برسام جنتی
گروه علم و فناوری 

دانشمندان قطری با استفاده از فناوری پیشرفته کریسپرCas9، موفق به شناسایی ژنی به نام SDR42E1 شده‌اند که نقش کلیدی در جذب و سوخت‌وساز ویتامین D در بدن ایفا می‌کند. جنبه خارق‌العاده‌تر این کشف، این است که این ژن مستقیماً مسئول جذب و تبدیل ویتامین D در بدن است و می‌تواند درهای تازه‌ای به سوی درمان هدفمند سرطان بگشاید. ویتامین D تنها یک مکمل غذایی نیست، بلکه پیش‌ساز هورمونی حیاتی به نام کلسیتریول محسوب می‌شود که نقش مهمی در تنظیم جذب کلسیم و فسفات در روده، رشد سلولی، عملکرد ماهیچه‌ها، اعصاب و سیستم ایمنی ایفا می‌کند و البته ژن SDR42E1 در این فرآیند، نقشی تعیین‌کننده دارد.

دو روی سکه یک ژن
دکتر «ژرژ نمِر»، استاد دانشگاه در قطر دراین باره می‌گوید: «پیش‌تر مشخص شده بود که جهشی خاص در ژن SDR42E1 روی کروموزوم ۱۶ منجر به ناتوانی بدن در استفاده از ویتامین D می‌شود. حالا دریافتیم که غیرفعال کردن ژن SDR42E1 می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را به‌طور انتخابی متوقف کند. در این مطالعه جدید، پژوهشگران با بهره‌گیری از کریسپر، یک ابزار ویرایش ژن برای تغییر DNA با دقت بالا، این ژن را در سلول‌های سرطان روده بزرگ انسان غیرفعال کردند و نتیجه، شگفت‌انگیز بود. با خاموش کردن ژن، احتمال زنده ماندن سلول‌های سرطانی تا ۵۳ درصد کاهش یافت و عملکرد بیش از 4هزار و 663 ژن دیگر نیز دستخوش تغییر شد. این یافته‌ها نشان می‌دهد ژن SDR42E1 نقش کلیدی در عملکرد پیچیده سلولی دارد. به گفته دکتر«نمر»، از آنجا که ژن SDR42E1 نقش مهمی در سوخت‌وساز ویتامین D دارد، می‌توان آن را در درمان بیماری‌های مرتبط با این ویتامین به کار گرفت. مطالعات نشان داده‌ است هورمون کلسیتریول می‌تواند در کاهش ریسک ابتلا به سرطان، بیماری‌های کلیوی، اختلالات خودایمنی و بیماری‌های متابولیک نقش داشته باشد.البته این موضوع تنها به خاموش کردن ژن برای گرسنگی دادن به سلول‌های سرطانی ختم نمی‌شود. این ژن، دو روی متفاوت دارد. به همان اندازه که می‌توان آن را خاموش کرد تا رشد تومور متوقف شود، می‌توان آن را فعال‌تر کرد تا فواید سلامت‌بخش ویتامین D در بدن افزایش یابد.دکتر «نغمه هندی»، یکی دیگر از اساتید دانشگاه قطر هم می‌گوید: «یافته‌های ما افق‌های تازه‌ای در سرطان شناسی هدفمند باز کرده، هرچند برای تبدیل این مطالعات به درمان‌های بالینی، به بررسی‌های طولانی‌مدت نیاز داریم. با وجود این پتانسیل بزرگ، باید به این موضوع توجه داشت که هرگونه دستکاری گسترده در ژن SDR42E1 باید با احتیاط انجام شود چراکه اختلال در تعادل ویتامین D در بدن، ممکن است پیامدهای ناشناخته‌ای به دنبال داشته باشد.»