پزشکیان شنبه به پاکستان سفر میکند
تهران و اسلامآباد در مسیر شراکت پایدار
مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری روز شنبه ۱۱ مرداد به دعوت رسمی شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان راهی اسلامآباد خواهد شد؛ سفری که نه تنها به لحاظ زمانی آنهم در فاصله کوتاهی از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل بلکه از منظر سیاسی و امنیتی نیز واجد اهمیت و پیامهایی برای دو پایتخت و حتی معادلات منطقهای است. پزشکیان که چند روز پیش بر ضرورت تقویت روابط با کشورهای همسایه از جمله ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان، پاکستان، عراق و دولتهای حاشیه خلیج فارس تأکید کرده بود، اکنون در موقعیتی قرار گرفته که سعی دارد این گزاره کلی را در بستر یک آزمون عینی و عملی بیازماید.حمایت آشکار و کم سابقه اسلامآباد از تهران در بحبوحه جنگ ۱۲ روزه که در بالاترین سطوح دیپلماتیک بیان و پیگیری شد، نه تنها نشانهای از همگرایی سیاسی در شرایط بحرانی بود، بلکه یادآور جایگاه ویژه ایران در راهبرد کلان سیاست خارجی پاکستان به شمار میرفت؛ جایگاهی که با وجود فشارها و ائتلافهای متغیر منطقهای همچنان توانسته خود را از حاشیهنشینی برهاند و در محور گفتوگوهای امنیتی و همکاریهای راهبردی باقی بماند. از این منظر سفر پزشکیان در امتداد این همسویی تازه و در شرایطی که فضای پساجنگ، فرصت بازتعریف همکاریهای دو کشور را فراهم کرده است، میتواند به مثابه گشایش یک فصل نوین در روابط دوجانبه تعبیر شودکه دربرگیرنده هم حوزه امنیتی و هم اقتصادی باشد. این درحالی است که مرزهای طولانی ایران و پاکستان همراه با انبوهی از اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی و نیز وجود منافع مشترک در حوزههای اقتصادی و امنیتی، روابط تهران و اسلامآباد را به ساختاری مقاوم در برابر نوسانات سیاسی و فشارهای بیرونی بدل کرده است. این همگرایی به ویژه در بزنگاههای حساس، مانع از پیوستن اسلامآباد به ائتلافهای ضد ایرانی شده و حتی اختلافات پراکنده مرزی را به پشتوانه عقلانیت و حسن نیت طرفین، در مسیر حل و فصل مسالمتآمیز قرار داده است. به همین دلیل مقامات اسلامآباد در مقاطع مختلف با صراحت بر لزوم ارتقای این روابط و تبدیل آن به شراکتی پایدار تأکید ورزیدهاند.
آزمونی برای سنجش تعهد و توانایی
در همین راستا که فضای پس از جنگ ۱۲ روزه، تنشهای ژئوپلیتیک در خاورمیانه را به سطحی تازه و پیچیده ارتقا داده است، ضرورت طراحی و اجرای یک الگوی مشترک امنیتی در مرزهای شرقی ایران با پاکستان بیش از هر زمان دیگری خود را بر مسئولان دو کشور تحمیل کرده است؛ ضرورتی که از دل تجربههای تلخ گذشته و به ویژه تحرکات گروههای افراطی در مناطق مرزی همچون «جیشالظلم» سر برآورده و به عاملی مهم در آینده همکاریهای امنیتی تهران و اسلامآباد بدل شده است.
پیشتر بروز عملیات و تحرکات پراکنده این گروهها که بخشی از آنها در جغرافیای بلوچستان پاکستان استقرار یافتهاند، حساسیتهای امنیتی گستردهای را در منطقه ایجاد کرد؛ حساسیتهایی که اگر مدیریت نمیشد، میتوانست بنیان مشترکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی میان دو ملت را خدشهدار کرده و مسیر همگرایی را به سراشیبی بیاعتمادی بکشاند.
از این رو، ضرورت همکاریهای امنیتی و اطلاعاتی با هدف تأمین ثبات در مرزها و مهار زنجیره تهدیدات، بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است؛ ضرورتی که در فضای پساجنگ و با تقویت اراده سیاسی رهبران دو کشور میتواند به محور اصلی گفتوگوها و توافقات پیش رو بدل شود. در چنین فضایی سفر پیشروی پزشکیان به اسلامآباد، صرفاً یک دیدار تشریفاتی نیست بلکه آزمونی برای سنجش میزان تعهد و توانایی دو کشور ورود به فاز عملیاتی همکاریهای راهبردی است؛ همکاری هایی که اگر به درستی طراحی و پیگیری شود، نه تنها امنیت مرزها را ارتقا خواهد داد، بلکه میتواند الگویی برای همگرایی پایدار در منطقه باشد.

