رضا عدالتی پور
 گروه دیپلماسی

در اوج بحران انسانی غزه و همزمان با برگزاری نشست فوق‌العاده وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده، سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با حضور فعال وارد این آوردگاه دیپلماتیک شد؛ حضوری که پیشتر با انتشار مقاله‌ای در روزنامه الشرق الاوسط زمینه‌سازی شده بود، مقاله‌ای که در آن از «توهم اسرائیل بزرگ» به‌عنوان خطری وجودی برای همه کشورهای منطقه از سوریه و عراق تا مصر، عربستان، لبنان و اردن یاد کرده بود. 
عراقچی در سخنرانی خود در نشست جده نیز همین خط فکری را دنبال کرد و با محکوم کردن نسل‌کشی در غزه، خواستار وحدت جهان اسلام در حمایت از مردم غزه و پیگرد حقوقی جنایتکاران شد. او جنایات اسرائیل را «نسل‌کشی» خواند و با تأکید بر اینکه «سکوت، زخمی‌کردن خودمان است و اقدام شجاعانه، راه درمان»، خواستار اقدام فوری علیه رژیم صهیونیستی و پیگرد بین‌المللی جنایتکاران شد. تلاش‌های عراقچی برای حمایت از آرمان فلسطین و مردم غزه محدود به سخنرانی در نشست نبود و او در حاشیه اجلاس نیز دیپلماسی پرتحرکی را به نمایش گذاشت و با وزرای خارجه کشورهای عربستان، ترکیه، پاکستان، عراق و مصر به گفت‌وگو نشست و دیدارهای کوتاهی نیز با همتایان خود از بحرین، مالزی، الجزایر و بنگلادش داشت. 
مجموعه‌ اقداماتی که نشان داد تهران می‌کوشد مواضع جمعی جهان اسلام در قبال غزه را نه فقط در سطح بیانیه‌ها بلکه در عمل و در قالب شبکه‌ای از رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه سامان دهد. رایزنی‌هایی که بر توقف فوری تجاوزات اسرائیل، تسهیل کمک‌های انسانی و تقویت همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای متمرکز بود.
بیست و یکمین نشست فوق‌العاده شورای وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی (OIC) دیروز (دوشنبه 3 شهریور) به ابتکار ایران و چند کشور دیگر برای بررسی وضعیت فلسطین و بحران انسانی غزه در جده برگزار شد. سازمان همکاری اسلامی اعلام کرد که این جلسه بر اقدامات جاری اسرائیل در غزه متمرکز خواهد بود و هدف آن هماهنگی مواضع و واکنش‌های کشور‌های عضو است. چه اینکه یک روز پیش از این نشست، در نشست مقدماتی شورا که با حضور معاونین وزرای خارجه برگزار شده بود اعلام شد که اسرائیل در حال «احیای نسل کشی در قرن21» است. رژیم صهیونیستی از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون در حمله‌ای وحشیانه به غزه بیش از ۶۲۶۰۰ فلسطینی را به شهادت رسانده است که نزدیک به نیمی از آنها شامل زنان و کودکان هستند. همچنین، یونیسف گزارش داده است که بیش از ۵۰هزار کودک در غزه یا کشته یا مجروح شده‌اند. این آمار گوشه‌ای از ابعاد فاجعه‌بار انسانی جنایات رژیم صهیونیستی در این منطقه محاصره‌شده است که اکنون با قحطی دست و پنجه نرم می‌کند.
 
عراقچی: سکوت در برابر جنایات اسرائیل زخمی‌کردن خودمان است
وزیر امور خارجه کشورمان در نشست روز گذشته «جده» درباره فاجعه انسانی در غزه گفت که آنچه در این منطقه رخ می‌دهد، نه یک جنگ عادی بلکه نسل ‌کشی و پاک‌سازی قومی است. او به نابودی سازمان‌یافته مردم تحت محاصره، ویرانی مناطق مسکونی و بیمارستان‌ها و کودکان گرفتار قحطی و گرسنگی مفرط اشاره و تأکید کرد که این اقدامات آشکارا همه معیارهای انسانی و حقوق بین‌الملل را نقض می‌کند.
عراقچی با یادآوری اینکه سکوت در برابر این جنایات خود زخمی بر جهان اسلام است، گفت: «سکوت، زخمی‌کردن خودمان است و اقدام شجاعانه، راه درمان». رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان بر ضرورت وحدت جهان اسلام برای حمایت از مردم غزه تأکید کرد و خواستار اقدام عملی کشورهای اسلامی در قطع فوری روابط با رژیم صهیونیستی، اعمال فشار سیاسی و حقوقی، پیگرد بین‌المللی عاملان جنایات و مقابله با همدستی دولت‌هایی که از رژیم اشغالگر حمایت می‌کنند، شد.
عراقچی همچنین غزه را فراتر از یک مکان رنج و مصیبت دانست و آن را نمادی از مقاومت و کرامت انسانی معرفی کرد که انتظار حمایت معنادار جهان اسلام را دارد.
وزیر امور خارجه ایران با یادآوری آموزه‌های پیامبر اکرم(ص) درباره اتحاد امت اسلامی، تأکید کرد که این نشست باید به نقطه‌ای فراتر از سخنرانی‌ها و وعده‌ها تبدیل شود و روزی باشد که جهان اسلام از یک شاهد منفعل به اراده‌ای قاطع و از سکوت به رهبری فعال و انسانی تبدیل شود.

 گفت‌وگوهای کلیدی عراقچی در جده
عراقچی در حاشیه نشست فوق‌العاده وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی، دیپلماسی پرتحرکی را دنبال کرد و با وزرای خارجه کشورهای کلیدی جهان اسلام به رایزنی نشست. محور اصلی گفت‌و‌گوها وضعیت بحرانی غزه و جنایات رژیم صهیونیستی بود، با این حال ایران در کنار مسائل انسانی، موضوع مذاکرات هسته‌ای را نیز با همتایان خود مرور کرد تا تصویر کاملی از دیپلماسی هماهنگ خود ارائه دهد.
دیدارهای دوجانبه وزیر امور خارجه با وزرای خارجه کشورهای عربستان، ترکیه، مصر، پاکستان و عراق به‌طور مشخص روی توقف نسل‌کشی، تسهیل کمک‌های انسانی و هماهنگی عملی کشورهای اسلامی تمرکز داشت. در عین حال، دیدارهای کوتاه او با همتایان خود از بحرین، مالزی، الجزایر و بنگلادش، اگرچه کوتاه و فشرده بودند اما پیامی روشن داشتند: جهان اسلام از طریق هر تعامل دیپلماتیک، حتی کوتاه، نشان ‌دهد که همبستگی عملی و پاسخ جمعی به بحران غزه مهم است و فقط در سطح بیانیه باقی نماند.

هماهنگی با عربستان 
برای توقف تجاوزات
عراقچی در دیدار با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان بر ضرورت هماهنگی بیشتر کشورهای اسلامی برای توقف تجاوزات، ورود کمک‌های بشردوستانه و مقابله با پروژه‌های اشغال‌گرایانه اسرائیل تأکید کرد و دو طرف همچنین مسیر مثبت روابط دوجانبه تهران-ریاض و نقش همکاری‌های مشترک در ثبات منطقه‌ای را بررسی کردند.

رایزنی با ترکیه؛ با هدف 
تقویت ظرفیت‌های جهان اسلام
وزیر خارجه کشورمان در دیدار با هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه و رئیس دوره‌ای شورای وزیران سازمان همکاری اسلامی، از نقش ترکیه در حمایت از ملت فلسطین قدردانی و بر تقویت ظرفیت‌های مشترک جهان اسلام برای مقابله با پروژه‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل تأکید کرد. علاوه بر این دو طرف بر برگزاری شورای عالی روابط ایران و ترکیه و استمرار هماهنگی‌های دوجانبه و منطقه‌ای توافق کردند.

گفت‌و‌گو با مصر
اقدام فوری برای کمک به غزه
عراقچی پیش از برگزاری نشست شورای وزیران با همتای مصری خود دیدار و گفت‌و‌گو کرد. او در ملاقات با بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، درباره ضرورت اقدام فوری کشورهای اسلامی برای توقف نسل‌کشی و تسهیل ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه رایزنی کرد. وزیر امور خارجه همچنین آخرین تحولات مذاکرات هسته‌ای ایران با سه کشور اروپایی را با همتای مصری در میان گذاشت و بر بهره‌برداری از ظرفیت‌های جمعی جهان اسلام برای مقابله با اقدامات خصمانه اسرائیل تأکید کرد.

هماهنگی جمعی و همکاری دوجانبه تهران – اسلام آباد
در دیدار با محمد اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، عراقچی بر ضرورت اقدام جمعی و فوری کشورهای اسلامی برای توقف تجاوزات، رفع محاصره غزه و تسریع در ارسال کمک‌های انسانی تأکید کرد. دو طرف همچنین بر نقش دیپلماسی در حل‌وفصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران و توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های تجارت، اقتصاد و امنیت منطقه‌ای توافق کردند.

ایران و عراق بر محور 
همکاری‌های امنیتی و زیرساختی
در دیدار با فؤاد حسین وزیر خارجه عراق، عراقچی با تقدیر از میزبانی شایسته عراق برای زائرین اربعین، بر اقدام عملی کشورهای اسلامی برای پایان دادن به محاصره غذایی و دارویی غزه، توقف نسل‌کشی و محاکمه جنایتکاران تأکید کرد. دو طرف همچنین اجرای کامل توافقات دوجانبه ایران و عراق، بویژه در زمینه امنیت و پروژه‌های زیرساختی، از جمله راه‌آهن شلمچه-بصره را مرور کردند.
تمام این گفت‌وگوها مکمل سخنرانی رسمی عراقچی بودند و نشان دادند که تهران در تلاش است مواضع جمعی جهان اسلام را همزمان در سطح بیانیه و عمل، از طریق شبکه‌ای هماهنگ از روابط دوجانبه و چندجانبه، شکل دهد و به اقدامات عملی علیه تجاوزات اسرائیل و حمایت از مردم غزه معنا بدهد.