استانداران گیلان و مازندران برای جبران کمبود زمین و تأمین مسکن پایدار تدبیر کردند
بلند مرتبه سازی، مانع تغییر کاربری زمین های زراعی
با افزایش فشار تقاضای مسکن، رشد ویلاسازیهای پراکنده و تهدید جدی زمینهای کشاورزی در استانهای شمالی، موضوع بلندمرتبهسازی به یکی از مهمترین سیاستهای شهری در گیلان و مازندران تبدیل شده است. در هفتههای اخیر، خبرهای متعددی از شناسایی نقاط مستعد، اخذ مجوزها و تدوین ضوابط فنی منتشر شد؛ روندی که به گفته استانداران ۲ استان، میتواند فصل تازهای در مدیریت زمین و مسکن شمال کشور باشد.
شیما جهانبخش
گروه ایرانزمین
گیلان؛ ۲۰ نقطه برای شهرکسازی بلندمرتبه
بحث بلندمرتبهسازی در گیلان، با رویکرد استاندار گیلان در دولت چهاردهم در خصوص مخالفت با هر گونه تغییر کاربری اراضی کشاورزی و منابع طبیعی و صدور مجوزهای بلندمرتبهسازی برای جبران کمبود زمین مسکونی در این استان، جدیتر شده است. «هادی حقشناس» در گفتوگو با «ایران» گفت:«زمین ارزشمندترین دارایی مردم این استان است و نباید آن را بیهوده از دست بدهیم. اگر امروز به فکر ساخت شهرکهای بلندمرتبه نباشیم، فردا با کوهی از زمینهای تغییر کاربری یافته و ویلاهای پراکنده روبهرو خواهیم بود.»
وی از شناسایی ۲۰ نقطه در استان برای شهرکسازی بلندمرتبه خبر داد و گفت:«به جای آنکه منتظر بمانیم مردم زمینهای کشاورزی را قطعهقطعه کرده و ویلا بسازند، باید مکانهای مشخصی تعیین کنیم و در قالب شهرک، مسکن مورد نیاز مردم را تأمین کنیم.»
حقشناس تأکید کرد: «بلندمرتبهسازی نهتنها به نفع مسکن مردم است، بلکه راهی برای حفظ مزارع برنج و چای گیلان محسوب میشود. اگر زمینهای کشاورزی از بین بروند، در محصولات استراتژیک، وابسته به خارج خواهیم شد.»
استاندار گیلان همچنین به نقش شهرداریها اشاره کرد و گفت:«شوراهای اسلامی باید در این مسیر تقویت شوند. اگر شوراها درست عمل کنند، هم مشکلات استان کمتر میشود و هم دولت درگیر بحرانهای بعدی نخواهد شد.»
ویلاسازی محدود، بلندمرتبهسازی جایگزین
حقشناس با هشدار در خصوص نابودی زمینهای کشاورزی افزود:«ویلاسازی بیرویه به نابودی زمینهای کشاورزی منجر میشود. ما باید نگاه استان را به سمت بلندمرتبهسازی تغییر دهیم و از فضای موجود استفاده مطلوب کنیم. گیلان استانی است که با فرونشست زمین مواجه نیست و ظرفیت بلندمرتبهسازی را دارد.»
وی با اشاره به اینکه اصلاح طرح جامع و تفصیلی شهرهای گیلان، با این رویکرد در دستور کار قرار گرفته است، بیان کرد:«وقتی طرحهای جامع تغییر کند، شهرداریها هم موظف به رعایت آن خواهند بود. این کار باعث میشود دیگر شاهد توسعه بیرویه ویلاها در دل شالیزارها نباشیم.»
استاندار گیلان اضافه کرد:«این طرح، حمایت وزارت راه و شهرسازی را هم دارد. با تعیین مکانهای مناسب برای شهرکسازی، علاوه بر کاهش قیمت مسکن، جلوی تغییر کاربری زمینهای زراعی هم گرفته میشود.»
سرخرود؛ اولین تجربه بلندمرتبهسازی در شمال
موضوع بلندمرتبهسازی در مازندران البته سابقهای طولانیتر دارد. فروردینماه ۱۴۰۱، شورای عالی معماری و شهرسازی کشور طرحی را تصویب و ابلاغ کرد که بر اساس آن، شهر ساحلی سرخرود از توابع شهرستان محمودآباد بهعنوان پایلوت بلندمرتبهسازی انتخاب شد.
طبق این مصوبه، حدود ۵۶ هکتار از اراضی محدوده شهری سرخرود برای اجرای بلندمرتبهسازی اختصاص یافت و ساخت برجها در سه مقیاس ۱۲، ۱۶ و ۲۵ طبقه تعریف شد. مسئولان حوزه شهری سرخرود تأکید کردهاند این طرح میتواند بخشی از بحران مسکن در استان را کاهش دهد.
«عبدالرضا دادبود»، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران نیز در این زمینه با اعلام خبر اخذ مجوز بلندمرتبهسازی و برجسازی در استان اعلام کرد:«با پیگیریهای استاندار از وزارت راه و شهرسازی و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی، مجوز ساخت تعدادی از پروژههای بلندمرتبهسازی و برجسازی در سطح استان اخذ شد.»
دادبود، این اقدام را گامی مهم در جهت ساماندهی سیمای شهری مازندران و هدایت توسعه استان به سمت الگویی پایدار توصیف کرد و گفت:«لازم است ضوابط و معیارهای فنی مشخص شود تا شهرداران، دهیاران و سایر مراجع تصمیمگیر بدانند در حوزه بلندمرتبهسازی چه سیاستهایی باید رعایت شود. دستورالعمل این کار پس از تصویب در شورای برنامهریزی و توسعه استان بهعنوان سند بالادستی ملاک عمل قرار خواهد گرفت.»
هشدار استاندار مازندران درباره ساختوساز در مراکز پرترافیک
«مهدی یونسی رستمی»، استاندار مازندران نیز چندی پیش در همین زمینه با تأکید بر ضرورت نگاه علمی به بلندمرتبهسازی اظهار کرد:«توسعه نامتوازن و بلندمرتبهسازیهای غیرکارشناسی، دلیل اصلی گرههای ترافیکی و مشکلات مردم در سالهای اخیر بوده است. بنابراین از این پس، بلندمرتبهسازی نباید در نقاط مرکزی و پرترافیک شهرهایی مثل ساری صورت گیرد.»
وی با پیشنهاد اینکه گسترش شهرها به سمت اطراف هدایت شود، افزود:«صدور مجوزهای ساختوساز در هسته مرکزی شهر نیازمند بررسیهای دقیقتر است. اگر قرار است برجسازی کنیم، باید مکانیابی درست انجام شود تا بحرانهای ترافیکی و زیستمحیطی تشدید نشود.»
استاندار مازندران همچنین به موضوع توسعه روستاها اشاره کرد و گفت:«تقویت روستاهای استان میتواند به مهاجرت معکوس کمک کند و از فشار جمعیتی بر شهرها بکاهد.»
همزمانی تسهیلات روستایی
با بلندمرتبهسازی
یونسی رستمی در کنار سیاست برجسازی، از ابلاغ ۱۲ هزار و ۵۰۰ مورد تسهیلات مسکن روستایی در یک ماه اخیر خبر داد و گفت:«سقف این تسهیلات از ۳۵۰ میلیون به ۴۰۰ میلیون تومان افزایش یافته و پرداخت آن توسط بنیاد مسکن و بانکهای عامل آغاز شده است.»
به گفته وی، این طرح میتواند به ایمنسازی ساختمانها در برابر زلزله و سیل کمک کرده و در عین حال از تمرکز بیش از حد جمعیت در شهرهای بزرگ جلوگیری کند.
اختلاف دیدگاهها؛ نجات زمین یا تشویق به مهاجرت؟
در حالی که مسئولان دولتی، بلندمرتبهسازی را «راه نجات کشاورزی و مسکن» معرفی میکنند، برخی کارشناسان و فعالان محلی هشدار میدهند این سیاست ممکن است خود به عاملی برای افزایش مهاجرت به شمال کشور تبدیل شود.
به اعتقاد منتقدان، ساخت برجها در استانهایی که هنوز زیرساختهای شهری آنها برای جمعیت بالا آماده نیست، میتواند بحرانهایی همچون کمبود آب، افزایش تولید پسماند و ترافیک شدیدتر را به همراه داشته باشد.
با وجود این انتقادها، شناسایی ۲۰ نقطه و آغاز اصلاح طرح جامع شهرها با رویکرد بلندمرتبهسازی در گیلان و صدور مجوزهای جدید، اجرای پایلوت سرخرود و تدوین دستورالعملهای فنی نشان میدهد سیاست بلندمرتبهسازی در شمال کشور وارد مرحله اجرایی شده است.
آنچه مسلم است، آینده سیمای شهری گیلان و مازندران در سالهای پیش رو به شدت تحت تأثیر این سیاست خواهد بود؛ سیاستی که اگر با دقت، برنامهریزی و نظارت جدی پیش برود، میتواند هم مسکن پایدار برای مردم فراهم کند و هم زمینهای کشاورزی را از ویلاسازیهای پراکنده نجات دهد.
