صادرات ایران همچنان از تنوع پایین مقاصد صادراتی رنج می‌برد. 10 کشور سهم 87 درصدی از کل ارزش صادرات بهار را در اختیار دارند. هرچند این روند جدیدی در تجارت خارجی نیست. اما به رغم اینکه کارشناسان این تمرکز را خطری برای صادرات عنوان می‌کنند، ولی همچنان چالش حاصل از متمرکز بودن صادرات باقی است. برخی از این بازارها به عنوان بازارهای سنتی یاد می‌کنند. چراکه همواره در تمام ادوار این 10 کشور حضور داشته‌اند. هرچند در برخی از مواقع جابه‌جایی‌هایی در رتبه آنها اتفاق افتاده‌ است. موضوع دیگری که در خصوص صادرات کالا مطرح می‌شود، تنوع کالاهای صادراتی است. نگاهی به ترکیب کالاهای صادراتی به 10 کشور اول مقصد کالاهای ایرانی در بهار نشان می‌دهد تنوع چندانی در کالاهای صادر شده به این کشورها وجود ندارد. منهای «سایر کالاها» که در برخی از کشورها سهم قابل توجهی از ارزش صادرات را در اختیار دارند، بیشترین تنوع کالاهای صادراتی مربوط به هند است که 9 گروه کالایی به این کشور صادر می‌شود. کمترین تنوع کالاهای صادراتی را نیز در عمان شاهد هستیم. ترکیب کالاهای عمده صادراتی به عمان محدود به 5 گروه کالایی است.
تنوع مقاصد و کالاهای صادراتی مخاطرات ناشی از فضای سیاسی، بین‌المللی و اقتصادی را کاهش می‌دهد. صاحبنظران بر این باورند که چنانچه بازارها متنوع شود، از دست دادن یک بازار تأثیر قابل توجهی بر صادرات نخواهد گذاشت. اما متمرکز بودن صادرات بر چند کشور محدود موجب می‌شود تا هر تلاطم یا سیاست‌گذاری در بازارهای مقصد، بر صادرات ایران تأثیر بگذارد.

10مقصد اول صادراتی در بهار
ارقام تجارت خارجی بیانگر آن است که 87 درصد کالاهای ایرانی در فصل بهار به 10 کشور صادر شده ‌است. داده‌های آماری نشان می‌دهد 30 میلیون و112 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 10 میلیارد و 150 میلیون دلار تنها به 10 بازار ارسال شده که از نظر ارزشی و وزنی افت 16 درصدی و 11 درصدی داشته‌. صادرات ایران همواره متمرکز بر مقاصد خاص بوده و از این رو کارشناسان بر تنوع بازارهای صادراتی تأکید ویژه دارند.
در بهار امسال نیز مانند ادوار قبل، چین با سهم بیش از 30 درصد، عراق با سهم بیش از 16 درصد، امارات با سهم نزدیک به 14 درصد، ترکیه با سهم 8 درصد، افغانستان با سهم بیش از 4 درصد، پاکستان با سهم 4 درصد، عمان با سهم نزدیک به 4 درصد، هند با سهم بیش از 3 درصد، روسیه با سهم نزدیک به 3 درصد و ارمنستان با سهم بیش از یک درصد، 10 بازار مهم صادراتی ایران محسوب می‌شوند.

ایران چه کالاهایی به چین صادر می‌کند؟
در بهار امسال 12 میلیون و 939 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 511 میلیون دلار به چین صادر شده است. بیشترین صادرات ایران به چین مربوط به گاز طبیعی است که37 درصد از کل صادرات به این کشور را تشکیل می‌دهد. مواد اولیه پلیمری در رده بعدی گرفته‌ است که سهم 16 درصدی از کل ارزش صادرات به چین دارد. متانول با سهم 13 درصدی، سنگ و کنسانتره آهن با سهم 13 درصدی، سایر پتروشیمی با سهم 6 درصدی، شمش فولاد با سهم 4 درصدی و سایر کالاها با سهم 11 درصدی در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
عراق کدام کالاهای ایرانی را می‌خرد؟
عراق در سه ماهه اول امسال خریدار 5 میلیون و 574 هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 905 میلیون دلار بوده که از این میزان، 15 درصد صادرات مربوط به میوه و تره بار و 15 درصد مربوط به صنایع معدنی فلزی است. بر اساس آمارها، گاز طبیعی با سهم 14‌درصدی در رده بعدی قرار گرفته است. محصولات پلیمری سهم 11 درصدی، صنایع غذایی سهم 11 درصدی، صنایع معدنی غیرفلزی سهم 8 درصدی، لوازم خانگی سهم 4 درصدی و سایر کالاها سهم 22 درصدی را از کل ارزش صادرات عراق به خود اختصاص داده‌اند.

کالاهای صادر شده به امارات
در بهار امسال 5 میلیون و 574 هزار تن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و 592 میلیون دلار به امارات ارسال شده‌ است. ترکیب کالاهای صادراتی و سهم آنها از کل صادرات به این کشور عبارتند از: روغن‌های نفتی و صنایع معدنی فلزی هر یک با سهم 17 درصد، قیر با سهم 11 درصد، گاز طبیعی با سهم 10 درصد، سایر گازهای نفتی و مواد آروماتیک هر یک با سهم 9 درصد، میوه و تره‌بار با سهم 8 درصد، پتروشیمی با سهم 4 درصد و سایر کالاها با سهم 15 درصد.
گروه‌های کالایی صادراتی به ترکیه
چهارمین کشور مقصد کالاهای ایرانی به ترکیه است که در بهار امسال یک میلیون و 523 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 937 میلیون دلار خریداری کرده است. سهم گاز طبیعی از کل ارزش صادرات به ترکیه معادل 19 درصد بوده و در صدر کالاهای صادراتی به این کشور قرار گرفته‌ است. آلومینیوم و مصنوعات آن با سهم 17 درصدی، کود اوره با سهم 11 درصدی، مس و مصنوعات آن و روی و مصنوعات آن نیز هر یک با سهم 7 درصدی در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. 5 درصد کل صادرات به ترکیه مربوط به صنایع ریلی و دریایی بوده و محصولات پلاستیکی سهم 4 درصدی را به خود اختصاص داده‌اند. سهم مواد اولیه پلیمری 3 درصد و سهم سایر کالاها 27 درصد از کل صادرات به ترکیه در بهار امسال بوده است.

افغانستان، مشتری صنایع معدنی ایرانی
افغانستان با خرید یک میلیون و 399 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 510 میلیون دلار پنجمین مقصد صادراتی ایران در سه ماهه اول امسال است. صنایع معدنی فلزی بیشترین سهم ارزشی صادرات به افغانستان را در بهار به خود اختصاص داده است. روغن‌های نفتی با سهم 13 درصدی، محصولات پلیمری با سهم 11 درصدی، سایر گازهای نفتی با سهم 9 درصدی، صنایع غذایی با سهم 7 درصدی، نساجی، پوشاک و کفش و صنایع معدنی غیرفلزی هر یک با سهم 6 درصدی در رده‌های بعدی قرار دارند. همچنین 5 درصد صادرات به این کشور مربوط به میوه و تره بار و 26 درصد مربوط به سایر کالاهاست.

صدرنشینی قیر ایرانی در عمان
صادرات یک میلیون و 690 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 437 میلیون دلار، حاصل تلاش صادرکنندگان در بهار امسال در بازار عمان است. بیشترین سهم صادرات به عمان مربوط به قیر بوده که 37 ‌درصد کل صادرات به این کشور را به خود اختصاص داده؛ کود اوره نیز 21 درصد از کل ارزش صادرات به عمان را در اختیار دارد. شمش فولاد 17 درصد، آهن اسفنجی 11 درصد و سنگ و کنسانتره آهن نیز 7 درصد از کل صادرات به عمان را در بهار امسال به نام خود ثبت کرده‌اند. همچنین 12 درصد از صادرات به این کشور مربوط به سایر کالاهاست.
پاکستان خریدار گازهای نفتی ایران
پاکستان در بازه زمانی مورد نظر 767 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 420 میلیون دلار خریداری کرده است. در سه ماهه اول امسال 37 درصد از صادرات ایران به پاکستان را سایر گازهای نفتی به خود اختصاص داده‌اند. پس از آن صادرات صنایع غذایی با سهم 11 درصد روبه‌رو بوده است. همچنین محصولات پلیمری با سهم 9 درصد، گاز طبیعی و قیر هر یک با سهم 8 درصد، صنایع معدنی با سهم 7 درصد، خشکبار با سهم 4 درصد، کالاهای شیمیایی با سهم 3 درصد و سایر کالاها با سهم 13 درصد قرار گرفته‌اند.

مانور متانول در بازار هند
هندی‌ها با خریداری یک میلیون و 606 هزار تن کالای صادراتی با ارزش 383 میلیون دلار در رده هشتم مقاصد صادراتی قرار دارد. در بهار امسال 22 درصد کالاهای صادراتی به هند را متانول به خود اختصاص داده ‌است، 11 درصد را سایر پتروشیمی، 10 درصد را قیر، 9 درصد را خشکبار، 8 درصد را معدن و 5 درصد را کالاهای شیمیایی. روغن‌های نفتی و کود اوره هر یک 4 درصد از صادرات، صنایع معدنی 3 درصد و سایر کالاها 11 درصد از کل ارزش صادرات به این کشور را در اختیار دارند.

ترکیب صادراتی کالاها به روسیه
روسیه در بهار امسال توانسته 803 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 324 میلیون دلار را خریداری کند. میوه و تره بار بیشترین سهم از کل ارزش صادرات به روسیه را دارد و 34 درصد از کل ارزش صادرات به این کشور مربوط به این گروه کالایی است. پس از آن صنایع غذایی نیز سهم 12 درصدی صادرات به روسیه را در اختیار دارد. خودرو و نیروی محرکه 10 درصد، خشکبار 8 درصد، مواد اولیه و پلیمری 6 درصد، ماشین‌سازی و تجهیزات و صنایع معدنی و غیرفلزی هر یک 5 درصد و سایر کالاها 20 درصد از کل صادرات به روسیه را به خود اختصاص داده‌اند.

پیشتازی صنایع معدنی فلزی ایران در ارمنستان
حاصل صادرات ایران به ارمنستان در بهار امسال، فروش 401 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 131 میلیون دلار است و این کشور دهمین مقصد صادراتی ایران محسوب می‌شود. صنایع معدنی فلزی با سهم 25 درصدی از کل ارزش صادرات به ارمنستان در رتبه اول گروه‌های کالایی صادر شده به این کشور قرار گرفته ‌است. خودرو و نیروی محرکه هم سهم 23 درصدی از کل صادرات به این کشور را دارد. پس از آن، صنایع معدنی غیرفلزی با سهم 8 درصد، میوه و تره‌بار با سهم 7 درصد، صنایع غذایی، کالاهای شیمیایی و محصولات پلیمری نیز هر یک با سهم 6 درصد در رده بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین صادرات سایر کالاها به این کشور سهم ارزشی 19 درصدی را از آن خود کرده ‌است.