وحید کیانی
گروه بین الملل

خبرگزاری‌های منطقه‌ای و غربی خبر دادند که فرانسه و بریتانیا در زمره آخرین کشورهایی هستند که آماده به رسمیت شناختن رسمی دولت فلسطین می‌شوند. چنین اقدامی از سوی دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، شکاف میان این کشورها با اسرائیل و ایالات متحده بر سر جنگ ۲۲ماهه غزه را عمیق‌تر می‌کند. به گزارش الجزیره، کانادا نیز این هفته به جمع کشورهایی پیوست که اخیراً تمایل خود برای به رسمیت شناختن فلسطین را اعلام کرده‌اند. همچنین وبگاه بلومبرگ خبر داد، یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان نیز با تأکید بر طرح به اصطلاح «دو دولتی»، گفت که این فرآیند باید از هم‌اکنون آغاز شود.
انتظار می‌رود به رسمیت شناختن فلسطین تا ماه سپتامبر عملی شود. در حالی که فرانسه آماده به رسمیت شناختن بی‌قید و شرط فلسطین بوده، بریتانیا و کانادا این تصمیم را به اقدامات اسرائیل یا تشکیلات خودگردان فلسطین که بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی را اداره می‌کند، مشروط کرده‌اند. این تغییر رویکرد بازتاب خشم فزاینده جهانی نسبت به فاجعه انسانی در غزه، از جمله قحطی گسترده در این منطقه محاصره‌شده است.
تاکنون بیش از ۱۴۵ کشور، دولت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.
معین ربانی، پژوهشگر ارشد غیرمقیم شورای امور جهانی خاورمیانه خاطرنشان کرد، این اقدام، هرچند عمدتاً نمادین بوده، از نظر دیپلماتیک وزن قابل‌توجهی دارد. او به ان‌پی‌آر گفت: «وقتی کشورهایی با اهمیت فرانسه و بریتانیا چنین اقدامی می‌کنند، حس می‌شود که سد مقاومت شکسته شده و می‌توان انتظار داشت دیگران نیز به این مسیر بپیوندند.»
مایکل لینک، کارشناس پیشین سازمان ملل در زمینه حقوق بشر سرزمین‌های فلسطینی اعتقاد دارد که این اقدامات حاوی پیامی به اسرائیل هستند. او به ان‌پی‌آر گفت: «کشورهایی که فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، به جهان نشان می‌دهند که از نحوه مدیریت جنگ غزه توسط اسرائیل خشمگین و ناراحت شده‌اند.»
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اقدام این کشورهای غربی را محکوم کرد. مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات‌متحده نیز در شبکه اجتماعی ایکس این تصمیمات را «نسنجیده» خواند. در مقابل، مقامات تشکیلات خودگردان فلسطین از تصمیم فرانسه، کانادا و بریتانیا استقبال کرده و حماس نیز اقدام فرانسه را «گامی مثبت» دانسته است.
 
موضع دقیق فرانسه، بریتانیا و کانادا
پاریس، لندن و اتاوا از دیرباز حامی راه‌حل به اصطلاح «دو دولتی» برای حل مسأله فلسطین از طریق تأسیس کشور فلسطین بوده‌اند که باید شامل کرانه باختری، غزه و بیت‌المقدس باشد. رهبران این سه کشور اعلام کرده‌اند که قصد دارند در مجمع عمومی ماه سپتامبر سازمان ملل بیانیه‌ای در این خصوص صادر کنند، اما رویکردهای آنها اندکی متفاوت است.
به گزارش رویترز، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در نامه هفته گذشته به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین اطمینان داد که فرانسه کشور فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت. مکرون خواستار آتش‌بس فوری، آزادی همه اسرا و ارائه کمک‌های گسترده بشردوستانه به مردم غزه شد.
گاردین نیز خبر داد، کی‌یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، زمان‌بندی ماه سپتامبر را برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین اعلام کرده، مگر اینکه اسرائیل با آتش‌بس، توقف گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری و تعهد به راه‌حل به اصطلاح «دو دولتی» موافقت کند. او همچنین خواستار خروج نیروهای اسرائیلی از غزه شد.
کانادا نیز شروط مشابهی دارد. نیویورک ‌تایمز نیز روز چهارشنبه خبر داد که مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا در کنفرانس خبری اعلام کرد، اقدام دولتش برای حفظ راه‌حل «دو دولتی» تنها نقشه‌راه برای آینده‌ای امن و مرفه است. او خاطرنشان کرد، تشکیلات خودگردان فلسطین که از سال ۲۰۰۶ انتخاباتی برگزار نکرده، باید در سال ۲۰۲۶ انتخابات برگزار کند.
وزیر خارجه آلمان نیز تهدید کرده، اگر رژیم صهیونیستی به مقاومت در برابر فرآیند صلح ادامه دهد یا الحاق کرانه باختری و غزه را آغاز کند، برلین «اقداماتی یکجانبه» اتخاذ خواهد کرد. هر چهار کشور در بیانیه‌های خود به کشتار، قحطی و فاجعه انسانی جاری در غزه و شهرک‌سازی‌های صهیونیستی اشاره کردند. وزارت بهداشت غزه اعلام کرده، بیش از ۶۰ هزار فلسطینی در جریان جنگ غزه کشته شده‌اند.
 
پیامدهای عملی و دیپلماتیک
اگر بریتانیا و فرانسه، فلسطین را به رسمیت بشناسند، چهار عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، شامل فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین موضع واحدی در این مسأله خواهند داشت. خالد الجندی، پژوهشگر دانشگاه جورج‌تاون به ان‌پی‌آر گفت: «این یعنی ایالات متحده تنها کشوری خواهد بود که از حمایت بی‌قیدوشرط از تمام اقدامات اسرائیل دست نمی‌کشد.»
مایکل لینک نیز خاطرنشان کرد، از نظر دیپلماتیک، کشورهایی که فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، می‌توانند با تشکیلات خودگردان فلسطین سفیر مبادله کنند. او توضیح داد: «این اقدام باعث ارتقای سطح دفتر نمایندگی کانادا در رام‌الله به سفارت کامل با سفیر خواهد شد و فلسطین نیز می‌تواند در اتاوا سفارت و سفیر کامل داشته باشد.»
اکثر کشورهایی که روابط رسمی با تشکیلات خودگردان فلسطین ندارند، از طریق کانال‌های دیپلماتیک، سیاسی و بشردوستانه روابط غیررسمی را حفظ کرده‌اند.
لینک افزود: «کشورهایی که فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، موظف هستند در برابر هر کسی که در حاکمیت فلسطین مداخله می‌کند، اقداماتی مانند اعتراض یا حتی تحریم انجام دهند.»
با پیوستن فرانسه و بریتانیا، ممکن است دو رأی دیگر علیه اسرائیل در شورای امنیت سازمان ملل به وجود آید، اما ربانی خاطرنشان کرد، این دو کشور دهه‌هاست از حق وتو برای دفاع از اسرائیل استفاده نکرده و معمولاً ایالات متحده از وتوی خود استفاده می‌کند. او افزود: «بنابراین، در شورای امنیت تغییری رخ نخواهد داد.»
از سوی دیگر، ممکن است این اقدام بر دیوان کیفری بین‌المللی تأثیر بگذارد که در ماه نوامبر برای بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر جنگ پیشین رژیم صهیونیستی به اتهام «جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی» حکم بازداشت صادر کرد.  ربانی افزود: «امسال شاهد بودیم که فرانسه چندین بار به جنایتکاران جنگی تحت تعقیب دیوان کیفری بین‌المللی اجازه داده از حریم هوایی این کشور برای سفر به ایالات متحده استفاده کنند.»

برش

پشت‌پرده تغییر رویکرد غربی‌ها
به عقیده رونن، کشورهای غربی شاهد یک بحران هستند و احساس می‌کنند که باید کاری برای توقف آن انجام دهند. وقتی گزینه دیگری وجود ندارد، به رسمیت شناختن کشور فلسطین تنها گزینه آنها خواهد بود.
افکار عمومی نیز نقش مهمی ایفا کرده‌اند. به عنوان مثال، ، نظرسنجی هفته گذشته یوگاو در بریتانیا نشان داد که ۴۵ درصد از مردم این کشور معتقدند دولتشان باید دولت فلسطین را به رسمیت بشناسد، در حالی که تنها ۱۴ درصد مخالف‌اند.
ربانی خاطرنشان کرد، اقدامات اسرائیل این کشورها را وادار به واکنش کرده است. هوبر ودرین، وزیر خارجه پیشین فرانسه به لوموند گفت که دولت مکرون وظیفه داشت کاری انجام دهد. او توضیح داد: «با توجه به وضعیت فاجعه‌بار غزه و فقدان چشم‌انداز، بی‌عملی شرم‌آور شده بود.»
اما ربانی معتقد است، هرچند این کشورها امیدوارند راه‌حل به اصطلاح «دو دولتی» را احیا کنند، اما او این چهارچوب را «متوهمانه» می‌داند. ربانی توضیح داد، در حالی که فشارهای سیاسی داخلی این کشورها در رابطه با فلسطین و حمایت بی‌قیدوشرط از اسرائیل رو به افزایش بوده، رژیم صهیونیستی به جنایت‌هایش در نوار غزه ادامه می‌دهد که باعث شده این دولت‌ها در موقعیت دشواری قرار بگیرند.
بنابراین، به رسمیت شناختن کشور فلسطین گزینه‌ای کم‌هزینه‌ای به شمار می‌رود. چنین اقدامی می‌تواند مخاطبان داخلی را که خواستار اقدام هستند آرام کند، در حالی که عملاً تغییر چندانی در وضعیت میدانی ایجاد نکند. ربانی خاطرنشان کرد، این کار آسان‌تر از اعمال تحریم‌های واقعی علیه اسرائیل است که بریتانیا، فرانسه و کانادا هیچ پیشنهادی برای آن نداده‌اند. او نتیجه گرفت: «از این نظر، تناقض بزرگی بین گفتار و عمل وجود دارد.»