فیلسوف آمریکایی احیاگر ایدئالیسم آلمانی

مقدمه‌ای بر آثار و افکار فردریک چارلز بیزر

ندا جعفریان
دانش آموخته فلسفه

فردریک چارلز بیزر، یکی‌ از برجسته‌ترین پژوهشگران و تاریخ‌نگاران فلسفه آلمانی در قرن بیستم و بیست‌ویکم به شمار می‌رود که نقش بی‌بدیلی در بازخوانی و تفسیر سنت ایدئالیسم آلمانی ایفا کرده است. او ‌نه تنها به عنوان یک‌ پژوهشگر دقیق و‌ موشکاف شناخته می‌شود، بلکه توانسته با قلمی روان و‌ تحلیلی، اندیشه‌های پیچیده‌ فیلسوفانی چون کانت، فیخته، شلینگ، هگل و همدوره‌های آنان را به نسل امروز انتقال دهد. در واقع هدف بیزر احیای مجدد سنت‌های فلسفی خاص آلمان برای مخاطب معاصر بوده است، البته با تأکید بر پیوند فلسفه با متن‌های تاریخی، فرهنگی و ادبی.
فردریک بیزر ۲۷ نوامبر ۱۹۴۹ در آلبرت لیا، مینه‌سوتا، ایالات متحده متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را در کالج شایمر در ایالت ایلینوی گذراند و سال ۱۹۷۱ موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته‌های فلسفه، سیاست و اقتصاد شد. بعد از این به دانشگاه آکسفورد رفت و در کالج آوریل و ولفسون تحصیل کرد و سال ۱۹۷۴ مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد. بیزر سال ۱۹۸۰ دکترای فلسفه خود را از کالج ولفسون آکسفورد تحت راهنمایی چارلز تیلور و‌ آیزایا برلین دریافت کرد. عنوان رساله دکترای‌اش «روح پدیدارشناسی: رستاخیز متافیزیک در پدیدارشناسی روح هگل» بود.
بیزر پس از اتمام تحصیلات، به آلمان غربی رفت و به عنوان پژوهشگر در دانشگاه برلین مشغول به کار شد، بعد هم به ایالات متحده بازگشت و در دانشگاه‌های مختلفی از جمله پنسیلوانیا، ییل، ایندیانا و سیراکیوز (هم‌اکنون استاد بازنشسته این دانشگاه است) و هاروارد تدریس کرد. بیزر در سال ۲۰۱۵ موفق به دریافت نشان شایستگی از جمهوری فدرال آلمان شد.
 
تحقیقات و تألیفات
شهرت بیزر با انتشار کتاب «سرنوشت عقل: فلسفه آلمان از کانت تا فیخته» (The Fate of Reason: German Philosophy from Kant to Fichte) در سال ۱۹۸۷ افزون شد. او در این کتاب، به بازسازی زمینه‌های تاریخی و فلسفی ایدئالیسم آلمانی، به ویژه از طریق روایت مناقشه وحدت وجود اسپینوزا، به تحلیل آثار فیلسوفانی چون کانت و فیخته پرداخت. این اثر بر درک معاصر از ایدئالیسم آلمانی تأثیرگذار بود و باعث تثبیت جایگاه او به عنوان یکی از پیشگامان این حوزه شد.
از دیگر آثاری که می‌توان از بیزر نام برد عبارتند از:
ـ «پس از هگل؛ فلسفه آلمانی از 1840 تا 1900» (After Hegel: German Philosophy, 1840–1900) : به فلسفه آلمان در نیمه دوم قرن نوزدهم توجه دارد و نشان می‌دهد که دوره مذکور، صرفاً دوره‌ای از رکود نیست، بلکه عصری پربار از ابتکار فکری‌ست.
ـ «امر رمانتیک؛ مفهوم رمانتیسیسم اولیه آلمانی» (The Romantic Imperative: The Concept of Early German Romanticism): به جنبش رمانتیسیسم و تأثیر آن بر فلسفه و هنر و اخلاق و سیاست در آلمان پرداخته است.
ـ «فرزندان دیوتیما: عقل‌گرایی زیبایی‌شناختی آلمانی از لایب‌نیتس تا لسینگ» (Diotima's Children: German Aesthetic Rationalism from Leibniz to Lessing): این اثر درباره‌ زیباشناسی پیشاکانتی و تأثیر رمانتیسم بر دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی است و شامل بازخوانی آثار لایب‌نیتس، لسینگ و سایر معاصران او می‌شود.
ـ «هگل» (Hegel): که نظام فکری هگل و زمینه های تاریخی و فلسفی آن را به صورت روان تقریر می‌کند.
 
 آموزش زبان انگلیسی به فلسفه آلمانی!
مشهور است که هگل در یکی از نامه‌هایش گفته «می‌خواهم به فلسفه، زبان آلمانی یاد بدهم!» و مرادش، برقراری نسبتی میان اندیشه و زبان آلمانی بوده است. حال، بیزر در آثار خود، به دلیل زیست و تربیت در سنت تحلیلی انگلیسی زبان، علاوه بر طرح روایت‌های تاریخی، بر تحلیل فلسفی و منطقی اندیشه‌ها نیز تأکید دارد و می‌توان گفت سعی دارد به فلسفه‌ای که از هگل و هیدگر و نیچه آلمانی یاد گرفته، زبان انگلیسی هم تعلیم دهد. او با استفاده از روش‌شناسی دقیق و تحلیل‌های عمیق، به بررسی و تفسیر آثار فیلسوفان آلمانی می‌پردازد. همان طور که گفته شد، تمرکز اصلی بیزر روی فلسفه آلمانی از اواخر قرن هجدهم تا نیمه‌ قرن نوزدهم است؛ دوره‌ای که شامل جنبش‌های فکری بزرگی‌ همچون روشنگری، ایدئالیسم آلمانی و رمانتیسم است.
نکته‌ مهم در میان پژوهش‌های او، دفاع از جنبه‌های متافیزیکی ایدئالیسم آلمانی است؛ بیزر این جنبه‌ها را نه‌تنها برای فهم تاریخی جنبش ایدئالیسم آلمانی حیاتی می‌داند، بلکه آنها را همچنان برای فلسفه‌ معاصر سودمند و الهام‌بخش قلمداد می‌کند.
شاید بتوان گفت بیزر یکی از کلیدی‌ترین چهره‌ها در انتقال فلسفه‌ آلمانی به فضای انگلیسی‌زبان است. او فلاسفه کمتر شناخته شده را دوباره احیا کرد و بخشی از تاریخ فلسفه قاره‌ای را از حالت انتزاعی و عمیقاً استعاری آن خارج و آماده ارائه به محیط فلسفه تحلیلی و دانشگاهی کرد.

 

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و هشتصد و بیست و نه
 - شماره هشت هزار و هشتصد و بیست و نه - ۱۶ شهریور ۱۴۰۴