فیلترینگ، مانع توسعه اقتصاد دیجیتال
به اعتقاد کارشناسان حاضر در این نشست، با وجود افت کیفیت اینترنت (اختلال و کندی)، در کنار فیلترینگ و محدود شدن دسترسی‌ها، تحقق سهم 10درصدی اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی تا پایان برنامه هفتم توسعه(1407)، عملاً امکانپذیر نیست. بخش مهمی‌از این گزارش که بر اساس داده‌های سایت‌ها و مؤسسات معتبر جهانی تنظیم شده، به موضوع فیلترینگ پرداخته است؛ موضوعی که هرچند قرار بود امنیت را به همراه بیاورد اما نگاهی به آمار و ارقام و میزان استفاده مردم از فیلترشکن‌ها و به تبع آن ایجاد ناامنی فضای مجازی، نشان می‌دهد که این محدودیت‌ها دقیقاً اقتصاد دیجیتال را نشانه گرفته است. فیلترینگ، باعث سوق دادن کاربران به سمت فیلترشکن شده است که این موضوع علاوه‌بر تحمیل هزینه‌های اضافه به سبد خانوار، باعث آلودگی شبکه و رخداد‌های ضدامنیتی شده‌ است. تاجایی که برخی از کارشناسان حوزه اینترنت و فضای مجازی، از فیلترینگ به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای امنیت سایبری و سرمایه اعتماد عمومی‌یاد می‌کنند. به اعتقاد فعالان فضای مجازی، فیلترینگ سبب نابودی استارتاپ‌ها، مهاجرت نیروی متخصص و خروج سرمایه شده است و دولت باید هرچه زودتر برای این موضوع فکری کند.
دغدغه استارتاپ‌ها در زمینه فیلترینگ، باعث شد تا بیش از ۱۰۰ شرکت فناور در بیانیه‌ای مشترک، خواستار رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی، افزایش پهنای باند بین‌الملل و آزادسازی پروتکل‌های نوین مانند HTTP/3 و IPv6 شوند. این بیانیه که در گزارش پنجم گنجانده شده، تأکید می‌کند فیلترینگ هیچ منفعتی نداشته و تنها مشکلات امنیتی و اقتصادی ایجاد کرده است. این استارتاپ‌ها در بیانیه خود هشدار دادند که بدون تغییر، اقتصاد دیجیتال نابود خواهد شد.
با وجودی که هر 4گزارش گذشته انجمن تجارت الکترونیک تهران درباره اینترنت، مورد انتقاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده و ایراد فنی به بخش‌هایی از آن وارد دانسته‌اند اما این انجمن، داده‌ها را دارای اعتبار می‌داند. انجمن تجارت الکترونیک در پنجمین گزارش خود شاخص تأخیر و اختلال اینترنت از Google CRUX، میزان محدودیت‌ها از OONI و میزان سرعت اینترنت را هم از طریق Cloudflare احصا کرده است.

تجهیزات فیلترینگ اختلال‌زا هستند
به اعتقاد کارشناسان حاضر در این نشست، ازجمله نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک و پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت این انجمن، فیلترینگ یکی از دلایل اصلی کیفیت پایین اینترنت در کشور است. این کارشناسان، اختلال در اینترنت را مانعی بر سر راه رشد اقتصاد دیجیتال، نوآوری، اشتغال و بهره‌وری ملی می‌دانند و خواستار تصمیم‌گیری شفاف، سرمایه‌گذاری مؤثر و تعامل واقعی میان بخش خصوصی و حاکمیت به منظور بهبود این وضعیت هستند.
در این نشست، پویا پیرحسینلو با اشاره به تأثیر مخرب فیلترینگ بر کیفیت اینترنت، یادآورشد: «حتی با وجود بهترین زیرساخت در کشور، فیلترینگ مانع ارائه ارتباطات پایدار به کاربران می‌شود. از نگاه وی، تجهیزات فیلترینگ ذاتاً اختلال‌زا هستند و در عملکرد بسیاری از پروتکل‌های نوظهور و وب‌سایت‌ها، اختلال جدی ایجاد می‌کنند.»
رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک همچنین با اشاره به استفاده 86درصد کل مردم از فیلترشکن و 93درصد جوانان، یادآورشد: «گاه کاربران با فیلترشکن روشن به سایت‌هایی مراجعه می‌کنند که فیلتر نیستند و همین موضوع می‌تواند زمینه ساز کاهش کیفیت و سرعت اینترنت در کشور شود.»در این نشست، موضوع کیفیت اینترنت هم در کانون توجه قرار داشت و حمیدرضا احمدی، نایب رئیس کمیسیون اینترنت اظهار کرد: «اگرچه وزیر ارتباطات چهارم تیرماه از بازگشت اینترنت به وضعیت قبل خبر داد، اما داده‌های فنی، آن را تأیید نمی‌کنند. براساس داده‌های نظرسنجی، ۶۰ درصد افرادی که از شبکه‌های اجتماعی برای کسب درآمد استفاده می‌کنند، اینستاگرام و تلگرام را به‌عنوان منبع اصلی درآمد خود معرفی کرده‌اند. حدود ۷۰۰ هزار کسب‌وکار خرد در اینستاگرام فعال‌ هستند و دست‌کم یک میلیون شغل بر بستر این شبکه اجتماعی شکل گرفته است. بنابراین، ادامه این وضعیت، منجر به آسیب‌پذیری بیشتر اقشار فعال در فضای دیجیتال منجر می‌شود و سرمایه اجتماعی و اقتصادی شکل‌گرفته در پلتفرم‌ها را با تهدید جدی مواجه می‌سازد.»احمدی با اشاره به ناکارآمدی سیاست «ایران‌اکسس»(فیلتر سایت‌های داخلی برای کاربران خارجی)، یادآورشد:« در جریان جنگ ۱۲روزه، شاهد هک‌شدن برخی سازمان‌های بزرگ مالی از طریق سرورهای داخلی بودیم که این اتفاق ثابت می‌کند ایران‌اکسس‌ کردن سرویس‌ها، امنیت را تضمین نمی‌کند. در گزارش قبلی کیفیت اینترنت، دولت قول خروج برخی سایت‌ها از وضعیت ایران‌اکسس را داده بود اما هنوز تغییری رخ نداده است.»
نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک هم با اشاره به محدودیت‌ها برای ورود استارتاپ‌ها به بورس، یادآورشد:« ما در کشور هزاران کسب‌وکار پلتفرمی‌داریم و صدها هزار نفر به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در این حوزه مشغول به کار هستند. بسیاری از این فعالان امید دارند با ورود به بورس، جذب سرمایه عمومی‌و رشد پایدار را تجربه کنند. اما این روند، اکنون به‌طور کامل مختل شده است.»

بــــرش

پیشنهادات کلیدی برای بهبود وضعیت اینترنت

 افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شبکه ثابت و همراه، بویژه فیبر نوری
 ارتقای شفافیت در سیاست‌گذاری اینترنت و حذف اختلالات بدون اطلاع‌رسانی
 همکاری منظم میان دولت، کسب‌وکارها و نهادهای دانشگاهی برای تدوین شاخص‌های بومی‌کیفیت
 ارائه گزارش‌های رسمی‌فصلی توسط سازمان‌های مستقل
 بهبود سیستم پاسخ‌گویی اپراتورها و ایجاد مکانیزم‌های جبران خسارت برای کاربران و کسب‌وکارها