اکبر بهنامجو، استاندار قم از رویکرد دولت چهاردهم برای تحول در پایتخت فرهنگی جهان تشیع میگوید
مساعدت دولت برای ساخت فرودگاه قم
استان قم، با جایگاهی بیبدیل در جهان تشیع و موقعیتی راهبردی در قلب ایران، امروز در تقاطع فرصتهای طلایی و چالشهای پیچیده ایستاده است. از یک سو، ظرفیتهای فرهنگی، مذهبی، صنعتی و ارتباطی استان، آن را به یکی از مهمترین قطبهای توسعهپذیر کشور بدل کردهاند و از سوی دیگر، مشکلاتی چون ناترازی انرژی، کمبود منابع آب، ریزگردها، توسعه نامتوازن شهری و پروژههای نیمهتمامی مانند فرودگاه و مترو، مسیر پیشرفت را با موانعی جدی روبهرو کردهاند. در این میان، استاندار قم با تأکید بر تدوین سند توسعه چهار ساله استان، اقدامات اجرایی برای تحقق برنامه هفتم توسعه را در استان آغاز کرده و تلاشها را بر همکاری دولت و بخش خصوصی و پیشبرد پروژههای کلیدی مانند فرودگاه و مترو معطوف کرده است. استان قم امروز در نقطهای حساس از تاریخ توسعه ایستاده است؛ نقطهای که عبور از آن، نیازمند عزم ملی، مدیریت جهادی و بهرهگیری هوشمندانه از ظرفیتهای بینظیر این استان است. حضور اکبر بهنامجو، استاندار قم در مؤسسه مطبوعاتی ایران، فرصتی فراهم آورد تا با واکاوی چالشها، شرحی جامع از اقدامات اجرایی، برنامههای توسعهای و چشماندازهای پیش رو برای عبور از این پیچ تاریخی ارائه شود.
بیتا میرعظیمی
گروه ایران زمین
استان قم، در تقاطع چالشها و فرصتها قرار دارد؛ از یک سو با چالشهایی مانند ناترازیهای انرژی، معضل ریزگرد، توسعه متوازن شهری، کمبود منابع آب، طرحهای نیمهکاره مانند فرودگاه و مترو دست و پنجه نرم میکند و از سویی دیگر ظرفیتهای مهمی در حوزههای صنعت، حملونقل، انرژی نو، سرمایهگذاری و موقعیت راهبردی را در اختیار دارد. شما در مسند بالاترین مقام اجرایی استان، برای عبور از این پیچ تاریخی تاکنون چه اقداماتی انجام دادهاید؟
در پاسخ به این سؤال، ابتدا باید نگاهی جامعتر به موقعیت خاص استان قم در سطح کشور و دنیا داشته باشیم. شهر قم، پایتخت فرهنگی جهان شیعه و یکی از مهمترین مراکز مذهبی شیعیان در جهان محسوب میشود که طبق روایات ائمه اطهار با عناوینی نظیر حرم اهل بیت و دارالموحدین یاد میشود. اهمیت زیارتی این شهر در درجه اول مربوط به مرقد حضرت معصومه(س) و وجود مزارهای متعدد علویان، نوادگان امامان و حضور مراجع عالیقدر و همچنین مسجد جمکران است. جایگاه حوزه علمیه قم در سطح جهانی زبانزد خاص و عام بوده و سالانه آموزش 120هزار دانشجو از کشورهای مختلف دنیا را برعهده دارد. مجموعه این ویژگیها منجر به تمایز قم از استانهای دیگر شده و ظرفیتهای جهانی آن را نسبت به موقعیت غنی به رخ دنیا کشیده است. علاوه بر آن، استان قم در شاهراه ارتباطی ۱۷ استان قرار داشته و به دلیل نزدیکی به پایتخت، موقعیتی خاص دارد. مجموعه این عوامل، ضرورت برداشتن گامهای اساسی در راستای توسعه همهجانبه استان را دوچندان کرده است. اگرچه در دورههای قبل زحمات بسیاری برای تحقق این هدف کشیده شده، اما انتظارها بالاست و باید تلاشها را افزایش داد. زمانی که ما موقعیت استان قم را در سطح جهانی بدین گونه معرفی میکنیم، باید همه اقدامات را به سمت تعالی و پیشرفت قم معطوف کرده و از ظرفیتهای گسترده استان بهرههای لازم را ببریم. در این میان، استان قم باید به نمایشگاه تاریخ اسلام تبدیل شده و بهرهگیری از ظرفیتهای گردشگری و زیارتی آن جهت میزبانی شایسته از بیش از ۲۰ میلیون گردشگر داخلی و خارجی افزایش پیدا کند.
لازمه تحقق این اهداف چیست؟ آیا دستورالعمل خاصی برای رسیدن قم به جایگاه واقعی در دستور کار دارید؟
لازمه تحقق اهداف فوقالذکر، انجام اقدامات ویژه در ابعاد مختلف سند توسعه استان قم است. بنده از ابتدای شروع کار در استانداری، برنامهریزیهای لازم را برای تحقق برنامه هفتم توسعه طی 4 سال و با همکاری مدیران استانی و فراتر از بودجه آغاز کرده و طی این مدت، جلد اول کتاب را نیز تدوین کردهایم. ما همچنین در تلاشیم تا این برنامه را در همه ادارات استان، اجرایی کنیم. امیدوارم بزودی این خواسته را در معنای واقعی و با همکاری مردم در استان قم اجرایی کنیم.
شهر قم که به جهانشهر تشیع شهرت دارد، همچنان فاقد فرودگاهی در شأن این جایگاه است؛ چرا با گذشت بیش از یک دهه همچنان ساخت این پروژه به سرانجام نرسیده است؟ پای کمبود اعتبارات در میان است؟
یکی از مهمترین مباحث زیرساختی ارتباطی قم، احداث فرودگاه است؛ پروژهای که ساختش از سال 1388 آغاز شده و بعد از 4 سال (1392) به دلایل کارشناسی و حقوقی متوقف شد. ما از سال گذشته پروژه احداث فرودگاه قم را دوباره به جریان انداختیم و همچنان با جدیت دنبال میکنیم. بر اساس رایزنیهای انجام شده طی 5ماه جلسه مستمر با بخش خصوصی، توافقات بسیار خوبی در زمینه ساخت یک شهرک فرودگاهی بینظیر با هدف توسعه گردشگری و اقامتی گردشگران و مسافران و... حاصل شده است. درهمین راستا، تکمیل باند فرودگاه در حال انجام و ساخت ترمینالها نیز آغاز شده است. در تلاشیم طی 2-3 سال آینده، پروژه احداث فرودگاه را به ثمر رسانده و استان قم را یک قدم به توسعه ارتباطات جهانی نزدیکتر کنیم. باید توجه کرد که احداث فرودگاه در قم، پروژهای خاص و ضروری محسوب میشود که به دلیل نداشتن اعتبار دولتی مستقیم به اعتباری بیش از 7 همت نیازمند است.
چندی پیش دکتر پزشکیان در جریان بازدید از روند اجرایی پروژه فرودگاه قم اعلام کردند که قم به دلیل موقعیت جغرافیایی و ظرفیتهای فرهنگی، اقتصادی، گردشگری و زیارتی، مستعد ایفای نقش جدی در عرصه حملونقل هوایی کشور و منطقه است؛ لذا باید از فرصت استفاده کرده و پروژه را هرچه سریعتر به بهرهبرداری رساند. در همین راستا، همراهی دولت چهاردهم برای رفع موانع و سرعتبخشی به روند تکمیل پروژه را تا چه حد در تکمیل طرح مؤثر میدانید؟
دکتر پزشکیان رئیسجمهوری محترم، دستور احداث زیرساختهای فرودگاه را صادر کرده و به تبع آن اقدامات تحقیقاتی و مطالعاتی نیز آغاز شده است. لذا از همین امسال ساخت زیرساختها مانند آب، برق، گاز و تقاطع غیرهمسطح را آغاز کردهایم؛ از سویی دیگر، خانم فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی نیز عنایت ویژهای به تکمیل طرح داشته و در تأمین ناوگان حمل ونقل و بخشهای دیگر همکاریهای لازم را انجام دادهاند. در تلاشیم تا از منابع دیگر نیز بهره برده و باند فرودگاه را تا پایان سال آینده به اتمام برسانیم. ترمینال و فضاهای دیگر نیز پس از طراحی نقشهها حداکثر تا دوونیم سال آینده به اتمام خواهد رسید. علاوه بر آن، ساخت بخش گردشگری فرودگاه نیز توسط یک مجموعه بخش خصوصی در حال انجام بوده و احتمالاً با تکمیل ترمینال و بخشهای دیگر به بهرهبرداری خواهد رسید.
پروژه مترو قم پس از 14 سال وقفه و دست و پنجه نرم کردن با چالشهایی نظیر کمبود اعتبارات، تغییر دولتها و حاشیهسازیهای متعدد، بار دیگر روی میز تصمیمگیری قرار گرفته و اجرای خط دوم آن با تأیید شورایعالی ترافیک کشور در دستور کار قرار گرفته است. مردم قم بارها با روزنامه ایران تماس گرفته و خواهان تسریع ساخت این پروژه شدهاند. چالشهای این طرح از کجا نشأت میگیرد؟ مردم و گردشگران تا کی باید منتظر تکمیل و بهرهبرداری خطوط 1 و 2 مترو در دومین شهر مذهبی ایران باشند؟
مترو یکی از وسایل حملونقل عمومی است که تحقق آن برای شهر قم با توجه به شرایط آب و هوایی و توسعه آن بسیار ضروری است. هماکنون، خط یک مترو از حرم حضرت معصومه(س) تا ورودی جعفریه به اتمام رسیده و بهرهبرداری آن نیازمند تأمین واگن است. استانداری و شهرداری قم، با جدیت تأمین منابع خرید واگنها از تهاتر دولتی را دنبال میکنند که تا پایان سالجاری عملیاتی شده و به بهرهبرداری برسد. خط یک مترو از حرم حضرت معصومه(س) تا جمکران نیز در دست احداث بوده و پیشبینی میشود که تا 2 سال آینده به بهرهبرداری برسد. مطالعات و طراحی خط دوم نیز به اتمام رسیده و با تأمین اعتبار ویژه (بالغ بر 40 همت) بزودی آغاز خواهد شد.
در جنگ تحمیلی 12 روزه، هوشیاری و انسجام دستگاههای مختلف در سراسر کشور، همافزایی میان نیروهای نظامی، امدادی و مدیریتی و... را افزایش داد. در این برهه حساس، همافزایی و همدلی در استان قم به چه شکل نمود پیدا کرد؟
استانداری قم از همان لحظات اولیه تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور، قرارگاهی را جهت اطلاعرسانی بهموقع به مردم راهاندازی کرد. ستاد اطلاعرسانی با همکاری مجموعه ارگانها و عضویت روزنامهنگاران، خبرنگاران و شبکههای مجازی در جنگ تحمیلی 12 روزه، اقدامات بسیار خوبی در زمینه اطلاعرسانی لحظهای و به روز به مردم انجام دادند. همچنین طی این مدت، اقدامات فرهنگی و اجتماعی بسیار خوبی هم انجام شد. در این مدت، ستاد مردمی نیز بسیار مؤثر عمل کرده و مجموعه مواکب، هیأتها، گروههای مختلف و سمنهای مختلف را جهت اطلاعرسانی درست و با امانتداری کامل به مردم، پای کار آورد. قرارگاههای تشکیل یافته در دستگاههای دولتی، نظامی و انتظامی نیز اقدامات ارزشمندی جهت اطلاعرسانی شفاف به مردم انجام دادند؛ خلاصه اینکه در دوران جنگ تحمیلی 12 روزه، همه هر آنچه داشتند را در طبق اخلاص گذاشته و با جان و دل، برای رفاه و آرامش مردم کار کردند. انسجام و وحدت مردم در این دوران بینظیر و مثال زدنی بود؛ در نتیجه تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور، 34 نفر از هماستانیهای عزیزمان به مقام شهادت نائل شده و در یک مراسم باشکوه مردمی تشییع و به خاک سپرده شدند. در جنگ تحمیلی 12 روزه، شاهد همکاری بسیاری از مردم با مسئولان بودیم. ما قدردان همراهی و همیاری مردم در شرایط مختلف بویژه جنگ تحمیلی 12 روزه هستیم. همه مسئولان باید بدانند که بدون همراهی مردم قادر به انجام هیچ کاری نیستند.
در ساعات اولین تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران، فروشگاههای سراسر کشور مملو از صفهایی بود که بیشتر از آن که نشانه نیاز واقعی مردم به کالاهای اساسی باشد، بازتابی از نگرانی و ترس ناشی از بیاعتمادی به نظام تأمین کالا در درون جامعه را انعکاس میداد. شما در آن برهه حساس، برای رفع نگرانی مردم جهت تأمین کالاهای اساسی چه اقدامات ویژهای انجام دادید؟
اولین روزهای تجاوز رژیم صهیونیستی، تعدادی از فروشگاهها و پمپبنزینهای قم به دلیل ازدحام جمعیت شلوغ شد که بلافاصله با اطلاعرسانی صحیح و بهموقع فروکش کرد. از همان لحظات اولیه تجاوز، اطلاعرسانی بسیار خوبی از تأمین کالاهای اساسی در دوران جنگ انجام شد. گزارشهای مردمی بسیار خوبی نیز توسط رسانهها تهیه شده و واقعیات موجود از پر بودن انبارها از گوشت و مرغ تا روغن و برنج و... حداقل تا 4 ماه آینده به نمایش گذاشته شد. بویژه آن که استان قم در تولید گوشت و تخممرغ کاملاً خودکفاست؛ خلاصه اینکه اطلاعرسانی بسیار خوبی از تأمین کالاهای اساسی و سوخت انجام شد و مردم نیز همراهی بسیار خوبی کردند. لذا پس از گذشت 1 الی 2 روز، وضعیت فروشگاهها به حالت عادی بازگشته و نگرانی مردم جهت تأمین کالاهای اساسی رفع شد. باید توجه داشت که مردم در گذر از این شرایط حساس، بار دیگر به ما اعتماد کردند؛ این سرمایه بسیار بزرگی است که باید از آن محافظت و مراقبت کرد.
آیا مردم با توضیحات ارائه شده، قانع شدند؟
بله، خوشبختانه مردم همیشه به مسئولان اعتماد داشتند و دارند. البته باید توجه داشت که توسعه تأسیسات هستهای در کشور تنها با هدف افزایش رفاه مردم در حوزههای مختلف پیشبینی شده است؛ در حقیقت، نظام و دولت در پی توسعه انرژی هستهای هستند تا مردم را از برکات آن در حوزههای درمان، کشاورزی، صنعت و... بهرهمند کنند. خوشبختانه صحبتهای ما با واقعیات تطبیق داشته و به مردم اثبات شد که هیچ گونه خطری سلامت آنها را تهدید نمیکند.
استان قم، پرتراکمترین استان کشور پس از تهران به لحاظ جمعیت اتباع محسوب میشود. استانی که در آن 120 ملیت حضور دارند که برخی از آنها را نخبگان و قشر فرهیخته و برخی دیگر را اتباع غیرمجاز تشکیل میدهند. با آغاز طرح ضربتی خروج اتباع غیرمجاز در کشور، آیا با مشکل خاصی در روند شناسایی و خروج اتباع بیگانه مواجه نشدهاید؟
در پاسخ به این سؤال ابتدا باید اشارهای به وجود انواع مختلفی از اتباع بیگانه در استان قم داشته باشم. تعدادی از اتباع با مجوز رسمی از کشورهای مختلف برای دورههای تحصیلات تکمیلی و حوزوی به استان آمدهاند. این افراد، میهمانان ویژه استان بوده و بسیار محترمند. تعدادی از اتباع نیز در سالهای گذشته با مجوز وارد استان شده و در بخشهای مختلف مشغول بهکار شدهاند. هماکنون بخشی از تولیدات استان قم وابسته به این افراد است؛ علاوه بر آن، بخش دیگری از اتباع بیگانه نیز بدون مجوز وارد قم شده و سالهاست در شهرستانهای مختلف استان مشغول به کار و زندگی شدهاند. مخاطب اصلی دولت و نظام در خروج از کشور، این دسته از افراد است. این افراد باید با مجوز قانونی وارد کشور شوند. آنها باید دوباره درخواست داده و پس از طی مسیر قانونی بر اساس نیازمندی به حضور آنها در مراکز تولیدی و صنعتی و در صورت نیاز، مجدداً در بخشهای مختلف مشغول بهکار شوند. از مدتها پیش، موضوع کنترل و مدیریت اتباع غیرمجاز در استان مطرح شده بود. طی این سالها تعدادی از این افراد به افغانستان بازگردانده شدند. ما اخیراً شناسایی کامل اتباع غیرمجاز را به طور ویژه در سطح استان آغاز کردیم و در تلاشیم اتباعی را که تعدادی از مراکز تولیدی به حضور آنها نیازمندند، تکریم کرده و به حضور آنها سروسامان دهیم.
در چند ماه گذشته اتفاقات خوبی در حوزه حملونقل شهری قم رقم خورده و نشانههایی از باز شدن گرههای اصلی پدیدار شده است. آیا در چنین فضایی، تکمیل پروژه نیمهکاره مونوریل میتواند توجیه اقتصادی داشته باشد؟
طرح مونوریل از همان ابتدا، بدون مبنای کارشناسی واقعی و تأیید مشاورین ترافیکی و با جانمایی اشتباه در شهر قم آغاز شد. این طرح از ورودی شهر قم آغاز و تا سمت حرم حضرت معصومه(س) به صورت نیمهکاره رها شده است. قرار بود مونوریل تا شهرک پردیسان ادامه پیدا کند. اتمام بخش اول این پروژه جهت جابهجایی مردم، توجیه اقتصادی نداشته و تاکنون نیز موافقان و مخالفان به اجماع واحدی جهت تکمیل یا حتی تعطیلی طرح نرسیدهاند، با این حال ادامه این پروژه از حرم حضرت معصومه(س) تا شهرک پردیسان به منظور جابهجایی جمعیت زیاد این منطقه، میتواند توجیه اقتصادی لازم را داشته باشد.
با این حساب، برای جابهجایی ساکنان شهرک پردیسان طرح مونوریل بهتر است یا مترو؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت مترو انعطاف بیشتری داشته و میتواند جمعیت زیادی را نسبت به مونوریل جابهجا کند. هماکنون سازمان برنامه و بودجه در حال بررسی و ارزیابی پروژه مونوریل است و بزودی نتیجه نهایی را اعلام خواهد کرد. با توجه به سرمایهگذاری گسترده در طرح نیمهکاره مونوریل، از سرمایهگذاران دعوت میکنیم همزمان با اثبات توجیه اقتصادی طرح، بار دیگر مونوریل را روی ریل سازندگی قرار دهند. بر این اساس، چنانچه قرار است 3-4 همت دیگر برای ادامه کار هزینه کرده و در نهایت بگوییم توجیه اقتصادی ندارد، بهتر است با همین مبلغ، مشکلات موجود در سایر حوزههای استان همانند مدارس، ورزش و... را حل و فصل کنیم.
بهرهگیری از ظرفیت خیرین میتواند نقش مهمی در توسعه استان و بهبود وضعیت معیشتی، بهداشتی و فرهنگی مردم ایفا کند. استان قم تا چه حد توانسته از این ظرفیت ارزشمند برای برنامهریزی صحیح و نظارت دقیق بهره ببرد؟ حضور خیرین قمی، بیشتر در کدام حوزهها ملموستر است؟
خیرین با انگیزه و نیت کار خداپسندانه وارد عرصه شده و ما وظیفه داریم با رفع موانع موجود، کارها را تسریع بخشیده و به ثمر بنشانیم. ما هماکنون در نهضت مدرسهسازی استان قم با کمبود ۲۷۰ مدرسه مواجهایم؛ لذا رفع این مشکل را همراه با مردم آغاز کردهایم تا کمبودها در حوزه مدرسهسازی را در یک برنامه 4 ساله به اتمام برسانیم. خیرین تاکنون در ساخت حدود 100 مدرسه مشارکت کرده و کار ساختوساز را آغاز کردهاند. در بحث سلامت نیز ساخت بیمارستان خاتم توسط بانک پاسارگاد در حال پیگیری است. همچنین احداث بیمارستان نور که از موقوفات حضرت آیتالله سیستانی به شمار میرود، توسط مجموعه ایشان در استان قم در حال پیگیری است. «نور» بیمارستان بزرگ و معتبری است که با توجه به اهمیت توسعه گردشگری سلامت در قم، میتواند عملکرد مؤثری در سطح استانی و جهانی داشته باشد. در تلاشیم بیمارستانهای فوقالذکر تا پایان سال جاری به بهرهبرداری برسند.
شنیدهها حکایت از آن دارد که مقدمات احداث بیمارستان تخصصی و فوقتخصصی کودکان در استان قم فراهم شده و در آیندهای نزدیک عملیاتی خواهد شد. آیا امیدی به افتتاح این پروژه تا پایان سال جاری وجود دارد؟
سالهاست که استان قم از نبود یک بیمارستان تخصصی و فوقتخصصی برای کودکان رنج میبرد. برای رفع این مشکل، سال گذشته هفتونیم میلیارد تومان اعتبار و امسال نیز ۱۵ میلیارد تومان بودجه دولتی برای ساخت این بیمارستان تخصصی تخصیص دادهایم. در عین حال از تبصرههای دیگر نیز استفاده کرده و در تلاشیم بیمارستان تخصصی کودکان قم را ظرف 2 سال آینده به بهرهبرداری برسانیم.
استان قم با بهرهمندی از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، بهعنوان یکی از مناطق برخوردار از بالاترین ظرفیت تولید انرژی خورشیدی در کشور، شناخته میشود. برای بهرهبرداری مؤثر از این ظرفیتهای بالقوه و عبور از بحران ناترازی میان تولید و مصرف برق در استان، چه اقداماتی صورت گرفته است؟
امسال تولید 2 هزار و 600 مگاوات انرژی خورشیدی را در سطح استان آغاز کردهایم تا در 2 سال آینده شاهد قطعی برق در استان نباشیم. این اتفاق خوب نیز با همکاری و همراهی مردم اعم از تولیدکنندگان و بانکها میسر شده است. در این حوزه ما تنها در واگذاری زمین و اتصال برنامه نقش داشتیم و مابقی کار به دست خود مردم انجام شده است. بخش صنعت نیز همزمان با مشکلات ایام جنگ و مباحث مختلف، در بسیاری از زمینهها مانند افزایش تولید و سرمایهگذاری پیشقدم است.
پس از حمله وحشیانه رژیم صهیونیستی به سایت هستهای فردو، دشمنان با راهاندازی شایعاتی مانند خطرات تشعشعات هستهای تلاش کردند تا آرامش روحی و روانی مردم را بر هم بزنند. این موضوع را در آن برهه حساس، چگونه مدیریت کردید؟
اواخر سال گذشته، یک مانور پرتویی و شیمیایی با حضور مسئولان استان قم، نیروهای نظامی و امدادی نظیر اورژانس و هلال احمر و همه نیروهای امدادی در محل تأسیسات هستهای فردو انجام شد؛ به مردم نیز اطلاعرسانی شد که نباید هیچگونه دغدغهای در خصوص خطرات ناشی از تشعشعات هستهای داشته باشند. هنگام تجاوز رژیم صهیونیستی به تأسیسات هستهای فردو نیز به مردم اعلام کردیم که مسئولان مملکتی هرگز اقدام به راهاندازی یک پروژه مخاطرهآمیز در محل زندگی مردم نمیکنند؛ لذا در هر سطحی که خساراتی به سایت فردو وارد شده باشد، هیچگونه تأثیری بر زندگی مردم برجای نخواهد گذاشت؛ ما به مردم قول دادهایم که با وجود حملات وحشیانه دشمن و خسارتهای وارد شده به تأسیسات هستهای فردو، هیچ مشکلی اعم از ایمنی و بهداشتی و... برای آنها ایجاد نخواهد شد.
