در حافظه موقت ذخیره شد...
شکست دوباره حزب حاکم در انتخابات ژاپن چه معنایی دارد؟
لحظه دشوار توکیو زیر کوهی از مصائب جهانی
ژاپن در لحظه‌ای دشوار قرار دارد. فشارهای ناشی از روندهای بلندمدت جمعیتی، به‌همراه پیامدهای جهانی سیاست‌های آمریکا در وضع تعرفه‌های تجاری، انتخاب‌های دشوار اقتصادی را پیش روی توکیو قرار داده‌اند. تقاضا برای حمایت اجتماعی از جوانان و سالمندان ژاپنی افزایش یافته، در حالی که نیروی کار این کشور در حال کاهش است و البته ژاپن باید با دگرگونی عظیم در موازنه نظامی منطقه‌ای و نیز با فروپاشی نظم جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی مواجه شود.
رأی‌دهندگان در طول یک سال گذشته دوبار نارضایتی خود را از حزب LDP نشان داده‌اند. شکست در مجلس سفلی در اکتبر گذشته و اکنون شکست در مجلس علیا نشان می‌دهد که محافظه‌کاران ژاپنی اعتماد رأی‌دهندگان را از دست داده‌اند. بدیل حزب لیبرال، یعنی حزب دموکراتیک قانون اساسی ژاپن (CDPJ) به رهبری نخست‌وزیر پیشین، نودا یوشیهیکو، هنوز جایگزینی برای دولت محسوب می‌شود، اما هنوز نتوانسته حمایت اکثریت رأی‌دهندگان ژاپنی را جلب کند. نودا در کارزار انتخابات مجلس علیا وعده داده بود که مالیات مصرفی ژاپن را به‌مدت یک سال تعلیق کند تا به خانوارهای ژاپنی که با هزینه‌های بالای زندگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند کمک شود. اما حتی با این وعده نیز، حزب او نتوانست تعداد کرسی‌هایش را افزایش دهد یا کنترل مجلس علیا را به‌دست گیرد.
احزاب نوظهور در حال جذب رأی‌دهندگان هستند. حزب جدید «مینشوتو (DPP) یا حزب دموکراتیک برای مردم، با وجود رسوایی‌های شخصی رهبرش، تاماکی یویچیرو، حمایت قابل توجهی به‌دست آورده است. این یکشنبه، DPP به‌طور چشمگیری موفق شد و ۱۷ کرسی کسب کرد. تاماکی از طرفداران کاهش مالیات بر خانوارهای ژاپنی و توجه بیشتر دولت به نابرابری درآمدی است.
اما شگفتی این انتخابات متعلق به جدیدترین نیروی سیاسی، یعنی حزب «سانسیتو» بود. این حزب که در سال ۲۰۲۰ تأسیس شده، در انتخابات مجلس علیای ۲۰۲۲ تنها یک کرسی به‌دست آورد، اما امسال ۱۴ کرسی کسب کرد؛ موفقیتی که رهبر جوان آن، کامییا سووهِی، با آرامش از آن استقبال کرد. در جریان کمپین انتخاباتی، سانسیتو بر اولویت دادن به ژاپن و مردم ژاپن تأکید داشت. کامییا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رویترز گفت که از «سبک سیاسی جسورانه» دونالد ترامپ الهام گرفته است.
نخست‌وزیر ایشیبا در پایان یک روز سخت انتخاباتی اعلام کرد که قصد دارد در سمت خود باقی بماند و به همکاری با احزاب مخالف در زمینه اهداف مشخص سیاست‌گذاری ادامه دهد. اما صبح روز بعد، صحنه برای هفته‌ای پر از مانورهای سیاسی فشرده آماده به نظر می‌رسد. در حالی که حزب لیبرال دموکرات (LDP) در حال هضم شکست انتخاباتی‌اش است، رهبران احزاب مخالف در حال سبک‌سنگین کردن هزینه‌ها و منافع همکاری با رقبای خود هستند.
سه نکته در این هفته باید زیر نظر گرفته شود. اول، چه کسی در حزب لیبرال دموکرات مسئولیت این شکست انتخاباتی را برعهده خواهد گرفت؟ ایشیبا اعلام کرده که در سمت خود باقی خواهد ماند تا اقتصاد را مدیریت کرده و مذاکرات طاقت‌فرسای تعرفه‌ای با واشنگتن را دنبال کند. بنابراین، اگر خود ایشیبا کنار نرود، آیا این دبیرکل حزب، هیروشی موری‌یاما که نزدیک‌ترین فرد به نخست‌وزیر است، خواهد بود که استعفا می‌دهد؟ البته دیگر اعضای حزب نیز در این تصمیم‌گیری نقش دارند.
اگر فشارهای داخلی بر ایشیبا افزایش یابد، چه کسی ریاست حزب را برعهده خواهد گرفت؟ در سپتامبر گذشته هشت نفر برای ریاست حزب نامزد شدند، اما تصور اینکه اکنون کدام‌یک مایل به قبول این سمت باشند دشوار است. تنها استثنا ممکن است سانائه تاکایچی باشد.
دوم، باید به تصمیماتی که رهبران احزاب مخالف می‌گیرند توجه کرد. در صدر آنها نودا، رهبر حزب دموکرات قانون اساسی ژاپن (CDPJ) قرار دارد. آیا او عدم اعتماد به ایشیبا را به رأی خواهد گذاشت؟ آیا احزاب دیگر مخالف آماده‌اند برای برگزاری انتخابات دوباره مجلس سفلی فشار وارد کنند؟ نودا در شب انتخابات مجلس علیا اعلام کرد که نتیجه انتخابات، «نه» قاطع مردم به ایشیبا بوده است. تاماکی نیز اظهار کرد که پیش از تصمیم‌گیری درباره گام بعدی‌اش، رفتار نودا را زیر نظر خواهد گرفت. چالش نودا این است که ممکن است با تحت تأثیر قرار دادن دیگر احزاب، به جای تضعیف LDP، به تقویت آنها کمک کند.
مینشوتو ممکن است در برخی مسائل سیاست‌گذاری با CDPJ همسو شود، اما تاماکی رهبر حزب مینشوتو تمایلی به کمک به نودا برای ساختن یک ائتلاف مخالف نشان نداده است.
تصور اینکه حزب محافظه‌کار سانسیتو بخواهد محبوبیت تازه‌کسب‌کرده‌اش را در ائتلافی با لیبرال‌های پیشرو معاوضه کند، دشوار است. در عوض، باید به سانسیتو و ایشین نو کای، دو حزب محافظه‌کار جدید در سیاست ژاپن توجه کرد. ممکن است فرصتی برای آنها فراهم باشد تا نقشه‌ریزی و برنامه‌ریزی کنند. با پیروزی سانسیتو در کسب ۱۴ کرسی و کسب ۷ کرسی توسط ایشین در این انتخابات - افزون بر مجموع ۱۳ کرسی پیشین آنها از انتخابات گذشته مجلس علیا - آنها می توانند در صورت اتحاد به نیرویی تأثیرگذار تبدیل شوند. آیا هیچ‌یک از این احزاب محافظه‌کار جدید حاضرند به حزب حاکم برای خروج از بحران کمک کنند و چه مصالحه‌هایی را ممکن است مطالبه کنند؟
در نهایت، گرچه کم‌احتمال‌ترین سناریو است، اما یک ائتلاف بزرگ میان حزب لیبرال دموکرات و حزب دموکراتیک قانون اساسی می‌تواند دولت وحدت ملی میانه‌رو را شکل دهد. برای کسانی که چنین چیزی را غیرقابل تصور می‌دانند، باید یادآور شد که حزب لیبرال دموکرات پیشتر با حزب سوسیالیست ژاپن (JSP)، دشمن دیرینه‌اش، دست به ائتلاف زد و دولتی تحت رهبری تومی‌ایچی مورایاما از حزب سوسیالیست تشکیل داد. بنابراین، این گزینه به‌لحاظ نظری قابل حذف نیست. وقتی از نودا پرسیده شد که آیا امکان تشکیل ائتلاف بزرگ میان LDP و CDPJ وجود دارد، او اشاره کرد که رسوایی‌های مالی و سیاسی هنوز به شکلی رضایت‌بخش حل‌وفصل نشده‌اند. آیا او تلویحاً اشاره کرد که اگر فردی غیر از ایشیبا در رأس کار باشد و بر سر تأمین مالی کمپین‌ها توافق حاصل شود، CDPJ ممکن است ائتلاف با LDP را بررسی کند؟
هفته پیش رو در سیاست ژاپن پر از جلسات پشت‌پرده، بازی‌های شخصیتی و استراتژی‌های انتخاباتی خواهد بود. احتمالاً تا هفته آینده یا حداکثر هفته بعدش خواهیم دانست چه کسی و چگونه ژاپن را اداره خواهد کرد.
منبع: Council On Foreign Relations
