طرح ازدیاد برداشت نفت از ۳۴ میدان اجرایی میشود
آزمون مدلهای نوین تأمین مالی برای صنعت نفت
«طرح ضربتی جهش تولید نفت خام به میزان 250هزار بشکه در روز» که سال گذشته به تصویب شورای اقتصاد رسیده بود بالاخره در نیمه دوم امسال اجرایی میشود. این طرح که هدف از آن سرمایهگذاری به منظور افزایش تولید نفت خام کشور به میزان 250 هزار بشکه در روز در 34 میدان نفتی کشور است حاصل همکاری بین چهار دستگاه مختلف است: سازمان برنامه و بودجه، صندوق توسعه ملی، بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران. بر اساس این طرح، بانک مرکزی سه میلیارد دلار به شرکت ملی نفت تسهیلات اختصاص میدهد. این تسهیلات از محل منابع صندوق توسعه ملی تأمین میشود که با اذن رهبر انقلاب، در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است.
در واقع اجرای این طرح نفتی با مجوز مقام معظم رهبری و در قالب چهارچوب جدید سرمایهگذاری صندوق توسعه ملی عملیاتی شده و اولین تجربه جدی صندوق توسعه ملی در ورود مستقیم به پروژههای بزرگ انرژی محسوب میشود؛ اتفاقی جدید که میتواند مدلهای نوین تأمین مالی برای صنعت نفت را در شرایط تحریمها و محدودیتهای خارجی برای جذب سرمایهگذار در دسترس صنعت نفت ایران قرار دهد.
بنا بر مصوبه شورای اقتصاد، منابع سرمایهگذاری صندوق توسعه ملی برای افزایش ضریب برداشت از میادین نفتی، باید از محل منابع حاصل از صادرات نفت خام تولید شده به خزانهداری برگردد تا در حساب صندوق توسعه ملی قرار گیرد. قرار است دولت برای تسویه تسهیلات، ۵۰ درصد از درآمدهای ناشی از فروش نفت تولید شده در این طرح را به خزانهداری اختصاص دهد، اتفاقی که در نهایت به حفظ «سرمایه ملی» میانجامد و از طرفی در شرایط تنگنای مالی دولت امکان دسترسی سریع به ارز باشد. مدلی از تأمین مالی پروژههای نفتی (میان صندوق و شرکت ملی نفت) که در نهایت به دیگر حوزهها نیز قابل تسری است.
بر اساس اطلاعات و آمارهای موجود، میانگین تولید روزانه نفت در سال 1403 در مقایسه با سال 1402 به میزان 247هزار بشکه رشد کرده است. در نیمه اول امسال نیز افزایش تولید نفت تداوم داشته و روزانه 150 هزار بشکه به تولید نفت کشور اضافه شده است.
دهم شهریور ماه سالجاری نیز مهدی غضنفری، رئیس هیأت عامل صندوق توسعه ملی از اولین سرمایهگذاری ۳۰۰ میلیون دلاری این صندوق در پروژه نفتی خبر داد و گفت: «این سرمایهگذاری به صورت علیالحساب در طرح «ضربتی جهش تولید نفت خام به میزان ۲۵۰ هزار بشکه در روز» به شرکت ملی نفت ایران پرداخت شده است.» غضنفری با اشاره به اینکه مفاد موافقتنامه در کمیته سرمایهگذاری مشترک صندوق توسعه ملی با شرکت ملی نفت ایران نهایی و از سوی وزارت نفت تأیید شد، اظهار کرد: «این قرارداد در جلسه هیأت عامل صندوق توسعه ملی نیز مورد بررسی قرار گرفت و به تصویب رسید و امیدواریم بزودی از سوی طرفین در حضور مقامات ارشد به امضا برسد.»
در این باره پیشبینی میشود تا پایان سالجاری حداقل مبلغ ۹۰۰ میلیون دلار از سوی صندوق توسعه ملی به شرکت ملی نفت ایران پرداخت شود.
چالش ها
البته باید توجه داشت که صرف هزینهکرد برای افزایش برداشت از چاههای نفتی کافی نیست و به نظر میرسد چالشهایی نیز در این مسیر وجود دارد. با توجه به ساختار حفر چاههای جدید که به نظر میرسد به بهانه افزایش تولید صورت میگیرد موضوع مورد تأکید کارشناسان افزایش بهرهوری چاههای فعلی نفت است و اگر از هر چاهی نفت بیشتری استخراج نشود، هدف افزایش تولید چندان در دسترس نخواهد بود. ضمن اینکه اگر تولید نفت به اندازه کافی افزایش نیابد، شرکت ملی نفت باید از جیب خود برای پرداخت بخشی از بدهی دولت به بانک مرکزی هزینه کند. در واقع هرگونه اختلال در این فرآیند، بدهیهای دولت به بانک مرکزی را هم افزایش خواهد داد.
بنابراین اجرای چنین طرحی برای موفقیت نیاز به نقشه راه درست و کارشناسی شده برای روشهای ازدیاد برداشت دارد.

