برسام جنتی
گروه علم و فناوری

دانشمندان موفق به کشف قدیمی‌ترین و دورترین سیاهچاله جهان با جرمی‌حدود ۳۰۰ میلیون برابر خورشید شدند. این سیاهچاله بیش از ۱۳ میلیارد سال پیش یعنی تنها ۵۰۰ میلیون سال پس از بیگ بنگ، در مرکز کهکشانی به نام CAPERS-LRD-z9 شکل گرفته است. این یافته که در نشریه The Astrophysical Journal Letters منتشر شده، می‌تواند دید تازه‌ای از روزهای اول کیهان و روند شکل‌گیری سیاهچاله‌ها و کهکشان‌ها ارائه دهد.
به گفته دکتر «آنتونی تیلور»، سرپرست تیم تحقیق از دانشگاه تگزاس، رصد اجرام بسیار دور به معنی مشاهده گذشته کیهان است، زیرا نوری که امروز به ما می‌رسد، میلیاردها سال پیش تابیده شده است. برآوردها نشان می‌دهد جرم این سیاهچاله معادل نیمی‌از جرم تمام ستارگان کهکشان میزبانش است.
این کشف با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب و روش طیف‌سنجی انجام شد؛ روشی که نور اجرام را به طول‌موج‌های مختلف تجزیه کرده و امکان شناسایی نشانه‌های گازهای بسیار پرسرعت پیرامون سیاهچاله‌ها را فراهم می‌کند. دکتر «استیون فینکلستاین» از دانشگاه تگزاس توضیح می‌دهد که چنین گازهایی با سرعت‌هایی تا سه هزار کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کنند و این ویژگی منحصر به سیاهچاله‌هاست.
پیش‌تر نامزدهایی برای سیاهچاله‌های دورتر مطرح شده بود، اما این اولین موردی است که با شواهد قطعی طیف‌سنجی تأیید می‌شود. کهکشان میزبان این سیاهچاله نیز پدیده‌ای ویژه است و در دسته «نقطه‌های سرخ کوچک» قرار می‌گیرد؛ اجرامی‌فشرده، بسیار درخشان و سرخ‌رنگ که اولین‌بار توسط جیمز وب شناسایی شدند. 
علت رنگ سرخ و ویژگی‌های خاص این کهکشان‌ها هنوز روشن نیست، اما احتمالاً در کیهان اولیه رایج بوده‌اند.
مطالعه CAPERS-LRD-z9 می‌تواند به درک نحوه شکل‌گیری این اجرام و چگونگی رشد سریع یک سیاهچاله عظیم در ابتدای تاریخ کیهان کمک کند. 
پژوهشگران تأکید دارند که جیمز وب تاکنون تنها بخش کوچکی از آسمان را بررسی کرده و کشف حتی یک نمونه از این دست، نشان می‌دهد موارد مشابه بسیاری در پهنه کیهان وجود دارد. تیم تحقیق اکنون به‌دنبال یافتن سیاهچاله‌های مشابه یا قدیمی‌تر در اعماق عالم است.