بازوی پژوهشی مجلس تحلیل کرد
عارضهیابی افت تولید و فروش صنعت
گزارش تازهای که بازوی پژوهشی مجلس منتشر کرده، نشان میدهد محدودیتهای زودهنگام برق، زنگ خطر افت تولید و فروش صنایع بزرگ کشور را در میانه فصل اول امسال به صدا درآورده است؛ چنانکه شاخص تولید و فروش شرکتهای صنعتی بورسی، نسبت به اردیبهشت سال گذشته، به ترتیب ۹ و ۸ درصد کاهش یافتهاند، هر چند رشد قابل توجه این شاخصها نسبت به فروردینماه، نقشهای متناقض از وضعیت بخش حقیقی اقتصاد ترسیم میکند. در این میان، بخش معدن با ثبت رشد دو رقمی در تولید و فروش، تنها بخش روشن این گزارش است.
شاخص تولید، فروش و قیمت بخش صنعت و معدن مبتنی بر شرکتهای بورسی، با استفاده از دادههای ماهانه شرکتهای معدنی و صنعتی پذیرفته شده در بورس، محاسبه میشود. در تهیه این شاخصها، از اطلاعات ماهانه 358 شرکت بورسی استفاده میشود و علاوه بر اندازهگیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت و معدن، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا و برآوردی از تغییرات ماهانه ارزش افزوده ایجاد شده را در صنایع مختلف و به دنبال آن در کل اقتصاد منعکس میکنند.
تحلیل دادههای ۳۵۸ شرکت بزرگ صنعتی و معدنی بورسی، حاکی از آن است که ۱۳ رشته از ۱۵ رشته فعالیت صنعتی بزرگ، کاهش تولید را نسبت به اردیبهشتماه ۱۴۰۳ تجربه کردهاند. «تجهیزات برقی»، «کاشی و سرامیک» و «فلزات پایه»، بیشترین سهم را در این افول داشتهاند. در مقابل، بخش معدن غرق در رشد بود: تولید معدنی ۱۶.۱ درصد و فروش آن ۲۱.۲ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت، موفقیتی که مدیون عملکرد قوی زیربخشهای «کنسانتره» و «گندله» است.
همزمان سایه سنگین تورم بالای صنعتی (بیش ۴۰ درصد) و چالش پایدار تأمین انرژی نیز آینده مبهمی پیش روی بخش تولید کشور قرار داده است. پرسش کلیدی این است: آیا رشد ماهانه ثبت شده، پایدار خواهد بود یا با تشدید دما و افزایش نیاز به برق در تابستان، صنعت دوباره در شرایطی سخت فرو خواهد رفت؟
در اردیبهشتماه 1404 نرخ رشد ماهانه قیمت شرکتهای بورسی افزایش 6.6 درصدی داشته و رشد نقطه به نقطه نسبت به ماه قبل 12.4 واحد درصد افزایش یافته و به 41.1 درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت فعالیتهای صنعتی بورسی در اردیبهشتماه نسبت به ماه قبل 2.9 واحد درصد افزایش یافته و میزان 30 درصد افزایش را نشان میدهد.
در ماه دوم امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته، از بین 15 رشته فعالیت صنعتی بورسی، 13 رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید و 2 رشته فعالیت افزایش در این شاخص را تجربه کردهاند.
در اردیبهشت امسال شاخص فروش بخش صنعت مبتنی بر شرکتهای صنعتی بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 8 درصدی و نسبت به ماه فروردین با افزایش 31.4 درصدی مواجه شده است. شاخص تولید شرکتهای معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 16.1 درصدی و نسبت به فروردینماه 1404 با افزایش 3.1 درصدی مواجه شده است.
شاخص تولید و فروش
در بخش صنعت
در اردیبهشت امسال شاخص تولید و فروش بخش صنعت مبتنی بر شرکتهای صنعتی بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 9 و 8 درصدی را تجربه کردهاند. همچنین نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش افزایش 12.1 و 31.4 درصدی داشته است.
خودرو؛ تولید بالا، فروش پایینتر نسبت به سال قبل
در اردیبهشت امسال شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات بر مبنای شرکتهای بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 6.7 درصدی و نسبت به فروردینماه افزایش 78.5 درصدی داشته، همچنین فروش این رشته فعالیت نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش 1.2 درصدی و نسبت به ماه قبل یعنی فروردین امسال افزایش 85 درصدی داشته است. در اردیبهشت امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش شاخص فروش زیربخشهای «خودروهای سنگین» و «خودروی سواری» منجر به کاهش شاخص فروش شده است.
شیمیایی؛ تولید منفی،
فروش مثبت
بر اساس این گزارش، در اردیبهشت امسال شاخص تولید رشته فعالیت شیمیایی بجز دارو بر مبنای شرکتهای بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 2.9 درصدی و نسبت به فروردین امسال کاهش 0.3 درصدی داشته، همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 6.8 درصدی و نسبت به فروردینماه افزایش 22.9 درصدی داشته است. بر اساس دادههای این گزارش، نسبت به فروردینماه، شاخص فروش تمام زیربخشها بجز «خوراک پالایشگاهها» افزایش یافته، همچنین نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش تولید زیربخش «خوراک پالایشگاهها»، «پلاستیک و لاستیک مصنوعی» و «سایر»، منجر به کاهش شاخص تولید شده است.
فلزات پایه؛ بحران عمیقتر
در اردیبهشت امسال شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه بر مبنای شرکتهای بورسی، نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش 16.8 درصدی و نسبت به ماه گذشته کاهش 1.1 درصدی داشته، همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 20.6 درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش 20.7 درصدی داشته است.
علاوه بر این نسبت به ماه قبل، شاخص فروش تمام زیربخشها افزایش و در مقابل نسبت به ماه مشابه سال قبل، شاخص تولید و فروش تمام زیربخشها کاهش یافته است.
مواد غذایی و دارو؛ افت تولید، رشد فروش ماهانه
شاخص تولید رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 4.2 درصدی و نسبت به فروردینماه افزایش 32.7 درصدی داشته، همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 3.2 درصدی و نسبت به فروردین امسال افزایش 34.7 درصدی داشته است. شاخص تولید و فروش نسبت به فروردینماه، در تمامی زیربخشها افزایشی بوده، همچنین نسبت به ماه مشابه سال گذشته تنها فروش زیربخش «روغنیها» افزایش یافته است.
شاخص تولید و فروش دارو
در اردیبهشت سال 1404 شاخص تولید رشته فعالیت دارو بر مبنای شرکتهای بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 3.5 درصدی و نسبت به فروردینماه افزایش 79.4 درصدی داشته، همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ناچیز 0.5 درصدی و نسبت به ماه قبل (فروردینماه) افزایش 46 درصدی داشته است. از سوی دیگر نسبت به فروردینماه شاخص تولید و فروش تمام زیربخشها افزایش یافته است.
شاخص تولید نسبت به ماه مشابه سال قبل نیز تحت تأثیر کاهش زیربخشهای «شربت و سوسپانسیون»، «قرص وکپسول» و کپسول «سایر» کاهش یافته است.
تورم صنعتی در نقطه اوج جدید
نقطه دردناک این گزارش، شتاب تورم صنعتی است. رشد نقطه به نقطه شاخص قیمت فعالیتهای صنعتی بورسی (یعنی نسبت به اردیبهشت سال قبل) با ۱۲.۴ درصد افزایش، به ۴۱.۱ درصد رسید. رشد ماهانه این شاخص (نسبت به فروردینماه) نیز ۶.۶ درصد بود. «کک و پالایش» و «کاشی و سرامیک» بالاترین تورم ماهانه و «سیمان» و «چوب و کاغذ» بالاترین تورم سالانه را ثبت کردند.
نقطه روشن فعالیتهای معدنی
در اردیبهشت سال 1404 شاخص تولید شرکتهای معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 16.1 درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش 3.1 درصدی مواجه شده و همچنین شاخص فروش شرکتهای معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 21.2 درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش 5.5 درصدی روبهرو بوده است. نسبت به فروردین امسال، تنها شاخص تولید و فروش زیربخشهای «کنسانتره» و «گندله» افزایش یافته است. همچنین نسبت به ماه مشابه سال قبل نیز افزایش شاخص تولید و فروش زیربخشهای «کنسانتره» و «گندله» منجر به افزایش شاخص تولید و فروش شده است.
