«ایران» راهبردهای تعیین شده از سوی رهبر فرزانه انقلاب برای حفظ وحدت را به بحث گذاشت
مسئولیتها و مخاطبان صیانت از اتحاد ملی
گروه سیاسی - رضوانه رضاییپور/ بیانات روز گذشته رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس، مسئولان و کارکنان قوه قضائیه با معظم له، باید به مثابه گشودن صفحه جدیدی در حوزه سیاسی و اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران تلقی شود. این سخنان دربردارنده تبیین جنگ اخیر و چرایی پیروزی ملت ایران در مقابل آمریکا و رژیم صهیونیستی بود. اما بخش عمده سخنان دیروز رهبر انقلاب، به تبیین یک تحول بنیادین اختصاص داشت که از خلال این جنگ ایجاد شد، اینکه به بیان ایشان «ملت با جهتگیریهای گوناگون سیاسی و وزن متفاوت مذهبی پای ایران ایستاد.» از این رو بود که رهبر انقلاب در بیانات خود، خواستار حفظ، صیانت و پاسداشتن این وحدت ملی ایجاد شده شدند. همچنان که بنا به تأکید معظم له، مسئولیت حفظ این وحدت، با اینکه امری حاکمیتی و دولتی است، اما فراتر از آن قرار میگیرد. این سخن ایشان مبنی بر اینکه «همگان اعم از روزنامهنگار، قاضی، مسئول دولتی، روحانی و امامجمعه موظف به صیانت و حفاظت از اتحاد ملی هستند» ناشی از همین امر است. اما همچنان که در سخنان رهبر انقلاب، از مسئولیت «قاضی و مسئول دولتی و امام جمعه و روحانی»، آیا میتوان اینطور برداشت کرد که در مسیر حفظ وحدت ملی و صیانت از آن، وظیفه و مسئولیت بخشهایی که دارای قدرت، اختیار و مسئولیت هستند، بیشتر از دیگر مخاطبان این وظیفه ملی و تاریخی است؟ این موضوعی است که در نظرخواهی از چهرههای دانشگاهی و سیاسی و اصولگرا و اصلاحطلب، بررسی شد.
یادداشت
حفظ دستاورد جنگ با پرهیز از دوقطبیسازی
سیدمحمدرضا میرتاجالدینی
نماینده ادوار مجلس
یکی از مهمترین نتایج تقابل اخیر جمهوری اسلامی ایران با تجاوزگری رژیم صهیونیستی، شکلگیری وحدت و همبستگی کمنظیر ملی حول محور «ولایت» و «امنیت ملی» بود. مردمی که در لحظات حساس، با بصیرت، ایمان و وطندوستی به میدان آمدند و نشان دادند ملت ایران در بزنگاههای تاریخی چگونه برای دفاع از کیان خود متحد میشود. مقام معظم رهبری نیز در سخنرانیهای اخیر خود، این انسجام ملی را یکی از بزرگترین پیروزیها در نبرد با رژیم صهیونیستی دانستند. این وحدت، دستاورد کوچکی نیست، بلکه سرمایهای ارزشمند است که با آگاهی، موقعشناسی و ایثار مردم حاصل شده و باید برای حفظ آن کوشید. در روزهایی که دشمنان این مرز و بوم، با طرحهایی شوم چون تجزیه ایران یا ضربه به نظام اسلامی، امید واهی در دل داشتند، ملت رشید ایران با حضور بهموقع خود، تمام نقشهها را نقش بر آب کرد. حمایت قاطع مردم از نیروهای مسلح، از سپاه و ارتش و از دیگر مدافعان امنیت نشان داد که حتی کسانی که در مقاطع مختلف نقدهایی به دولت، مجلس یا ساختارهای حاکمیتی داشتند، وقتی پای امنیت و تمامیت ارضی کشور در میان باشد، با شجاعت تمام در صف دفاع از وطن میایستند. این یک پیروزی بینظیر است؛ پیروزیای که باید آن را حفظ کرد. چنانکه رهبر معظم انقلاب فرمودند، یکی از راههای حفاظت از این انسجام، پرهیز از هرگونه رفتار یا موضعگیری سیاسیای است که موجب دودستگی در میان مردم شود. امروز بیش از هر زمان دیگر، نخبگان، احزاب و شخصیتهای سیاسی باید با سعهصدر و روحیه تعامل، از تفرقه و دوقطبیسازی بپرهیزند تا جامعه مقاوم، آگاه و باایمان در مسیر تمدنسازی نوین ایرانی-اسلامی گام بردارد. امروز باید قدر این سرمایه اجتماعی را دانست. حول محور رهبری حکیم، شجاع و باصلابت، وحدت را حفظ کرد و اقتدار ملت ایران را در جهان به نمایش گذاشت. حفظ این اتحاد، نه فقط وظیفهای ملی، که تکلیفی تاریخی برای هر ایرانی است.
راههای تقویت استحکام جمهوری اسلامی
محمود صادقی
دبیر کل انجمن اسلامی مدرسین
در سخنرانی مقام معظم رهبری که در دیدار مسئولان قضایی انجام شد، به نظر میرسد مخاطب اصلی بیانات ایشان، ارکان حکمرانی و نهادهای مختلف بویژه قوه قضائیه، قوه مقننه و قوه مجریه بودند.
اهمیت این بیانات در تشویق و الزام این نهادها به بازنگری و اصلاح رویکردها و نیز اصلاح ساختارهای حکمرانی برای ارتقای رابطه با مردم و تحقق حقوق عامه، کاملاً مشهود است. رعایت حقوق ملت که در اصل سوم قانون اساسی آمده است، باید به صورت عملی مورد توجه قرار گیرد تا جمهوریت نظام تقویت شود.
به طور خاص، دستگاه قضایی نقش تعیینکنندهای در حمایت از حقوق شهروندان دارد و مسئولیت سنگینی در این حوزه بر دوش آنان است. به بیان دیگر، اصلاح نگرشها و اصلاح ساختارها از مهمترین نیازهای امروز به شمار میآید. از سوی دیگر، حفظ وحدت و انسجام ملی، به عنوان زیربنای ثبات و پیشرفت کشور، مستلزم پذیرش کثرتها و تنوعات موجود در جامعه است. این تنوع شامل اقوام، مذاهب، اقشار و خردهفرهنگها میشود که رعایت حقوق و جایگاه آنان تأثیر بسزایی در این مسیر دارد.
وحدت باید بر اساس منافع ملی و احترام متقابل شکل بگیرد؛ پدیدهای طبیعی و پایدار که همه ذینفعان احساس مشارکت، سهیم بودن و حقانیت کنند.
اجزای مختلف جامعه اعم از اقوام، مذاهب و صنوف باید بتوانند هویت و حقوق خود را حفظ کرده و در عرصه اجتماع مشارکت فعالانه داشته باشند. در این راستا عنصر «ایرانیت» به عنوان یک هویت فراگیر و جامع، پل ارتباطی میان همه اقشار و گروهها به شمار میآید. احساس تعلق به ایران و مشترکات ملی، علاوه بر جنبههای اعتقادی و مذهبی، میتواند زمینهساز وفاق و همبستگی ملی مستحکم باشد.
بایستههای تحقق وفاق ملی در نظام حکمرانی
صادق زیباکلام
استاد سابق علوم سیاسی دانشگاه تهران
به نظر میرسد مهمترین مخاطب بیانات مقام معظم رهبری، بیش و پیش از هر قشر دیگری، مسئولان و بخشهای مختلف نظام حکمرانی باشند؛ اعم از قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی، قوه مجریه و سایر نهادها و دستگاهها. انتظار میرود این مجموعهها ضمن ارتقای نحوه تعامل با مردم، نسبت به گشودگی فضای سیاسی و اجتماعی کشور اهتمام ورزند، پیرامون وضعیت زندانیان تدابیر مقتضی اتخاذ کنند و نسبت به آزادی یا تسهیل وضعیت آنان گامهای مؤثری بردارند. همچنین شایسته است بررسی و رسیدگی به پرونده معترضان و منتقدان در محاکم عادی انجام شده و از تکرار دادرسیهای غیرعادی اجتناب شود. در همین راستا، تأمین و تقویت فعالیت مطبوعات و نیز اصلاح روند تأیید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی به نحوی که افراد صرفاً به دلیل داشتن دیدگاههای متفاوت رد صلاحیت نشوند، ضرورتی اجتنابناپذیر است. در واقع مسئولان عالیرتبه و مدیران ارشد باید توجهی ویژه به مطالبات و خواستههای مردم، به ویژه اقشار تحصیلکرده و نسل جوان و پویا که آینده کشور در دستان آنان است، مبذول دارند تا موجبات افزایش میزان اعتماد و رضایت عمومی فراهم گردد. در آستانه بازگشایی دانشگاهها نیز انتظار میرود دانشجویانی که به دلایل مختلف از تحصیل محروم و به اصطلاح ستارهدار شدهاند، از فرصت بازگشت به محیطهای دانشگاهی برخوردار شوند. مجموع این اقدامات میتواند علاوه بر تحقق وحدت ملی و انسجام عمومی مورد تأکید رهبری، موجبات تقویت وفاق اجتماعی و افزایش همدلی میان آحاد جامعه را فراهم آورد. بیتردید، اجرای این سیاستها از سوی قوه محترم قضائیه و دیگر نهادهای ذیربط، تأثیر شایانی در ارتقای همبستگی ملی و اعتلای نظام جمهوری اسلامی خواهد داشت.
اعتلای امر ملی و شکوفایی عقلانیت ایرانی
مجتبی زارعی
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس
رژیم صهیونیستی اخیراً با هدف براندازی نظام جمهوری اسلامی، پروژهای ترکیبی و پیچیده را با بهرهگیری از ابزارهای اطلاعاتی، فناوری هوش مصنوعی و تحلیلهای دادهمحور غلط آغاز کرد. این پروژه به برداشتهایی از وضعیت داخلی ایران همچون ناترازیها، اختلافات سیاسی و بحران معیشتی متکی بود. بهنظر میرسد این رژیم با استفاده از دادههایی که از اپوزیسیون خارجنشین استخراج کرده بود، اپوزیسیونی که فاقد ارتباط جدی با بدنه ملت ایران است، و نیز تحلیلهای مصنوعی از خلقیات اجتماعی و روانی مردم ایران، به این جمعبندی رسید که شرایط برای فروپاشی جمهوری اسلامی مهیاست. اما این پروژه بر پایه یک خطای بنیادین در انسانشناسی اجتماعی ایرانی بنا شده بود. تصور رژیم صهیونیستی از «انسان ایرانی»، تصویری موهوم، انتزاعی و رمانتیک بود؛ نه واقعیتی مبتنی بر بافت تاریخی، اجتماعی و فرهنگی ایران. همین خطای تحلیل راهبردی سبب شد که بهجای موفقیت در براندازی، یک حرکت معکوس در ایران شکل بگیرد: یعنی حرکت برای اعتلای کلمه ملت. رهبر معظم انقلاب اسلامی این تحول را «امر ملی» خواندند؛ تحولی که موجب شد نیروهای اجتماعی با گرایشها و ظواهر گوناگون، از مذهبی تا غیرمذهبی و از جناحهای مختلف سیاسی در یک نقطه اشتراک گردهم آیند؛ نقطه دفاع از وطن و نظام.
نتیجه این وحدت، شکوفایی عقلانیتی بود که ایرانیان را متوجه دو رکن اساسی کرد؛ یکی میهن بهعنوان زیستبوم مشترک و دیگری نظام سیاسی بهعنوان ساختار حافظ استقلال و هویت ملی. این اتفاق، نقطه اشتراک فلسفه سیاسی مدرن و اسلامی را در بستر واقعی جامعه ایرانی نمایان ساخت. لذا وحدتی بزرگ شکل گرفت و همانگونه که رهبر انقلاب تأکید کردند، حفظ این وحدت راهبردیترین وظیفه امروز ماست.
به باور من رهبر انقلاب در ادامه، با نگاهی عمیقتر به فضای رسانهای و تبیینی کشور، هشدارهایی در باب برخی رویههای نادرست نیز دادند. از جمله اینکه تبیین لازم است، اما تبیین باید هوشمندانه و متعهد به وحدت ملی باشد. همچنین رهبر معظم انقلاب نسبت به پرداختن به ایرادهای حاشیهای و موضوعات غیرضروری در جریان تبیین، هشدار دادند و تبیینگران را به انتخاب رویکردهایی دعوت کردند که به انسجام ملی آسیب نزند.
در همین رابطه میتوان به این موارد اشاره کرد که یکی از راههای رفع مغالطات، رعایت احترام تازهواردان به جبهه وحدت است. به عبات دیگر، اگر کسی دیروز همراه نبود، اما امروز به زنجیره وحدت ملی پیوسته است، نباید در جریان پاسخ به شبهات، دوباره از این جبهه وحدت رانده شود. نکته دیگر اینکه وفاداری کلی به نظام کافی است. در این رابطه رهبر انقلاب بر این نکته تأکید کردند که قرار نیست همه اجزای این وحدت در تمام جزئیات همنظر باشند، بلکه مهم، پایبندی به کلیت نظام است، نه اجبار به یگانگی مطلق در نظرات.
بعد دیگر سخنان رهبر انقلاب بررسی مسأله «هیجان» بود و تأکید بر اینکه صرفاً داشتن شور و هیجان کافی نیست، بلکه عقلانیت هم لازم است. این مسأله از این رو حائز اهمیت است که اساساً تفاوت دستگاه فکری ولایت با سایر نظامهای مستبد در همین نکته است. زیرا ولایت فقیه به دنبال شکوفایی عقل در دل هیجان است، نه مدیریت جامعه با شعارهای احساسی. بر همین اساس بود که رهبر انقلاب تأکید کردند که «شور» نباید به بیتدبیری یا تضعیف عقلانیت سیاسی بینجامد.
رهبر انقلاب شکست پروژه براندازی، اعلا و اعتلای کلمه ملت و شکلگیری وحدت بزرگ را به عنوان دستاوردی ملی و تاریخی بیان کردند. با این حال، تأکید داشتند که حفظ این وحدت نیازمند روششناسی ویژهای است؛ زیرا برخی روشها، ولو با نیت خیر، ممکن است در عمل به این انسجام ضربه وارد کنند. البته نباید بعد دیپلماسی را نیز نادیده گرفت، چرا که دیپلماسی، بخشی از جنگ است. همان طوری که رهبر انقلاب با صراحت، نگاه تقابلی میان میدان و دیپلماسی را رد کردند و فرمودند که این دو مکمل یکدیگرند.
از این رو میتوان گفت آنان که خواهان انزوای دستگاه دیپلماسی هستند، دچار خطای راهبردیاند. چرا که براساس بیانات دیروز رهبر انقلاب، وزارت خارجه، همانند نیروهای میدان، بخشی از نبرد با دشمن است.
