهای عربی خلیج فارس
این در حالی است که اظهارات معاون دبیر کل اتحادیه عرب پیش از آغاز این نشست تا حد زیادی فاش کرد که قرار نیست اتفاق ویژه‌ای در دوحه رقم بخورد. اتفاقی که با انتشار متن پیش نویس اجلاس سران، مهر تأیید خورد.
اظهارات حسام زکی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب، همزمان با شرکت او در اجلاس اضطراری عربی-اسلامی در دوحه مبنی بر اینکه شرایط در حال حاضر برای فعال کردن پیمان دفاع مشترک عربی مساعد نیست، واکنش‌های متفاوتی را در محافل سیاسی برانگیخت. موضع او در حالی مطرح شد که این مقام عرب اظهار کرد کشورهای عربی «تعریفی از دشمن مشترک که بتوان این پیمان را علیه آن فعال کرد» ندارند.
به گفته معاون دبیرکل اتحادیه عرب، توافقنامه دفاع مشترک عربی که دهه‌ها پیش برای ایجاد یک چتر امنیتی جمعی امضا شد، در مقاطع حساس قبلی فعال نشده است و به نظر نمی‌رسد شرایط فعلی برای احیای آن مساعدتر باشد.
 در این نشست، وزرای امور خارجه کشورهای شرکت‌کننده پیش‌نویس قطعنامه‌ای را تهیه کردند که توسط سران کشورهای عضو مورد بحث قرار گرفت. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در افتتاح رسمی اجلاس با انتقاد تند از اسرائیل گفت: «نتانیاهو رویای تبدیل منطقه عربی به حوزه نفوذ اسرائیل را در سر می‌پروراند و این توهمی خطرناک است.» او افزود: «اگر اسرائیل ابتکار صلح عربی را پذیرفته بود، منطقه را از تراژدی‌های بی‌شمار نجات می‌داد.»
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر نیز اظهار کرد: «زمان آن فرا رسیده که جامعه بین‌المللی استفاده از استانداردهای دوگانه را متوقف کرده و اسرائیل را به دلیل تمام جنایاتی که مرتکب شده مجازات کند و اسرائیل باید بداند که جنگ کنونی که برادران فلسطینی ما در معرض آن قرار دارند و هدفش اخراج آنها از سرزمین‌شان است، کارساز نخواهد بود.»
احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب نیز به روزنامه الشرق الاوسط گفت این اجلاس نشان خواهد داد که قطر تنها نیست.
پیش‌نویس قطعنامه‌ای که توسط سران کشورهای عضو بررسی شد و وبسایت العربی الجدید آن را منتشر کرد، شامل ۲۰ ماده بوده که اسرائیل را به دلیل اقداماتش محکوم می‌کند و اعلام می‌دارد که حمله به دوحه حمله‌ای به همه کشورهای عرب و اسلامی بوده است. این سند تأکید دارد کشورهای عضو با نقشه‌های اسرائیل برای تحمیل واقعیت جدید بر منطقه مخالف هستند. البته این پیش‌نویس به هیچ اقدام دیپلماتیک یا اقتصادی علیه اسرائیل اشاره نکرد. خارج از اجلاس، خود قطر اعلام کرده که در بخشی از پاسخ خود به حملات، مسیرهای قانونی را پیگیری می‌کند و اسرائیل را به دلیل نقض قوانین بین‌المللی پاسخگو نگه می‌دارد.
 
قطعنامه محکومیت
پیش‌نویس قطعنامه همچنین می‌گوید که کشورهای عرب و اسلامی با قطر همبستگی نشان خواهند داد و تمام اقدامات و تدابیر لازم برای حفاظت از امنیت، حاکمیت، ثبات و ایمنی شهروندان و ساکنان آن، مطابق با منشور سازمان ملل متحد را انجام خواهند داد. این سند خاطرنشان می‌کند که تجاوز اسرائیل به قطر در حالی رخ داده که دوحه به عنوان میانجی کلیدی در تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس، پایان دادن به جنگ در غزه و آزادی همه اسرا و زندانیان خدمت کرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در این اجلاس اظهار کرد: «تشدید تجاوزات اسرائیل تهدیدی مستقیم برای منطقه ما ایجاد می‌کند.» او افزود: «تجاوزات امروز اسرائیل به قطر، کشوری که به دنبال میانجی‌گری برای صلح است، گسترش یافته است.» او ادامه داد: «امیدوارم تصمیمات امروز ما به یک بیانیه کتبی خطاب به کل جهان تبدیل شود.» اردوغان خاطرنشان کرد: «ما به دنیا گفته‌ایم که اسرائیل جهان را تهدید می‌کند، از قتل‌عام‌ها تغذیه کرده و به کشورهای منطقه حمله می‌کند.»
پیش‌نویس مذکور حمله هفته گذشته رژیم صهیونیستی را تهدیدی خطرناک می‌خواند که تلاش‌های صلح را تضعیف کرده و از جامعه بین‌المللی می‌خواهد که اسرائیل را محکوم کند و اقداماتی برای جلوگیری از حملات بیشتر انجام دهد.
عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر اعلام کرد: «این اجلاس در میان چالش‌های جدی برگزار می‌شود و اسرائیل در حال ترسیم خطوط قرمز و تلاش برای تبدیل منطقه به عرصه‌ای آزاد برای تجاوز است.» او «حمله گناه‌آلود به خاک قطر» را نقض جدی قوانین بین‌المللی و سنتی خطرناک خواند. السیسی هشدار داد که «رفتار افسارگسیخته اسرائیل درگیری را تشدید کرده و منطقه را بی‌ثبات خواهد کرد.» او افزود: «تکبر و بی‌ثباتی افسارگسیخته اسرائیل ما را ملزم می‌کند که بر اصولی کار کنیم که دیدگاه مشترک ما را بیان کند.» عبدالله دوم پادشاه اردن نیز اظهار داشت که امنیت قطر «امنیت ماست و ثبات آن، ثبات ماست و ما حمایت مطلق خود را از آن اعلام می‌کنیم.» او خواستار پاسخی قاطع و صریح به تجاوزات اسرائیل شد.
یکی از مواد این سند هرگونه تلاش اسرائیل برای آواره‌ساختن مردم فلسطین از سرزمین‌هایشان را محکوم کرده و آن را جنایت علیه بشریت می‌خواند، در حالی که ماده دیگری سیاست‌های اسرائیل در غزه که با ممانعت از ارسال کمک‌ها و بسته‌شدن گذرگاه‌های زمینی، بحران انسانی بی‌سابقه‌ای را ایجاد کرده‌اند، محکوم می‌کند.
این سند از قطر به دلیل تعهد بی‌وقفه‌اش به قوانین بین‌المللی و اصرار بر حفظ حاکمیت و دفاع از حقوق خود از طریق ابزارهای مشروع تمجید کرده و هرگونه تلاش برای توجیه تجاوز اسرائیل را رد می‌کند.
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق با اشاره به اینکه حمله به قطر نشانه خرابکاری عمدی در راه‌حل‌های صلح‌آمیز است، افزود: «تداوم سیاست‌های اسرائیل بدون بازدارندگی به بی‌ثباتی بیشتر منجر خواهد شد و برای هیچ طرفی امنیت به ارمغان نخواهد آورد.»  او تأکید کرد: «امنیت و ثبات هر کشور عربی یا اسلامی بخشی جدایی‌ناپذیر از امنیت جمعی ماست.» السودانی پیشنهاد داد کشورهای عربی و اسلامی موضعی متحد اتخاذ کرده که حمله به دولت قطر را محکوم کند و هرگونه حمله به هر کشور عربی یا اسلامی را تهدیدی برای همه کشورهای این دو بلوک بداند.
پیش‌نویس پیشنهادی با هشدار درباره عواقب فاجعه‌بار هرگونه تصمیم اسرائیل برای الحاق هر بخش از سرزمین‌های فلسطینی پایان می‌یابد و آن را تعرضی آشکار به حقوق تاریخی مردم فلسطین و نقض قوانین بین‌المللی می‌خواند. این سند همچنین به حملات مکرر اسرائیل به غیرنظامیان لبنان، سوریه و غزه اشاره کرده و خواستار اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این حملات و اقدام مشخص علیه اسرائیل است.
محمد اسحاق‌دار، وزیر امور خارجه پاکستان در اظهاراتی صریح هشدار داد: «اگر کشورها و رهبران و سیاستمدارانی که گرد هم می‌آیند، بدون نقشه راه مشخص برای برخورد با این وضعیت، فقط بنشینند و سخنرانی‌های قوی انجام دهند، بسیار تأسف‌بار خواهد بود.» اسحاق‌دار به خبرگزاری الجزیره گفت که مسلمانان جهان به این اجلاس چشم دوخته و منتظرند ببینند چه نتیجه‌ای از آن حاصل خواهد شد. وقتی از او پرسیده شد چه اقدامات عملی می‌توان دنبال کرد، اظهار کرد: «فکر می‌کنم (کشورهای عربی) قبلاً در این مورد صحبت کرده‌اند. (طرح) نوعی نیروی امنیتی مشترک وجود دارد.» او افزود: «پاکستان با توان هسته‌ای خود به عنوان عضوی از امت (اسلامی) ایستادگی خواهد کرد و وظیفه‌اش را انجام خواهد داد.» 

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و هشتصد و سی و پنج
 - شماره هشت هزار و هشتصد و سی و پنج - ۲۵ شهریور ۱۴۰۴