این یک دیدار دو جانبه نیست؛ پزشکیان مهمان «شانگهای» میشود
اولین نمایش قدرت دیپلماسی ایران پس از جنگ
رضا عدالتی پور: تیانجین امروز و فردا میزبان یکی از شلوغترین گردهماییهای سیاسی دنیاست؛ این شهر بندری از امروز ۹ شهریور (۳۱ آگوست) و در چهارچوب اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای میزبانی بیش از ۳۰ رهبر و سازمان بینالمللی را عهده دار خواهد بود تا فراهم آورنده فرصتی برای گفتوگو درباره امنیت، اقتصاد و آینده نظم جهانی گفتوگو باشد. در میان این رهبران، نام مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری ایران نیز به چشم میخورد؛ حضوری که شاید از بسیاری جهات بیش از سایرین زیر ذرهبین قرار گرفته باشد. اهمیت ماجرا در این است که در حالی که رئیسجمهوری چین طی دو روز میزبان تعداد قابل توجهی از رهبران از آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل تا ولادیمیر پوتین و نارندرا مودی خواهد بود، پزشکیان هم در برنامه فشرده دیدارهای رسمی و حاشیهای جایگاه خود را تثبیت خواهد کرد. دیدار رسمی پزشکیان با «شی جینپینگ» در میان این ازدحام دیپلماتیک حامل پیامهای راهبردی برای تحلیلگران در تهران و خارج از کشور است و یادآور این واقعیت است که ایران بازیگری است که نمیتوان آن را نادیده گرفت و حضورش در عرصه بینالمللی از وزن و اعتبار خاصی برخوردار است. اهمیت سفر پزشکیان در تدارک ویژه پکن برای رئیسجمهوری ایران آشکارشده است؛ برنامههایی که دیدار با رهبران حزب کمونیست و حضور در سلسله نشستهای دوجانبه را شامل میشود و این خود گویای توجه ویژه پکن به تقویت پیوند راهبردی با تهران و تأکیدی بر مرحله حساس و تعیینکننده روابط دو کشور در این مقطع زمانی است. شاید برجستهترین وجه این سفر برای ایران، حضور رئیسجمهوری در یک اجلاس بزرگ بینالمللی پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل باشد. این رخداد در شرایطی روی میدهد که برخی رسانههای غربی و منطقهای میکوشند تصویری از تضعیف ایران را بازنمایی کنند. اما حضور فعال و مؤثر ایران در میان رهبران برجسته اوراسیا با بازتعریف قدرت کشور نشان از آن دارد که ایران همچنان دارای ظرفیت اثرگذاری در معادلات منطقهای و فرامنطقهای است. این اقدام هم تثبیت موقعیت دیپلماتیک و هم انعکاس دهنده ثبات نسبی سیاست خارجی ایران پس از بحران و هم تأکیدی بر استراتژی بلند مدت تهران در جهت حفظ جایگاه خود در ساختارهای بینالمللی است.
وزن شانگهای در شرایط امروز جهان
سازمان همکاری شانگهای که در دهه 90 و با هدف حل مسائل و اختلافات مرکزی بین کشورهایی از جمله هند، چین، روسیه و پاکستان شکل گرفت طی دو دهه بعد به سازمانی بینالمللی تبدیل شد و از سال 2023 با عضویت دائم ایران نزدیک به ۴۳ درصد جمعیت جهان و بیش از ۲۳ درصد اقتصاد جهانی را پوشش میدهد و از این رو به یک بلوک سیاسی ـ امنیتی تبدیل شده است که برخی آن را «بریکس آسیایی» مینامند.
در عین حال نشست امسال در حالی برگزار میشود که جهان با چالشهایی کمسابقه روبهرو است: جنگ در اوکراین، تداوم نسلکشی اسرائیل در غزه و اشغال کرانه باختری، تنشهای امنیتی در دریای چین جنوبی و جنگ تجاری آمریکا با چین و هند. به همین دلیل، بسیاری از ناظران معتقدند تیانجین به صحنهای برای نمایش «چندجانبهگرایی جدید» بدل خواهد شد؛ جایی که قدرتهای غیرغربی تلاش میکنند روایت تازهای از نظم بینالمللی
ارائه کنند.
در همین راستا برای ایران نیز این اجلاس تنها یک نشست تشریفاتی نیست. عبدالرضا رحمانی فضلی، سفیر ایران در چین روز گذشته با تأکید بر اهمیت حضور پزشکیان در تیانجین گفت: «این اجلاس، به دلیل اهمیت ویژهاش با حضور تمامی سران کشورهای عضو، اعضای ناظر و نمایندگان سازمانهای منطقهای و بینالمللی برگزار میشود. ایران پیشتر نیز در تمامی سطوح، از وزرای دفاع و خارجه گرفته تا مقامات قضایی و انرژی، در این سازمان فعال بوده است. امسال صدها نشست مقدماتی در چین برگزار شد و اجلاس نهایی جایی است که تصمیمهای کلیدی گرفته میشود؛ جایی که رئیسجمهوری ایران حضور خواهد داشت». برنامه رئیسجمهوری ایران تنها به اجلاس شانگهای محدود نمیشود. پس از پایان نشست، پزشکیان به همراه پوتین، لوکاشنکو و دیگر متحدان چین در مراسم هشتادمین سالگرد پیروزی پکن بر ژاپن در جنگ جهانی دوم شرکت خواهد کرد. این مراسم با رژهای بزرگ و نمایش فناوریهای پیشرفته نظامی همراه است؛ نمایشی که بسیاری آن را نمادی از همبستگی تاریخی و استراتژیک کشورها در برابر تهدیدهای گذشته و حال میدانند.


