عملکرد واردکنندگان در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته در جدیدترین آمار سازمان توسعه تجارت منعکس شده ‌است. اگرچه واردات از نظر ارزشی رشد اندکی را تجربه کرده، ولی از لحاظ وزنی کاهش یافته ‌است. این افت‌و‌خیز نشانه‌ای از متأثر شدن واردات از قیمت‌های جهانی است. نکته‌ای که در خصوص واردات کالا همیشه نظرها را به خود جلب می‌کند، اقلامی است که بیشترین ارزبری را دارند.
گزارش مذکور نشان می‌دهد، «طلا» بیشترین ارزبری را در بهار داشته ‌است. این کالا از زمانی که واردات آن به عنوان رفع تعهد ارزی شناخته شد، در جمع کالاهای عمده وارداتی قرار گرفت. تسهیل در رفع تعهد ارزی صادرکنندگان، مهم‌ترین هدف اضافه شدن این شیوه برای بازگشت ارز به کشور بود. از سوی دیگر در بهار امسال 6 ردیف تعرفه از 20 ردیف تعرفه اول کالاهای وارداتی مربوط به خودرو و قطعات آن بوده که به نظر می‌رسد با آزادسازی واردات خودرو، این گروه کالایی سهم بیشتری از واردات را به خود اختصاص داده ‌است. علاوه بر این، واردات تلفن همراه هوشمند نیز که همیشه ارزبری آن زیر ذره‌بین بود، در بازه زمانی سه ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی، روندی کاهشی را طی کرده و در رده پنجم واردات قرار گرفته است.
 
واردات در بهار
در فروردین ماه امسال یک میلیون و 854 هزار تن کالا به ارزش 2 میلیارد و 909 میلیون دلار به کشور وارد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی رشد 4 درصدی داشته و از لحاظ وزنی با افت 25 درصدی روبه‌رو بوده ‌است. در اردیبهشت اما ارزش کالاهای وارداتی با 13 درصد کاهش به 5 میلیارد و 541 میلیون دلار رسید و وزن این کالاها 20 درصد افزایش یافت و 4 میلیون و 76 هزار تن را ثبت کرد. در خردادماه اما هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی، شاهد کاهش واردات بوده‌ایم. وزن کالاهای وارداتی با افت 13 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 3 میلیارد و 93 میلیون دلار رسید و ارزش این کالاها نیز با در نظر گرفتن کاهش 18 درصدی، 4 میلیارد و 551 میلیون دلار را به ثبت رساند. در مجموع در بهار امسال واردات کشور، به 9,013 هزار تن و به ارزش 13,029 میلیون دلار رسیده‌ که نسبت به مدت مشابه سال قبل 4 درصد از نظر وزن و 12 درصد از نظر ارزش کاهش داشته است.
 
تنوع کالاهای وارداتی
آمارهای سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد، متنوع‌ترین کالاها در اردیبهشت‌ماه (2106 قلم) به کشور وارد شده‌اند که البته نسبت به بازه مشابه سال قبل کاهش 10 درصدی داشته ‌است. بر اساس داده‌های این گزارش، در فروردین‌ماه، 1502 نوع کالا به ایران وارد شده و در خردادماه هم 1942 نوع کالای وارداتی ثبت شده ‌است.
 
واردات در چهار بخش عمده
واردات در بهار امسال به تفکیک بخش‌های عمده بیانگر آن است که صنعت بیشترین ارزبری را داشته؛ اگرچه هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی روندی کاهشی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌ است. بخش کشاورزی نیز اگرچه از نظر وزنی تغییری نسبت به بهار 1403 نداشته ولی ارزش واردات این بخش با کاهش مواجه شده و در رده دوم ارزبری قرار گرفته‌ است. در بخش معدن و صنایع معدنی هم افت ارزش و وزن را در واردات شاهد هستیم و بخش پتروشیمی و پایه نفتی نیز مانند بخش معدن در ارزبری روندی نزولی داشته ‌است. داده‌های این گزارش نشان می‌دهد، 63 درصد واردات مربوط به بخش صنعت بوده، 22 درصد مربوط به کشاورزی، 13 درصد مربوط به معدن و صنایع معدنی و 2 درصد مربوط به پتروشیمی و پایه نفتی.
واردات کالاهای صنعتی: در بخش صنعت بیشترین واردات مربوط به خودرو و نیروی محرکه است که سهم آن 14.4 درصد از کل واردات است. صنایع برق و الکترونیک، ماشین‌سازی و تجهیزات، صنایع غذایی و کالاهای شیمیایی نیز در رده‌های بعدی قرار دارند. کمترین سهم از بخش صنعت هم مربوط به صنایع ورزشی و خلاق است.
واردات کالاهای کشاورزی: در بخش کشاورزی بیشترین ارزبری مربوط به محصولات حیوانی و صنایع آن است که سهم 9.4 درصدی را از کل ارزش واردات بهار در اختیار دارد. پس از آن غلات، انواع بذر و دانه، گل و گیاه دارویی و زینتی و صنعتی، خشکبار و میوه و تره‌بار قرار گرفته‌اند.
واردات کالاهای معدنی: بیشترین کالاهایی که در بهار در بخش معدن و صنایع معدنی به ایران وارد شده، فلزات گرانبها بوده که 972 میلیون دلار ارزش داشته و سهم 7.5 درصدی از ارزش واردات سه‌ماهه دارد. محصولات تخت فولادی با سهم 1.6 درصدی از کل ارزش واردات بهار در رده بعدی قرار گرفته، هرچند از نظر ارزش و وزن با کاهش روبه‌رو بوده است. سایر صنایع معدنی، فلزی و آلومینیوم و مصنوعات آن نیز با کاهش ارزبری مواجه بوده‌اند و در ردیف‌های بعدی قرار دارند.
واردات در بخش پتروشیمی و پایه نفتی: بیشترین ارزبری در این بخش مربوط به مواد اولیه پلیمری است که سهم 1.2 درصدی را از کل ارزش واردات به خود اختصاص داده‌ است. البته این کالا هم از نظر وزن و هم ارزش نسبت به مدت مشابه سال گذشته روند کاهشی را تجربه کرده ‌است. سایر پتروشیمی با سهم 0.6 درصد از کل ارزش واردات بهار در رده دوم قرار گرفته و از نظر وزن و ارزش با کاهش روبه‌رو بوده است. نکته جالب در این بخش، قرار گرفتن کود اوره در لیست واردات است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در بهار سال گذشته واردات کود اوره صفر بوده، ولی امسال شاهد ارزبری یک میلیون دلاری این کالا هستیم. بنابراین هم از نظر وزن و هم ارزش، رشد 100 درصدی در واردات کود اوره اتفاق افتاده ‌است.
 
کالاهای عمده وارداتی بهار
بیشترین ارزبری در بهار امسال مربوط به «طلای خام برای مصارف غیرپولی» است. واردات این کالا در سه ماهه اول امسال 965 میلیون دلار و وزن آن 11 کیلوگرم بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، اگرچه از نظر ارزشی رشد داشته ولی از لحاظ وزنی کاهش یافته ‌است.
دومین کالای وارداتی در بهار امسال، ذرت دامی بوده که با یک درصد کاهش ارزش، واردات آن به 883 میلیون دلار رسیده ولی وزن این کالا با یک درصد افزایش 2 میلیون و 838 هزار تن ثبت شده‌ است.
برنج در بهار سومین کالای ارزبر محسوب می‌شود که هم از نظر وزن و هم ارزش، شاهد رشد واردات آن بوده‌ایم. در سه ماهه اول امسال 465 هزار تن برنج به ارزش 500 میلیون دلار به کشور وارد شده که از نظر ارزش رشد 61 درصدی داشته و از لحاظ وزن با افزایش 68 درصدی روبه‌رو بوده‌ است.
چهارمین کالای ارزبر در بهار، روغن دانه آفتابگردان است که رشد ارزشی 121 درصدی و افزایش وزنی 49 درصدی را تجربه کرده است. به عبارتی در سه ماهه اول امسال 493 میلیون دلار از این کالا با وزن 341 هزار تن به کشور وارد شده ‌است.
تلفن‌های هوشمند نیز در این بازه زمانی به عنوان پنجمین کالای ارزبر معرفی شده‌اند. ارزش واردات این کالا 372 میلیون دلار بوده که نسبت به بازه مشابه سال گذشته 22 درصد افت داشته و وزن این کالای وارداتی نیز با کاهش 22 درصدی به 600 کیلوگرم رسیده است.
واردات دانه سویا تراریخته با افت 38 درصد در ارزش، در سه ماهه اول امسال به 275 میلیون دلار رسیده و وزن آن نیز با کاهش 25 درصدی، 524 هزار تن برآورد می‌شود.
گندم معمولی با ارزبری 226 میلیون دلاری، جو به استثنای بذر با ارزبری 210 میلیون دلاری، کنجاله سویا با ارزبری 192 میلیون دلاری و پالم اویل با ارزبری 183 میلیون دلاری به ترتیب در ردیف‌های هفتم تا دهم کالاهای عمده وارداتی قرار گرفته‌اند.
ارزش واردات «خودروی سواری با حجم سیلندر 1500 سی‌سی» در بهار امسال 167 میلیون دلار و ارزبری «اجزا و قطعات مدارهای مجتمع شده» و «تراکتورها فقط با موتور پیستونی درون‌سوز تراکمی» هر یک معادل 120 میلیون دلار برآورد شده ‌است. همچنین «شکر تصفیه نشده» که در بهار امسال در جمع 20 قلم کالای عمده وارداتی قرار گرفت، در بازه مشابه سال گذشته هیچ وارداتی به ایران نداشته، ولی امسال 103 میلیون دلار ارزبری داشته ‌است. «قطعات منفصله برای تولید تراکتور» و «سلول‌های فتوولتاییک» هر یک وارداتی به ارزش 89 میلیون دلار داشته‌اند. واردات «موتورسیکلت» در بهار نیز ارزشی معادل 86 میلیون دلار داشته و آمار ورود «قطعات منفصله تولید خودروی سواری بنزینی با حجم 2000 سی‌سی» ارزبری 86 میلیون دلاری را نشان می‌دهد. علاوه بر این، واردات «قطعات منفصله برای تولید خودروهای سواری یا ساخت داخل» ارزشی معادل 85 میلیون دلار و واردات «ماشین‌های نورد گرم و سرد شده برای فلزات» ارزشی معادل 84 میلیون دلار دارد.
 
ارزبری خوب؛ ارزبری بد
در سال‌های گذشته به‌خصوص از سال 97 تا کنون، موضوع مصارف ارزی به نقل محافل فعالان اقتصادی و سیاست‌گذاران تبدیل شده است. رسانه‌ها نیز از این جمع به دور نیستند و با تکیه بر آمارهای واردات که مصارف ارزی را نشان می‌دهد، به واردات یورش می‌آوردند. این در حالی است که آنچه درخصوص مصارف ارزی مهم است، کالاهایی است که ارزبری داشته‌اند. در آمارهای مذکور، بیشترین ارزبری مربوط به کالاهای اساسی یا استراتژیک است که می‌توان از آن به عنوان ارزبری خوب یاد کرد. تنها دو کالای مصرفی بین20 قلم کالای وارداتی دیده می‌شود که شامل تلفن همراه و خودرو است. البته سیاست‌های ارزی نیز به سمتی پیش رفته که بانک مرکزی در تخصیص و تأمین ارز برای واردات سختگیری‌های زیادی نشان می‌دهد و گاهی حتی مواد اولیه تولیدکنندگان هم به سختی تأمین ارز می‌شود. بنابراین کارشناسان عنوان می‌کنند که هر افزایش وارداتی لزوماً بد نیست؛ همانگونه که هر کاهش وارداتی نشانه مثبت به همراه ندارد.