محدثه جعفری/ بیکاری واژه ترسناکی است؛ ترسناک‌تر هم می‌شود وقتی عیال‌وار باشی و خرج خانواده هم بر گردنت باشد. در شرایطی که با افزایش قیمت مسکن، اجاره‌بها، پوشاک و مواد غذایی روبه‌رو هستیم، اگر واژه بیکاری را هم به این شرایط سنجاق کنیم، سختی زندگی دوچندان می‎شود. برای حل این مشکلات، قانون بیمه بیکاری به منظور حمایت از بیکاران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی، تصویب شد. البته بیمه بیکاری، تنها تعهد کوتاه‌مدت این سازمان بیمه‌گر نیست؛ غرامت دستمزد ایام بیماری، غرامت دستمزد ایام بارداری، وسایل کمک پزشکی، کمک‌هزینه ازدواج، کمک‌هزینه مراسم ترحیم و هزینه سفر و اقامت بیماران هم از جمله تعهدات تأمین اجتماعی برای تحت پوششی‎هاست.
تعهدات کوتاه‌مدت با توجه به ماهیتی که دارد، فقط برای مدت کوتاهی قابل پرداخت هستند. محمد بایندریان، معاون نظارت و تعهدات کوتاه‌مدت اداره کل امور بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی، درباره شرایط استفاده از بیمه بیکاری می‎گوید: «همه مشمولین قانون تأمین اجتماعی که تابع قانون کار باشند، تحت پوشش قانون بیمه بیکاری قرار می‎گیرند. بازنشستگان، ازکارافتادگان کلی، صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری و اتباع خارجی، طبق قانون مشمول بیمه بیکاری نمی‎شوند. بیمه شده بیکار باید ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری، تقاضای خود را با مراجعه به سامانه جامع روابط کار ارائه کند. مبلغ مقرری روزانه بیمه شده معادل 55 درصد متوسط مزد یا حقوق یا کارمزد روزانه بیمه شده ظرف 90 روز قبل از شروع بیکاری است. همچنین به مقرری افراد متأهل یا متکفل به ازای هرعائله تحت تکفل «حداکثر تا 4 نفر»، به میزان 10 درصد حداقل دستمزد اضافه می‎شود اما مجموع دریافتی مقرری‌بگیر نباید از حداقل دستمزد کمتر و از 80 درصد متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.»
مدت پرداخت بیمه بیکاری با توجه به میزان سابقه پرداخت حق بیمه تعیین می‌شود. بایندریان توضیح می‎دهد: «حداکثر مدت استحقاق مقرری برای مجردین 36 ماه و برای متأهلین یا متکفلین 50 ماه است، همچنین مدت دریافت بیمه بیکاری به عنوان سابقه تأمین اجتماعی محسوب می‌شود. در سال 1403 مبلغ 22000 میلیارد تومان از طرف تأمین اجتماعی به کارگرانی که بدون میل و اراده یا بر اثر وقوع حوادث غیرمترقبه بیکار شده‎اند، بیمه بیکاری پرداخت شده است.»
 
همراهی در بیماری
غرامت دستمزد ایام بیماری، یکی از حمایت‎های کوتاه‌مدت این سازمان بیمه‎گر برای تحت پوششی‌هاست. بایندریان در این‎باره می‎گوید: «بیمه‎شدگان ممکن است در طول سال‌های متمادی کار و تلاش به دلایل شغلی یا غیر آن، دچار حادثه یا بیماری شوند که به طور موقت قادر به کار کردن نباشند. اما مخارج زندگی معطل بیماری نمی‎ماند به همین دلیل بیمه شده نیاز به حمایت سازمان تأمین اجتماعی دارد. غرامت دستمزد به وجوهی گفته می‌شود که در دوران بیماری و عدم توانایی موقت اشتغال به کار به جای حقوق به فرد بیمه‌ شده پرداخت می‌شود. بر اساس قوانین، بیمه شده باید در تاریخ شروع استراحت، مشغول به‌ کار یا در مرخصی استحقاقی باشد.»
برای مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری، محدودیت زمانی و محدودیت تعداد دفعات وجود ندارد. بایندریان دراین‌باره توضیح می‎دهد: «زمانی که بیمه شده بر حسب تشخیص سازمان قادر به کار نباشد و به موجب مقررات تأمین اجتماعی ازکار افتاده کلی شناخته نشده باشد، پرداخت غرامت دستمزد ادامه می‎یابد و مدت دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری، جزو سابقه کار و پرداخت حق بیمه محسوب می‎شود. مبلغ غرامت دستمزد ایام بیماری برای بیمه‌شدگان متأهل یا متکفل برای هر روز استراحت معادل سه‌چهارم متوسط دستمزد روزانه 90 روز قبل از شروع استراحت و برای افراد مجرد معادل دو‌سوم مبلغ مذکور خواهد بود. سال گذشته تأمین اجتماعی مبلغ 3.270 میلیارد تومان به بیمه‌شدگان واجد شرایط بابت غرامت دستمزد ایام بیماری پرداخت کرد.»
 
12 ماه مرخصی برای تولد دوقلو و بیشتر
بیمه‌شدگان زن اگر یک سال قبل از زایمان، سابقه پرداخت حق بیمه 60 روز کار را داشته باشند، می‌توانند به شرط عدم اشتغال به ‌کار و مزدبگیری، از مرخصی زایمان استفاده کنند؛ موضوعی که معاون نظارت و تعهدات کوتاه‌مدت اداره کل امور بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی به آن اشاره می‎کند و می‎گوید: «غرامت دستمزد ایام بارداری یا مرخصی زایمان به بیمه‌شدگان زن شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون تأمین ‌اجتماعی، پرداخت می‎شود. براساس قانون، مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق‌العاده‌های مرتبط 9 ماه تمام تعیین شد و برای تولد دوقلو و بیشتر، دوازده‌ماه است.»
او با اشاره به اینکه محدودیتی در تعداد دفعات استفاده از مرخصی زایمان وجود ندارد، می‎گوید: «این غرامت بابت هر زایمان در صورت احراز شرایط قانونی، قابل پرداخت است. در صورت ابتلای بیمه‌شده به بیماری‌هایی که سلامت جنین یا مادر را تهدید می‌کند، متقاضیان می‌توانند با ارائه گواهی پزشک متخصص و تأیید مراجع پزشکی سازمان، در دوره 9 ماهه بارداری از غرامت دستمزد ایام بیماری مازاد بر مرخصی زایمان استفاده کنند.»
کمک‌هزینه بارداری از اولین روز شروع استراحت، محاسبه و پرداخت می‌شود، بایندریان توضیح می‌دهد: «سال 1403 مبلغ 2.900 میلیارد تومان به بیمه‌شدگان زن واجد شرایط بابت مرخصی زایمان از طرف سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شده است. مرخصی زایمان از خدمات جاری این سازمان است و موضوع جدیدی نیست. میزان پرداختی نیز بستگی به دریافتی هر بیمه شده دارد.»
 
152 قلم وسایل کمک‌پزشکی تحت پوشش بیمه
تأمین و ارائه وسایل کمک‌پزشکی مثل اروتز و پروتز که برای اعاده سلامت، جبران نقص عضو جسمانی یا تقویت یکی از حواس کاربرد دارند، از جمله خدمات و حمایت‎های کوتاه‌مدت این سازمان بیمه‌گر است. بایندریان در مورد این وسایل می‎گوید: «وسایل کمک‌پزشکی که برای تقویت یکی از حواس پنجگانه بینایی، شنوایی و... کاربرد دارند، پروتز و آن دسته از وسایل کمک‌پزشکی که برای اعاده سلامت یا جبران نقص عضو مورد استفاده قرار می‎گیرند، اروتز گفته می‎شود. تمامی بیمه‌شدگان مشمول این خدمات می‎شوند.»
در حال حاضر 152 قلم وسایل کمک‌پزشکی پرمصرف با بیشترین کاربرد شامل انواع پروتز و اروتز و همچنین اقلام و لباس سوختگی، تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارد. او دراین‎باره توضیح می‎دهد: «علاوه براین اقلام، هزینه آندوپروتزها نیز که در زمان عمل جراحی داخل بدن افراد نصب می‌شوند، مورد حمایت سازمان قرار دارد. در سال 1403 مبلغ 600 میلیارد تومان به افراد تحت پوشش در همین زمینه پرداخت شد.»
 
پرداخت 92 هزار هدیه ازدواج
کمک‌هزینه‌هایی که سازمان تأمین اجتماعی ارائه می‎دهد، گاهی جنبه تشویقی‎ به خود می‎گیرد. بایندریان در مورد پرداخت هدیه ازدواج می‎گوید: «بیمه‌شدگان اجباری که برای بار اول تشکیل خانواده می‌دهند، در صورتی‎ که ظرف 5 سال قبل از تاریخ ازدواج، حداقل به مدت 720 روز سابقه کار و پرداخت حق بیمه داشته باشند، مشمول این هدیه می‎شوند، میزان کمک‌هزینه ازدواج معادل یک ماه متوسط حقوق و مزایای مشمول، کسر حق بیمه ظرف ۲ سال قبل از تاریخ عقد است اما اگر مبلغ محاسبه شده کمتر از حداقل دستمزد تاریخ ازدواج باشد، مبلغ قابل پرداخت به حداقل دستمزد سال وقوع عقد افزایش می‌یابد.»
بایندریان در مورد میزان پرداختی این هدیه ازدواج در سال گذشته می‎گوید: «مبلغ 1000 میلیارد تومان به‌عنوان هدیه ازدواج به 92 هزار و 182 نفر از بیمه‌شدگان پرداخت شده است.»
 
پرداخت 428 میلیارد تومان برای کمک‌هزینه کفن و دفن
از دیگر خدمات حمایتی این سازمان بیمه‎گر، کمک‌هزینه کفن و دفن یا مراسم ترحیم به خانواده بیمه‌شدگان متوفی است. معاون نظارت و تعهدات کوتاه‌مدت اداره کل امور بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی توضیح می‎دهد: «بیمه‌شدگان اجباری، اختیاری، توافقی، رانندگان، کارگران ساختمانی، مقرری‌بگیران بیمه بیکاری و قالیبافان، مشمولین دریافت این خدمت می‎شوند. مبلغ پرداختی بابت هزینه کفن و دفن معادل یک ماه حداقل حقوق زمان فوت بر مبنای مصوبه شورای‌عالی کار است. تأمین اجتماعی درسالی که گذشت، مبلغ 428 میلیارد تومان برای 64 هزار و631 نفر پرداخت کرد.»
 
پرداخت 7 میلیارد تومان برای هزینه‎های حمل‌و‌نقل بیماران
زمانی که افراد تحت پوشش تأمین اجتماعی بنا بر تشخیص پزشک معالج برای ادامه روند درمان باید از روستا به شهر یا از شهری به شهر دیگر منتقل شوند، می‎توانند هزینه‎های‌شان را از این سازمان بیمه‎گر دریافت کنند. بایندریان در این‌باره توضیح می‎دهد: «هزینه رفت و برگشت و همچنین هزینه اقامت بیمار و همراه او، مشروط بر اینکه امکان معالجه بیمار طبق گواهی پزشک در محل وجود نداشته و به تأیید شورای پزشکی سازمان رسیده باشد، تأمین اجتماعی آن را پرداخت می‎کند. همه بیمه‌شدگان اجباری، رانندگان برون و درون‌شهری، قالیبافان، کارگران ساختمانی، مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، بیمه‌شدگان توافقی و بیمه‌شدگان اختیاری و افراد تحت تکفل، مشمول دریافت این حمایت می‎شوند.»
 مبلغ هزینه سفر براساس وسیله نقلیه و به میزان بهای بلیت با نرخ مصوب (هواپیما، قطار، اتوبوس، کشتی و خودروی سواری) پرداخت می‎شود، او توضیح می‌دهد: «تشخیص نیاز بیمار به همراه برعهده شورای پزشکی سازمان است. در سال 1403 مبلغ 7 میلیارد تومان به بیمه‌شدگان واجد شرایط از سوی سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شده است.»