در روزهایی که سرنوشت راهگذر قفقاز به یکی از موضوعات داغ کشورهای منطقه و ایران تبدیل شده بود، سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به جمهوری ارمنستان واجد معنا و اهمیتی ویژه شد. گمانه‌زنی‌هایی در برخی محافل مطرح بود که در توافقات برای این راهگذر، منافع ایران نادیده گرفته شده است. این شایعات، نگرانی‌هایی را درباره تأثیر تحولات منطقه‌ای بر روابط با کشورهای جنوب قفقاز و منافع تهران در مرزهای شمالی ایجاد کرده بود. به نظر می‌رسد سفر مسعود پزشکیان به ایروان که با دعوت «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان صورت گرفت، نه‌‌تنها پیامی روشن از تعهد تهران برای حفظ صلح و ثبات در قفقاز ارسال کرد، بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی میان دو ملت همسایه ایران و ارمنستان هم بود. البته رفع نگرانی‌های ایران در ارتباط با تحولات اخیر، وجه ممیزه دیگر این سفر بود. در همین رابطه سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه پس از نشست سران دو کشور در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «طرف ارمنی توضیحات بسیار مبسوطی درباره راه‌های ترانزیتی و توافق اخیر ارائه کرد و اطمینان‌های لازم را داد که با خط قرمزهای ایران آشنا هستند و به آن توجه کرده‌اند و همیشه خواهند کرد.»
به گفته عراقچی، ارمنستان هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد از خاکش تهدیدی متوجه ایران شود. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین از توافق برای نهایی شدن یک سند جامع همکاری راهبردی بین ایران و ارمنستان خبر داد که نویدبخش فصل جدیدی در روابط دوجانبه است.
 
 استقبال رسمی
نماد دوستی دو ملت
صبح دیروز، کاخ ریاست‌جمهوری ارمنستان در ایروان شاهد مراسمی برای استقبال رسمی از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بود. پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، با تشریفات کامل از پزشکیان استقبال کرد. در این مراسم، سرود ملی دو کشور نواخته شد و سپس سران تهران و ایروان اعضای هیأت‌های عالی‌رتبه را به یکدیگر معرفی کردند.
 
 دیدار دوجانبه، تأکید 
بر روابط راهبردی
پس از استقبال رسمی، دیدار دوجانبه رئیس‌جمهوری ایران و نخست‌وزیر ارمنستان آغاز شد.
پزشکیان بر باور دولت جمهوری اسلامی ایران به حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان تأکید کرد و خواستار تداوم روابط صمیمانه و راهبردی میان دو کشور شد. وی در مطلبی که در شبکه «ایکس» منتشر کرد، به نگرانی‌های ایران درباره حضور نیروهای ثالث در نزدیکی مرزهای مشترک اشاره کرد و خواستار رفع کامل این نگرانی‌ها شد. این موضع‌گیری، نشان‌‌دهنده حساسیت ایران به تحولات منطقه‌ای و تعهد به حفظ ثبات و امنیت در قفقاز بود.
 
 امضای اسناد همکاری
گامی به آینده‌ مشترک
مقامات ایران و ارمنستان در حضور سران دو کشور، 10 سند همکاری در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، گردشگری، صنعتی، آموزشی، راه و شهرسازی، هنری و بهداشت و سلامت امضا کردند. این اسناد نشان‌دهنده عزم دو کشور برای گسترش همکاری‌ها در تمامی ابعاد بود. همچنین رئیس‌جمهوری ایران و نخست‌وزیر ارمنستان با امضای بیانیه مشترک سفر، تعهد خود به تقویت روابط بلندمدت و راهبردی را اعلام کردند. این بیانیه، نقشه‌راهی برای آینده همکاری‌های دوجانبه ترسیم کرد و بر اراده مشترک تهران و ایروان برای تحقق منافع متقابل تأکید داشت.
 ترسیم نقشه ‌راه 
همکاری‌های بلندمدت
در نشست هیأت‌های عالی‌رتبه، رئیس‌جمهوری کشورمان با تأکید بر روند رو به رشد روابط ایران و ارمنستان از آمادگی ایران برای نهایی کردن و انعقاد برنامه راهبردی همکاری‌های بلندمدت خبر داد. رئیس‌جمهوری اشتراکات دو ملت را بستری مساعد برای تقویت همکاری‌ها دانست و بر ضرورت افزایش مراودات و رایزنی‌ها برای رفع موانع اجرای توافقات تأکید کرد. پزشکیان به اهمیت توجه به دغدغه‌های ایران درباره تحولات منطقه‌ای از جمله تفاهمنامه اخیر میان جمهوری ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ایالات متحده اشاره کرد و بر نقش کلیدی ایران در تثبیت صلح و ثبات در قفقاز تأکید نمود.
در مقابل، نخست‌وزیر ارمنستان نیز با ابراز خرسندی از حضور پزشکیان و هیأت همراه در ایروان بر تعهد ارمنستان به حفظ روابط دوستانه و تاریخی با ایران تأکید کرد. «نیکول پاشینیان» با اشاره به ظرفیت‌های مکمل دو کشور بر اهمیت مرز مشترک با ایران و ضرورت رعایت ملاحظات تهران در پروژه‌های منطقه‌ای از جمله احداث کریدور جدید تأکید کرد. پاشینیان گفت: «همکاری با ایران در سایه حسن همجواری و حفظ و ارتقای روابط دوستانه، برای ارمنستان اهمیت راهبردی دارد و بدون تردید ملاحظات ایران در احداث کریدور جدید رعایت خواهد شد.» وی همچنین آمادگی ارمنستان برای انعقاد سند راهبردی همکاری‌های بلندمدت را اعلام کرد؛ گامی که می‌تواند روابط دو کشور را به سطحی جدید ارتقا دهد.
پس از این نشست، رئیس‌جمهوری کشورمان و نخست‌وزیر ارمنستان در یک نشست مطبوعاتی مشترک شرکت کردند. در این نشست نیز تحولات قفقاز، مهم‌ترین بخش صحبت‌های پزشکیان بود. رئیس‌جمهوری کشورمان ابتدا از میزبانی شایسته دولت و ملت این کشور و تمهیدات نخست‌وزیر ارمنستان و همکارانش برای برگزاری موفق این سفر قدردانی کرد و با بیان اینکه ارمنستان کشوری مهم در همسایگی ایران است، گفت: «تاریخ نشانگر عمق قرابت میان مردمان دو کشور است.» 
پزشکیان با بیان اینکه حضور جامعه ارامنه در جای‌جای ایران نشان از پیوند دوستی میان دو کشور دارد افزود: «مرزهای مشترک در طول سال‌های گذشته مرزهای دوستی و حلقه اتصال مردم دو کشور بوده و همچنان خواهد بود. از کوه‌های آرارات تا فلات ایران، نسیم تاریخ، بوی شعر، موسیقی و میهمان‌نوازی را به هر دو سوی مرز برده است.»
رئیس‌جمهوری با اشاره به یکی از اشعار حافظ درباره ساحل ارس که زندگی و پویایی در اطراف آن را یاد می‌کند، تصریح کرد: «مایلم تأکید کنم آرامش و رفاه همسایگان خود، از جمله ارمنستان را با منافع ملی ایران همسو می‌دانیم. معتقدیم همگرایی و توجه به مؤلفه‌های دوستی، مهم‌ترین عامل برای پایداری امنیت و حرکت در مسیر توسعه یافتگی است.» پزشکیان گفت: «ما همواره با صراحت از تمامیت ارضی ارمنستان حمایت کرده‌ایم و این سیاست ثابت و بدون تغییر جمهوری اسلامی ایران است. با هرگونه توسل به زور یا تهدید به استفاده از آن در منطقه مخالف هستیم. معتقدیم که سیاست و حکمرانی در منطقه قفقاز باید قفقازی باقی بماند؛ برون‌سپاری حل و فصل مسائل قفقاز به نیروهای فرامنطقه‌ای موجب پیچیده‌تر شدن شرایط منطقه می‌شود.»
رئیس جمهوری تصریح کرد: «برای ایران صلح در قفقاز یک اولویت راهبردی است و ما از مذاکرات صلح آذربایجان و ارمنستان حمایت می‌کنیم. موضع ایران همواره بر عدم پذیرش هرگونه تغییر در مرزهای بین‌المللی در منطقه قفقاز است و معتقدیم این منطقه نباید به عرصه‌ای برای رقابت‌های ژئوپلیتیک تبدیل شود؛ اراده قطعی ایران، توسعه روابط با ارمنستان در همه ابعاد و ارتقای آن به سطح راهبردی است.»
پزشکیان تصریح کرد: «ایران و ارمنستان همچنین در فعال‌سازی کریدور خلیج فارس – دریای سیاه منافع مشترک دارند. توسعه مسیرهای ترانزیتی ریلی، جاده‌ای و دریایی، ایجاد کریدورهای ارتباطی با استفاده از ظرفیت دو کشور، توسعه و تجهیز بازارچه‌های مرزی، تسهیل تجارت، ایجاد مناطق آزاد مشترک اقتصادی و تسهیل تردد کامیون‌ها از نیازهای جدی مناسبات دو کشور است و در این زمینه‌ها گفت‌وگوهای سازنده‌ای صورت گرفته است.»
رئیس جمهوری در پایان برنامه‌های سفر به ایروان، به دعوت رسمی همتای بلاروسی خود ایروان را به مقصد مینسک ترک کرد.

برش

 هدف‌گذاری تجارت یک میلیارد دلاری
بعد از ظهر دیروز، پزشکیان در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایران و ارمنستان حضور یافت. وی با قدردانی از میهمان‌نوازی گرم ارمنی‌ها و عذرخواهی بابت تأخیر برای حضور در این جلسه به دلیل طولانی شدن گفت‌وگوها با نخست‌وزیر ارمنستان، تأکید کرد «این تأخیر نتیجه رایزنی‌های فشرده برای رفع موانع فعالیت‌های اقتصادی بود.» رئیس‌جمهوری با اشاره به توافقات راهگشا در این مذاکرات، بستر را برای فعالیت تاجران، سرمایه‌گذاران و صنعتگران دو کشور کاملاً مهیا توصیف کرد.
وی با اشاره به هدف‌گذاری تبادلات تجاری یک میلیارد دلاری و چشم‌انداز 3 میلیارد دلاری در گام بعدی، اظهار کرد که «با بلندنظری و بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای، حتی دستیابی به تجارت 30 میلیارد دلاری دور از دسترس نیست.»
رئیس جمهوری جایگاه ژئوپلیتیک ایران به‌عنوان چهارراه ارتباطی منطقه و نقش ارمنستان در اتصال کشورهای منطقه را فرصتی بی‌نظیر برای هم‌افزایی دانست و از فعالان اقتصادی خواست تا با هدف‌گذاری‌های بزرگ، از این بستر بهره‌مند شوند.
پزشکیان در پایان سخنان با اشاره به جایگاه جهانی ایران به‌عنوان یک چهارراه ژئوپلیتیک و نقش ارمنستان در مسیرهای ارتباطی منطقه، ابراز امیدواری کرد «همدلی و تعامل کنونی میان دو کشور، موانع را از مسیر گسترش روابط برطرف کند.» رئیس‌جمهوری گفت: «ما همسایگان یکی دو روزه نیستیم، بلکه یک عمر با یکدیگر همسایه بوده و ریشه در یک تاریخ و فرهنگ مشترک داریم. رابطه ما باید با روابط دیگر کشورها متفاوت باشد.»