ندا سیجانی
گروه فرهنگی

«هر بار که کودکی آواز می‌خواند فرهنگ ما جان می‌گیرد. هر بار که دستان کوچکی ریتمی می‌نوازد زبان موسیقی ما دوباره ساخته می‌شود. رسالت من شنیدن این صداها، ارزش نهادن به آنها و زنده کردن بازی‌های آوازی کهن این سرزمین بوده تا کودک ایرانی با سرچشمه‌های فرهنگی خویش پیوند بخورد.» صاحب این سخن سودابه سالم است؛ آهنگساز و مدرس موسیقی؛ هنرمندی که نام وهنرش با موسیقی کودک پیوند خورده و در تاروپود بازی‌های کودکانه، شعرها و موسیقی‌هایشان تنیده شده است. او ازهمان ابتدای کار، سرآغاز فعالیتش را برمبنای موسیقی کودک و نوجوان قرار داد و بعد از گذراندن تحصیلات در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، فعالیت خود را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغازکرد و این آغاز و انس با کودکان همچنان با او همراه است و از هربارهمنشینی با کودکان سرزمینش، جانی دوباره می‌گیرد و حال پس از سال‌ها تدریس و تلاش در امر آموزش موسیقی کودک، در شبی به بهانه آیین گرامیداشت نهمین سالگرد رونمایی موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک، از سودابه سالم در موزه موسیقی تجلیل به عمل آمد؛ بزرگداشتی برای آهنگساز نام‌آشنای موسیقی کودک.

موسیقی کودک پلی میان گذشته و آینده
او در این مراسم در جملاتی گفت: «هر نغمه کودک آغازی برای سمفونی زندگی است، صدای آواز معصومانه‌شان تنها یک ترانه نیست، پژواکی است از آینده و نشانی از هویت فرهنگی این سرزمین. سال‌هاست باور دارم موسیقی کودک نه فقط سرگرمی یا مهارتی برای یادگیری، بلکه زبان دل‌هاست؛ پلی میان گذشته و آینده و آیینه‌ای که فرهنگ در آن بازتاب می‌یابد.»
این آهنگساز در ادامه صحبت‌هایش بیان کرد: «بیایید آرزو کنیم صلح و آرامش تنها آرزو نماند تا هیچ کودکی از بازی، آموزش، کتاب و موسیقی محروم نشود. جهانی زیباست که همه کودکان بی‌هیچ تفاوتی فرصت رشد و شکوفایی داشته باشند، آری هر نغمه کودکی، سمفونی زندگی را آغاز می‌کند و این سمفونی تنها در سایه صلح، برابری و امید می‌تواند تا همیشه ادامه یابد.»
افسانه شعبان‌نژاد، شاعر و نویسنده کودکان و نوجوانان نیز در این مراسم در جملاتی به آشنایی خود با سودابه سالم اشاره کرد و گفت: «حدود ۴۰ سال است که برای کودکان و نوجوانان قلم می‌زنم و امیدوارم که کار مثبتی انجام داده باشم، آشنایی من با خانم سالم به سال‌های دور بازمی‌گردد، کار من شعر است و شعر و موسیقی به گونه‌ای همیشه یکدیگر را جذب می‌کنند. خانم سالم، طی این سال‌ها تنها موسیقی را به کودکان آموزش ندادند بلکه همراهی، اعتماد به نفس و شناخت توانایی‌هایشان را به آنان آموزش دادند. در کارهای او، کودکان شنونده موسیقی نیستند، خودشان نوازنده موسیقی هستند. آنان بیننده نمایش نیستند خودشان نمایش اجرا می‌کنند و فضای شادی برای کودکان فراهم می‌شود. این ویژگی‌ها قابل تحسین است.»
مصطفی کریمی از فعالان پیشکسوت شورای کتاب کودک نیز در این مراسم اظهار کرد: «خانم سالم در آموزش موسیقی به کودک، به ابعاد مختلف آموزشی توجه دارد و تنها به مهارت موسیقی توجه نمی‌کند، بلکه به رشد شناختی و حرکتی کودک هم توجه دارد و این ویژگی برای ما ارزشمند است. بنابراین به همه افرادی که در حوزه آموزش فعالیت می‌کنند، توصیه می‌کنم که نقش هنر را فراموش نکنند.»
زهرا فرمانی، رئیس موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک در این مراسم به فعالیت این موزه اشاره کرد و گفت: «فعالیت موزه مبتنی بر خلاقیت کودکان است. موضوع «موسیقی کودک محور» به عنوان زبانی جهانی و جادویی مطرح است، موسیقی‌ای که خود کودک آن را خلق می‌کند و می‌سازد. این موسیقی گاهی از دل یک نقاشی، تصویر یا مجسمه بیرون می‌آید و گاه به‌ طور بداهه و خودانگیخته شکل می‌گیرد. موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک به عنوان پلی میان خلاقیت‌های کودکان سراسر جهان و مخاطبانی که به صدای بی‌آلایش هنر آنها گوش می‌دهند، عمل می‌کند.»
در آیین بزرگداشت سودابه سالم از فیلم مستند این هنرمند با عنوان «راوی باد» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سعید کیایی رونمایی شد. مستندی، روایتگر زندگی شخصی، حرفه‌ای، اندیشه‌ها و دستاوردهای فرهنگی سودابه سالم.
همچنین در بخشی از این مراسم پشنگ کامکار نوازنده پیشکسوت سنتور(و همسر سودابه سالم) به تک‌نوازی پرداخت که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. این هنرمند پیش از اجرا در جملاتی کوتاه گفت: «بسیار خوشحالم در مراسم بزرگداشت سودابه حضور دارم، با اینکه چند سالی است دور از صحنه هستم اما به پاس نیم قرن تلاش صادقانه با کودکان ایران زمین و همراهی با آن، چند دقیقه‌ای برای شما ساز می‌زنم.»
 سیاوش کامکار، بهنام ابوالقاسم، لطیف روحانی مدیرعامل موزه موسیقی ایران و احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم و پژوهشگر میراث فرهنگی از میهمانان این مراسم بودند.

بــــرش

همان جایی هستیم که شروع کردیم
 سودابه سالم در گفت‌و‌گو با «ایران» در جملاتی درباره این بزرگداشت که پس از سال‌ها تلاش این هنرمند برگزار می‌شود، بیان کرد: «اتفاق خیلی خوبی است. درواقع باید بگویم چقدر خوب است پیش از مرگم، موزه مجازی به موسیقی کودک اهمیت داد و مراسم بزرگداشت برای من برگزار کرد. اگرچه چنین برنامه‌هایی من را به یاد مراسم ختم می‌اندازد. همه می‌آیند. همه آنهایی که شاید سال‌ها قبل آنها را دیده بودی اما این برنامه برای من غم‌انگیز نیست و بسیار جالب است.»
او در ادامه صحبت‌هایش در خصوص شرایط اکنون موسیقی کودک و تشویق خانواده‌ها به آموزش موسیقی گفت: «خانواده‌ها اشتیاق بسیاری به آموختن موسیقی فرزندانشان دارند اما این اشتیاق متحمل پرداخت هزینه‌های بسیاراست آن هم برای چیزی که حق بچه‌هاست و بایستی در مدارس آموزش داده شود. جالب است بچه‌ها برای اینکه مهارت هنری یاد بگیرند و با موسیقی کودک آشنا شوند باید هزینه پرداخت کنند آن هم تنها به این دلیل که موسیقی کودک چندان مورد اهمیت و توجه نیست و به همین سبب سره و ناسره بسیار زیاد است. جای تأسف است هنوز هم درباره اینکه آیا موسیقی باشد یا نباشد سؤال است و در پایان باید بگویم ما همچنان همان جایی هستیم که شروع کردیم. جای خیلی چیزها در موسیقی کودک خالی است که این امر موجب شده موسیقی‌های دیگر جای آن را پر کند.»