یادداشت
راهی به سوی توسعه درسهایی از گذ شته برای آینده
مهدی طحانی
کارشناس بازار سرمایه
تاریخ اقتصادی ایران در دو قرن گذشته سرشار از تجربههای گوناگون است؛ تجربههایی که اگرچه همواره با چالشهایی همچون خشکسالی، اقتصاد کشاورزی و سپس وابستگی به نفت همراه بوده، اما میتواند چراغ راه آینده باشد. در یکصد سال اخیر، نفت و درآمدهای حاصل از آن نقش محوری در اقتصاد کشور ایفا کرده است. این نعمت بزرگ، فرصتهای بسیاری در اختیار ایران قرار داد، اما از سوی دیگر باعث شد بخش خصوصی و مشارکت عمومی در تولید و صنعت کمتر مورد توجه قرار گیرد.
با این حال، مرور این مسیر نشان میدهد که هر بار درآمدهای نفتی کاهش یافته، توجه به صنعت و بخش خصوصی بیشتر شده است. اگرچه این تغییرات در مقاطعی کوتاهمدت بوده، اما در دل خود حامل پیامی مهم است: اقتصاد ایران میتواند زمانی که بر توان تولیدی مردم و بخش خصوصی تکیه کند، از شرایط دشوار نیز عبور کند.
برنامههای توسعهای متعددی در کشور تدوین شده و تلاشهای ارزشمندی صورت گرفته است. شاید همه اهداف بهطور کامل محقق نشده باشد، اما همین تجربهها درسهای بزرگی برای آینده فراهم کرده است. نخستین درس آن است که روابط اقتصادی با جهان باید بر پایه تعامل سازنده و به دور از تنش شکل گیرد؛ تجربه کشورهایی در منطقه نشان میدهد که چنین رویکردی میتواند به رشد سریعتر منجر شود. دومین درس آنکه شایستهسالاری و تکیه بر تخصص در مدیریت اقتصادی یک ضرورت انکارناپذیر است. سومین نکته هم آن است که هر چه فضای رقابتی و شفافتر برای بخش خصوصی فراهم شود، انگیزه برای نوآوری و سرمایهگذاری بیشتر خواهد شد.
این مسیر البته نیازمند صبر، اعتماد و نگاه بلندمدت است. کارشناسان اقتصادی در این زمینه نقشی کلیدی دارند. شنیدن دیدگاههای متنوع و حتی نقدهای سازنده آنان میتواند به ارتقای کیفیت تصمیمگیریها کمک کند. در واقع، صدای کارشناسان مستقل نه برای ایجاد چالش، بلکه برای یافتن بهترین مسیر توسعه است.
ایران ظرفیتهای عظیمی در حوزه نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده، منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی ویژه دارد. اگر از تجربههای گذشته بهعنوان سرمایهای برای آینده استفاده کنیم، میتوانیم با اتکا به دانش و مشارکت مردم، همانند برخی کشورهای همسایه، مسیر رشد و توسعه پایدار را با شتاب بیشتری طی کنیم.
امروز بیش از هر زمان دیگر، فرصت آن است که با بهرهگیری از این درسها و با عزم ملی، مسیر روشنتری برای آینده اقتصاد ایران ترسیم شود؛ مسیری که امید را در جامعه تقویت کند و جایگاه کشور را در منطقه و جهان ارتقا دهد.
