رایزنی های فشرده تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مسیر تفاهم قرار دارد. این خبری است که روز گذشته منابع غربی درباره آخرین تحولات دو طرف اعلام کردند و «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس نیز در نشست خبری روز گذشته خود در شورای حکام بر آن صحه گذاشت.
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز دوشنبه در وین آغاز شد؛ نشستی که اولین جلسه پس از تجاوز نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران بود. این حملات که نقض آشکار حقوق بین‌الملل به شمارمی‌رفت با سکوت آژانس مواجه شد و بار دیگر رفتار متناقض این نهاد بین‌المللی نسبت به ایران را برجسته کرد. در چنین فضایی مدیرکل آژانس در نشست خبری خود اعلام کرد  که مذاکرات فنی با جمهوری اسلامی ایران در مسیر مثبت پیش می‌رود و  ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک بتواند به تهران سفر کند. او اعلام کرد: «مذاکرات فنی در جریان است و در حال حرکت به سمت نتایج مثبت هستیم.»
با این حال، گروسی همچنان تلاش کرد پاسخ‌های خود را در چهارچوب دستورکار از پیش تعیین شده غرب ارائه دهد. نکته‌ای که بیش از همه در سخنان او برجسته بود، تأکید بر لزوم ازسرگیری بازرسی‌ها بود؛ موضوعی که از نگاه تهران نمی‌تواند جدا از شرایطی دیده شود که بر برنامه هسته‌ای ایران تحمیل شده است.
او بدون اشاره به نقض‌های مکرر حقوق یک کشور عضو ان پی تی از سوی ایالات متحده و اسرائیل در جریان جنگ 12 روزه و ترور دانشمندان هسته‌ای تأکید کرد که تسهیل بازرسی‌ها طبق معاهده ان‌پی‌تی «وظیفه» ایران است.
گروسی حتی از پاسخ به پرسشی درباره محکومیت ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان طفره رفت و مدعی شد این موضوع «در حیطه وظایف مدیرکل آژانس نیست». او با وجود ادعای تمرکز بر مسائل فنی، گفت که احیای بازرسی‌ها می‌تواند به کاهش تهدیدات نظامی علیه ایران منجر شود؛ ادعایی که در عمل نشان می‌دهد ابزار فشار غرب در مسیر امتیازگیری از ایران فعال است.
علاوه بر این، او در پاسخ به پرسشی درباره مکانیزم ماشه تأکید کرد که تصمیم‌گیری در این زمینه به سه کشور اروپایی مربوط است و در حوزه مسئولیت آژانس نیست.
مدیرکل آژانس همچنین اعتراف کرد که دسترسی این نهاد بین‌المللی به تأسیسات ایران به دلیل حملات اخیر دشوار شده و آژانس هیچ اطلاعات شفافی از وضعیت ذخایر اورانیوم ایران در اختیار ندارد. او در پایان از امید به ماندن ایران در پیمان ان‌پی‌تی سخن گفت و تأکید کرد که تنها تعهد فعلی تهران، اجرای پادمان‌های این معاهده است.
دیوار بلند بی‌اعتمادی ایران 
نسبت به آژانس
اگرچه گروسی در اظهارات دیروز خود در پاسخ به خبرنگاران گفته بود «سیاست حوزه کاری او نیست» و آژانس صرفاً بر مسائل فنی تمرکز دارد اما واقعیت این است که سکوت چندباره آژانس درباره اقدامات غیرقانونی علیه ایران پرسش‌های جدی درباره ماهیت فنی و رویکرد بی‌طرفی آژانس را در تهران ایجاد کرده است. بی‌اعتمادی ایران به آژانس از زمانی آشکار شد که تأسیسات هسته‌ای ایران در میانه مذاکرات و در خرداد و تیرماه امسال هدف حملات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفت و آژانس رفتار مسئولانه‌ای از خود نشان نداد. هرچند روابط ایران و آژانس پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه با چالش‌هایی روبه‌رو بود اما کانال گفت‌وگو همچنان باز بود و تلاش‌ها برای رسیدن به تفاهم فنی ادامه داشت. 
با این حال، پس از تجاوز نظامی اخیر، مجلس شورای اسلامی همکاری‌های داوطلبانه با آژانس را به حالت تعلیق درآورد و همه تصمیمات آینده را منوط به نظر شورای عالی امنیت ملی کرد؛ موضعی که نشان‌دهنده شک جدی تهران به حسن نیت آژانس است.
در مقابل، تمرکز یک‌جانبه آژانس بر ازسرگیری بازرسی‌ها و سکوت در برابر حملات، ضرورت تعریف یک «مدالیته» یا چهارچوب جدید همکاری را ایجاد کرد؛ چهارچوبی که هم خواسته آژانس برای تداوم نظارت را پوشش دهد و هم دغدغه‌های امنیتی ایران و مصوبه مجلس را لحاظ کند.
اکنون مذاکرات میان هیأت ایران و آژانس بر یافتن همین چهارچوب تازه متمرکز شده است؛ مدالیته‌ای که مسیر تعامل ایران با آژانس را در شرایط پس از حملات نظامی و بر اساس قوانین و ملاحظات امنیتی مشخص کند. گرچه گروسی از پیشرفت مذاکرات سخن می‌گوید، برداشت عمومی در تهران این است که آژانس همچنان نقش کاملاً بی‌طرف و فنی ندارد و همکاری آینده به حصول توافق بر این مدل جدید  وابسته است.

بــــرش

بقایی: اجرای تعهدات پادمانی ایران نمی‌تواند مشابه قبل از جنگ باشد

اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در نشست خبری روز گذشته خود تأکید کرد که آژانس به این درک رسیده که شیوه و نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران نمی‌تواند مشابه دوره پیش از حملات نظامی باشد. او توضیح داد که تعرض به تأسیسات هسته‌ای ایران یک حادثه بی‌سابقه است و هیچ پروتکل یا روش مشخصی برای بازرسی در چنین شرایطی وجود ندارد. بقایی خاطرنشان کرد که دیدگاه‌های ایران در سه دور مذاکرات وین و تهران مطرح شده و روند گفت‌وگوها مثبت بوده است، هرچند هنوز جمع‌بندی نهایی حاصل نشده است. وی افزود که ملاحظات امنیتی و ایمنی تأسیسات، واقعیات میدانی، قانون مصوب مجلس و نظرات شورای عالی امنیت ملی، عناصر اصلی مذاکرات بوده‌اند. او همچنین به برخی اقدامات نامناسب آژانس در شیوه گزارش‌دهی بازرسان اشاره و تأکید کرد که اقدام ایران برای جلوگیری از ورود مجدد بازرسان کاملاً قابل توجیه بوده است.