معاون اول رئیسجمهور در ترکمنستان از جامعه جهانی خواست که تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران را محکوم کنند
«آوازه» صلحجویی و مقاومت مردم ایران
حضور معاون اول رئیس جمهور در «سومین کنفرانس کشورهای در حال توسعه محصور در خشکی»، بار دیگر فرصتی شد تا صدای اعتراض ایران علیه تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و حمایت آشکار آمریکا از آن، به گوش جهانیان برسد. این سفر محمدرضا عارف، علاوه بر پیگیری حقوق ملت ایران و دفاع از ثبات منطقه، با تمرکز بر توسعه همکاریهای ترانزیتی و تأکید بر نقش کلیدی کشورمان در اتصال اقتصادهای آسیایی همراه بود.
سفر عارف به شهر گردشگری «آوازه» ترکمنستان دوشنبه گذشته آغاز شد و دیروز با سخنرانی وی در همین کنفرانس ادامه یافت.
به نمایندگی از مردم صلحجوی ایران
معاون اول رئیس جمهور در آغاز سخنان خود در این کنفرانس، به تجاوز اسرائیل علیه ایران اشاره کرد. وی با اعلام اینکه «به نمایندگی از مردم صلحجو و مقاوم ایران در این کنفرانس شرکت کرده است»، گفت: «این اقدام ظالمانه از سوی بسیاری از کشورها و سازمانهای منطقهای محکوم شد، اما متأسفانه برخی کشورها به جای محکومیت، از تجاوز متجاوز و اقدامات کثیف رژیم صهیونیستی حمایت کردند.»
عارف ادامه داد: «آمریکا با حمایت از رژیم صهیونیستی و حتی مداخله مستقیم در تجاوز و حمله به مراکز صلحآمیز هستهای ایران در حالی که دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا در حال برنامهریزی بود، میز مذاکره را نابود و بیاعتمادی جهانی به قول و قرار آمریکا را بار دیگر تأیید کرد.»
وی با تأکید بر اینکه «ایران هیچ گاه آغازگر جنگ نبوده، اما با تمام قوا با متجاوز مقابله و از تمامیت ارضی خود دفاع میکند»، گفت: «ایران پیگیر جبران خسارات مادی و معنوی تجاوزات رژیم صهیونیستی و آمریکا به مردم ایران و زیرساختهای توسعه کشورمان از طریق مراجع قانونی و حقوقی بینالمللی است.»
تعاملات ترانزیتی 8 کشور محصور در خشکی با ایران
معاون اول رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنانش، اشاره کرد که یک چهارم از ۳۲ کشور در حال توسعه محصور در خشکی در جهان، یعنی ۸ کشور که شامل افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان میشود، دارای تعاملات ترانزیتی دوجانبه و چندجانبه با ایران هستند.
به گفته عارف، «دسترسی ایران به آبهای آزاد و همسایگی و نزدیکی با تعدادی از کشورهای محصور در خشکی فرصتهای ارزشمند متقابلی را فراهم کرده است.»
تقویت کریدورهای حمل و نقل
بنا به اظهارات عارف، «ایران به عنوان یکی از کشورهای ترانزیتی نقش محوری و راهبردی در اتصال سه قاره بزرگ آسیا، آفریقا و اروپا ایفا میکند. برای این منظور، تقویت کریدورهای حمل و نقل عبوری از ایران در مسیرهای شمال به جنوب و شرق به غرب از اولویتهای برنامههای توسعه کشور بودهاند و ظرفیتهای گستردهای برای توسعه حملونقل در ایران تدارک دیده شده است. با سرمایهگذاریهای صورت گرفته هم اکنون ظرفیت حملونقل ایران شامل ۱۵هزار کیلومتر شبکه راهآهن، بیش از ۲۵۰ هزار کیلومتر انواع جادهها، ۱۶ بندر تجاری دریایی در شمال و جنوب کشور، بیش از ۱۶۷ مرکز گمرک در سراسر کشور و بیش از ۵۴ فرودگاه تجاری، آماده پذیرش و همکاری حمل و نقلی با کشورهای منطقه خصوصاً همسایگان و کشورهای محصور در خشکی است و از سرمایهگذاری خارجی به صورت مشترک و مستقل در این زمینه استقبال میکنیم.»
ایران رکورددار ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی
معاون اول رئیسجمهور با اعلام اینکه «ایران در سال گذشته به رکورد ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی دست یافت»، این امر را نتیجه «همکاری نزدیک با کشورهای منطقه» دانست و گفت: «تهیه نقشه راه همکاریهای حملونقلی با کشورهای محصور در خشکی منطقه از دیگر اقداماتی است که میتواند به تقویت این همکاریها کمک کند.»
وی گفت: «وجود بنادر ترانزیتی همچون بندر چابهار، بندرعباس و راهگذرهای جادهای و ریلی بینالمللی شمال به جنوب و شرق به غرب، امکان اتصال کشورهای این منطقه به بازارهای جهانی را فراهم میکنند.» عارف اظهارکرد: «در این راستا برای راهاندازی مراکز لجستیک و ترانزیت این کشورها در بنادر جنوبی ایران آمادگی داریم.»
پایبند به همه قوانین و مقررات بینالمللی هستیم
عصر دیروز در حاشیه این کنفرانس، معاون اول رئیسجمهور و «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل متحد با یکدیگر دیدار و گفتوگو کردند. عارف در این دیدار، به تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران اشاره و تأکید کرد: «ما پایبند به همه قوانین و مقررات بینالمللی هستیم و آمریکا هرگز به این نتیجه نرسید که ایران به دنبال کاربردهای غیر صلحآمیز هستهای است، اما در جنگ اخیر در تجاوز به ایران با رژیم صهیونیستی همراهی کرد.»
وی تصریح کرد: «ایران توقف آتش را به واسطه مسائل انسان دوستانه پذیرفت و اگرچه به طور مداوم به جنگ تهدید میشویم، اما ایران کشوری با تمدن و خواهان صلح است و شروع کننده جنگی نبودیم.» وی اضافه کرد: «نگران هستیم که این تجاوزها به کشورهای مختلف تبدیل به یک رویه شود و ثبات منطقه را به هم بزند و اگر سازمان ملل اقدام شایستهتری انجام میداد، امروز شاهد این اتفاقات و فجایع در فلسطین و غزه نبودیم.»
عارف گفت: «انتظار داریم سازمان ملل فعالانه اقدامات مؤثر و حمایتهای خود را برای بازدارندگی رژیم صهیونیستی دوچندان کند، ایران نیز در راستای استقرار صلح در جهان مساعدت خود را با سازمان ملل اعلام داشته است و توقع داریم ایران هراسی که غرب هدفگذاری کرده است، از سوی سازمان ملل محکوم شود.»
حل مسأله هستهای ایران از طریق دیپلماتیک
دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در این دیدار با تمجید از تاریخ و تمدن ایرانیان و تأثیر ایران در تمدن جهانی گفت: «در زمان تصدی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، همکاری خوب ایران در ارتباط با پناهجویان را شاهد بودم.» آنتونیو گوترش با تأکید براینکه «حمله اسرائیل و آمریکا به ایران غیرقانونی و مغایر با موازین حقوق بینالملل بوده است» بر ضرورت احترام به موازین و قوانین بینالمللی و تداوم آتشبس تأکید کرد.
وی افزود: «موضوع هستهای ایران باید از طریق دیپلماتیک حل و فصل شود و برای استفاده از تمامی ظرفیتهای سازمان ملل برای کمک به حل دیپلماتیک موضوع هستهای ایران آمادگی داریم.» وی همچنین با اشاره به وقایع غزه بر ضرورت توجه به حقوق فلسطینیان تأکید کرد.
دیدار با «واهاکن خاچاتوریان» رئیسجمهوری ارمنستان و «محمد المنفی» رئیس شورای ریاستی لیبی از دیگر برنامههای عارف در این سفر بود.
یادداشت
کریدورها؛ مسیرهایی پیچیده، رقابتهایی پنهان
حمیدرضا فوری
کارشناس حملونقل
مسأله کریدورهای منطقهای و بینالمللی برخلاف ظاهر سادهاش از پیچیدهترین چالشهای ژئوپلیتیکی و اقتصادی عصر ماست. در سالهای اخیر موجی از پیشنهادها برای ایجاد مسیرهای ترانزیتی جدید در منطقه به راه افتاده؛ از طرحهایی که از چین و آسیای میانه آغاز میشوند تا مسیرهایی که به خلیج فارس و دریای عمان ختم میشوند. اما بیشتر این مسیرها هنوز از مرز طرح و ایده فراتر نرفتهاند. علت این موضوع، پیچیدگیهای عمیق در شکلگیری یک کریدور است. ایجاد یک مسیر پایدار فقط به نقشه و مسیر جغرافیایی محدود نمیشود؛ بلکه نیازمند ائتلافهای سیاسی، همکاریهای امنیتی، اعتماد متقابل میان دولتها، ظرفیت لجستیکی و نیز سازگاریهای فرهنگی و اجتماعی میان ملتهاست. اگر حتی بخشی از یک کریدور درگیر بیثباتی امنیتی یا تنش سیاسی باشد، کل مسیر عملاً ناکارآمد میشود.
در چنین شرایطی، ایران با موقعیت ممتاز ژئواستراتژیک خود، میتواند نقشی کلیدی در آینده ترانزیت منطقهای ایفا کند. هممرزی با کشورها، دسترسی به آبهای آزاد، شبکه ریلی گسترده و مرزهای آبی و زمینی متنوع، ایران را در جایگاهی منحصربهفرد قرار داده است. با این حال، بهرهبرداری از این موقعیت نیازمند سیاستورزی هوشمندانه، سرمایهگذاری در زیرساختها و دیپلماسی اقتصادی پویاست. نمونهای از استفاده موفق از این موقعیت، ترانزیت سالانه نزدیک به 2 میلیون تن بار از ترکمنستان به بندرعباس است که از مسیر ریلی سرخس تا خلیج فارس انجام میشود. اگرچه این مسیر بخشی از شاخه رسمی کریدور شمال–جنوب نیست، اما نقش آن در پیوند کشورهای آسیای مرکزی با بازارهای جهانی انکارناپذیر است. همسایگان ایران، مانند ترکیه، آذربایجان، هند، امارات و حتی پاکستان، هر یک در تلاشند با طرحهای خاص خود به بخشی از این نقشه ترانزیتی تبدیل شوند.
اما آنچه مسیر را برای ایران هموار میسازد، پیگیری منافع جمعی، تلاش برای همکاریهای چندجانبه و تبدیل رقابتها به همگرایی منطقهای است. مسیر کریدورها، اگرچه ناهموار است، اما میتواند شاهراه توسعه و اقتدار ملی باشد ؛ اگر آن را با نگاه واقعگرایانه و هوشمندانه پیگیری کنیم.
