حدود ۶۰ درصد شیر تولیدی خراسان شمالی در قالب شیر خام راهی سایر بازارها میشود
خامفروشی، زنگ خطری برای دامداران
شیما جهانبخش
گروه ایران زمین
«افت شدید صرفه اقتصادی تولید شیر» و«خامفروشی به دلیل رکود واحدهای لبنی» 2 چالشی است که این روزها دامداران خراسان شمالی با آن دستوپنجه نرم میکنند. با وجود ظرفیت بالای دامپروری و تولید شیر در این استان، بیش از ۶۰ درصد شیر تولیدی بهصورت خام به خارج از استان منتقل میشود. در این شرایط دامداران به دلیل کاهش صرفه اقتصادی، دام مولد خود را به ناچار راهی کشتارگاه میکنند؛ اقدامی که در درازمدت تبعات جبرانناپذیری برای امنیت غذایی خواهد داشت. البته کارشناسان معتقدند که فعالسازی کامل ظرفیت صنایع لبنی در استان، ارائه تسهیلات برای نوسازی واحدهای فرآوری و ساماندهی بازار شیر خام، میتواند زنجیره ارزش دامداری در خراسان شمالی را احیا کرده و جلوی این روند را بگیرد.
امکان رقابت
با صنایع بزرگ کشور را نداریم
موضوعی که معاون بهبود تولیدات دامی خراسان شمالی آن را تأیید کرده و به«ایران» میگوید:« حدود 60 درصد شیر تولیدی خراسان شمالی یعنی سالانه نزدیک به 62 هزار تن از استان خارج و به جای اینکه ارزشافزوده برای استان ایجاد شود، در قالب شیر خام راهی سایر بازارها میشود.»
مهدی شکاری با تأکید بر اینکه صنایع تبدیلی استان هنوز نتوانستهاند از این ظرفیت استفاده کنند، میافزاید:«این بدان معنی نیست که ما صنایع تبدیلی و تکمیلی نداریم بلکه صنایع کوچک استان امکان رقابت با صنایع بزرگ کشور را ندارند و اغلب به همین خاطر تعطیل یا نیمه فعال هستند.»
وی با بیان اینکه بیشترین شیر تولید شده استان به خراسان رضوی و گلستان ارسال می شود، میگوید:«زمانی که شیر به سایر استانها حمل می شود با توجه به قیمت کرایه و ... قطعاً هزینه تمام شده برای دامدار افزایش و در مقابل قیمت فروش کاهش می یابد. این موضوع سبب بی رغبتی دامداران استان به ادامه فعالیت شده است.»
شکاری با اشاره به اینکه واحدهای لبنی داخل استان به لحاظ مالی ضعیفتر از صنایع بزرگ و برندهای مطرح کشور هستند، میافزاید:«بنابراظهارات دامداران دلیل اصلی عدم تحویل شیر خام به صنایع لبنی داخل استان این است که دیگر استانها در تمام فصول سال از آنها خرید دارند و علاوه بر آن پرداخت وجه شیر را زودتر و با قیمت مناسبتر انجام میدهند. آنها ادعا دارند واحدهای لبنی داخل استان، طلب آنها را بسیار با تأخیر پرداخت می کنند اما کارخانههای خارج از استان که صنایع قویتری هستند، پرداخت وجه مربوط به خرید شیر را در بازه زمانی کوتاه و با قیمت مناسبتر انجام می دهند؛ بنابراین رغبت آنان برای عرضه این محصول به خارج از استان بیشتر است.»
معاون بهبود تولیدات دامی خراسان شمالی میافزاید:«البته این مشکلات در حوزه دام سبک کمتر است اما در بحث دام سنگین شیری شرایط متفاوت است. درواقع در شرایط خشکسالی کمبود نهادههای دامی و افزایش قیمت ناگزیر است. البته در حال حاضر با پیگیریهای انجام شده ، نهاده به اندازه کافی و با قیمت مناسب در اختیار دامداران استان قرار گرفته است.»
تهدید ذخایر ژنتیکی دام استان
وی با اعلام اینکه در سال جاری قیمت کاه بالای ۱۰ هزار تومان و یونجه بالای ۲۰ هزار تومان بوده است، میگوید:«سال گذشته به دلیل افزایش هزینه نهادهها، شاهد کاهش حدود ۲۰ درصدی تولید شیر و کاهش جمعیت دامی دراستان بودهایم اتفاقی که امسال هم تکرار شده است. در واقع نگرانی اصلی ما تهدید ذخایر ژنتیکی دام استان است زیرا اگر این روند ادامه پیدا کند دامپروری در استان صرفه ندارد.»
شکاری با اشاره به افزایش کشتار دام مولد نیز هشدار می دهد که ادامه این روند میتواند «امنیت غذایی منطقه» را تهدید کند وخاطرنشان میکند:«روند کاهشی جمعیت دام سبک و سنگین در استان نگرانکننده است. در مقایسه با دو سال گذشته، تعداد دام سبک حدود ۱۵ درصد و دام سنگین حدود ۱۸ درصد کاهش داشته که عمدتاً ناشی از افزایش هزینه خوراک، خشکسالی و ضعف بازار خرید شیر خام بوده است.»
بازفعالسازی
صنایع تبدیلی لبنی
با وجود این مشکلات ظرفیتهای بالقوه خراسان شمالی از نگاه مسئولان دور نمانده و بنا به گفته مدیرکل صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی این استان، مسئولان با تدوین برنامهای جامع برای این واحدهای لبنی در آستانه بازفعالسازیشان هستند.
سید عباس آقامیری، دراینباره به «ایران » میگوید:«در حال حاضر از مجموع ۱۳ واحد لبنی دارای مجوز، تنها یک واحد بهطور کامل فعال بوده و بقیه یا راکد هستند یا با ظرفیت بسیار پایین فعالیت میکنند.»
وی با اشاره به ادامه پیگیریها برای رونق این واحدها میافزاید:«در 3 ماهه نخست امسال، 2 فقره مجوز بهرهبرداری در حوزه خوراک دام و سردخانه صادر شده که مجموعاً بیش از ۸۰۰ میلیارد ریال سرمایهگذاری به همراه داشته است. همچنین، در تلاش هستیم با حمایت تسهیلاتی و رفع موانع بانکی، ۵ واحد را تا پایان سال به چرخه تولید بازگردانیم.»
احیای کامل صنایع لبنی استان نیازمند حمایت
آقامیری با تأکید براینکه در استان صنایع تبدیلی بزرگ وجود ندارد، می گوید:« در حال حاضر واحدهای کوچک استان، توان رقابت با تولیدکنندگان بزرگ را ندارند و بیشتر محصولات لبنی موجود در فروشگاههای استان، تولید کارخانجات استانهای همجوار مانند خراسانرضوی هستند.»
وی یکی از عوامل موثر بر رکود صنایع لبنی را گرایش مصرفکنندگان به لبنیات سنتی دانسته و میافزاید:«این درحالی است که واحدهای فعال داخل استان توان جذب روزانه 50تا 60 تن شیر را دارند اما بهدلیل نبود بازار مصرف کافی، بخشی از ظرفیتشان خالی میماند.»
آقامیری در پایان تأکید کرد:«صنایع تبدیلی یکی از ارکان کلیدی توسعه کشاورزی است. رفع گرهها و احیای کامل صنایع لبنی استان نیازمند حمایت همه بخشهای استان است. از این رو در تلاشیم با افزایش این صنایع علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، زمینه اشتغال پایدار را دراستان فراهم کنیم.»
بــــرش
احیای صنایع لبنی نیازمند سرمایه
آقامیری با تأکید بر اینکه احیای صنایع لبنی استان به بیش از 3 هزار میلیارد ریال تسهیلات نیاز دارد، میافزاید:« با تأکید دولت و پیگیریهای استاندار مشکلات تمامی واحدهای راکد و نیمهفعال شناسایی شده و در تلاشیم با ارائه تسهیلات از محل مصوبات سفر رئیس جمهوری به استان و همچنین بهرهمندی از ظرفیتهای بخش خصوصی، دوباره این واحدها را فعال کنیم.»
وی با اشاره به اینکه حمایت از تولید داخلی، ایجاد اشتغال و جلوگیری از هدررفت ظرفیتهای موجود در زنجیره تأمین شیر و لبنیات از مهمترین برنامههای استان است،خاطرنشان می کند:«برای احیای این واحدها، بستهای از تسهیلات شامل 2 هزارو500 میلیارد ریال سرمایه در گردش و ۹۰۰ میلیارد ریال جهت نوسازی ماشینآلات و تجهیزات پیشبینی شده است. این اقدام نهتنها به راهاندازی دوباره این صنایع کمک میکند، بلکه زمینه اشتغال پایدار و کاهش خامفروشی را نیز فراهم میآورد.»
