کارنامه ادبی جاناتان فرنزن
جاناتان فرنزن، نویسنده، رماننویس و مقالهنویس برجسته آمریکایی، متولد سال ۱۹۵۹، با خلق رمانهایی چندلایه، گسترده و ژرفاندیشانه درباره زندگی در جامعه معاصر آمریکا، به یکی از چهرههای شاخص ادبیات امروزی بدل شده است. فرنزن با بورسیه فولبرایت راهی دانشگاه آزاد برلین در کشور آلمان شد و بازگشت او به آمریکا، همزمان با آغاز جدی مسیر نویسندگیاش بود. نخستین اثرش، «شهر بیست و هفتم-
The Twenty-Seventh City» (۱۹۸۸)، روایتی خیالی از ویرانشهر سنتلوئیس بود که ساکنانش عمدتاً مهاجران آسیایی بودند و در آن پلیس برای ارعاب مخالفان سیاسی رئیسپلیس تشنه به قدرت، از خشونت استفاده میکند. چهار سال بعد، دومین رمانش، «حرکت نیرومند- Strong Motion » (۱۹۹۲)، الهامگرفته از تجربههایش در حوزه زلزلهشناسی را منتشر کرد؛ داستانی که در بوستون میگذرد و به کشف پیوندی میان زمینلرزههای مرموز و دفع پنهانی پسماندهای شیمیایی میپردازد.
اما نقطه عطف کارنامه او، «اصلاحات - The Corrections» (۲۰۰۱) بود؛ رمانی عمیق و چندلایه درباره خانوادهای پنجنفره که با گسستهای عاطفی، شکستهای شغلی و بحرانهای زناشویی دستوپنجه نرم میکنند. این اثر با تحسین گسترده مفسران ادبی روبهرو شد و جایزه ملی کتاب آمریکا را برایش به ارمغان آورد. البته انتشار آن با جنجال نیز همراه شد؛ چرا که فرنزن به دلیل برخی اظهارنظرهای انتقادی تند، از فهرست کتابهای برگزیده باشگاه کتاب اپرا وینفری کنار گذاشته شد. سپس در ۲۰۰۶ خاطراتش را با عنوان «منطقه ناامنی -
The Discomfort Zone» منتشر کرد و در ۲۰۰۷ نمایشنامه «بیداری بهاری- Spring Awakening» اثر فرانک وِدِکیند؛ درامنویس مشهور آلمانی را به انگلیسی برگرداند.
بازگشت او به دنیای رماننویسی با اثر پرفروش و تحسینشدهاش، «آزادی-Freedom» در سال ۲۰۱۰، رقم خورد؛ داستانی درباره خانوادهای در ایالتهای غرب میانه آمریکا که در آن، درهمتنیدگی روابط، آرزوها و تناقضهای اخلاقی و سیاسی شخصیتها بهخوبی به تصویر کشیده شده است. این رمان جذاب به بررسی چالشهای اجتماعی در دنیای معاصر میپردازد و تصویری عمیق از روح زمانه ارائه میدهد. سه سال بعد، فرنزن «پروژه کراوس- The Kraus Project» را در سال ۲۰۱۳ منتشر کرد که شامل ترجمه و شرح آثاری از کارل کراوس، نویسنده و منتقد اتریشی بود. در «پاکی- Purity» (۲۰۱۵)، فرنزن سراغ داستانی رفت که با رازهای خانوادگی و هویت پنهان آغاز میشود و به جهان پرتنش افشاگریهای دیجیتال میرسد و نقدی تند بر مصرفگرایی و خودمحوری انسان امروزی ارائه میدهد. تازهترین مجموعه مقالاتش، «پایانِ پایانِ زمین- The End of the End of the Earth» (۲۰۱۸)، دغدغههای زیستمحیطی و فرهنگی او را به نمایش میگذارد. سرانجام، در «چهارراه- Crossroads» (۲۰۲۱)، نخستین جلد از سهگانه «کلیدی بر همه اسطورهشناسیها
- A Key to All Mythologies»، فرنزن خواننده را به دهه ۱۹۷۰ و حومه شیکاگو میبرد؛ جایی که سرگذشت یک خانواده، بازتابی از کشاکشهای اخلاقی و عاطفی عصر خود است. از دیگر آثار شاخص او میتوان به «دورتر- Farther Away»، «چه میشد اگر دست از تظاهر برمیداشتیم؟
What if We Stopped Pretending» اشاره کرد.
بسیاری از آثار این نویسنده به زبان فارسی ترجمه شده و در کتابفروشیها در دسترس علاقهمندان قرار دارد. از جمله این آثار میتوان به «اصلاحات» با ترجمه پیمان خاکسار (نشر چشمه)، «آزادی» با ترجمه شیما بنیعلی (انتشارات علمی) و «درد که کسی را نمیکشد» با ترجمه ناصر فرزینفر (نشر اطراف) اشاره کرد.
