آتش‌بس در غزه نزدیک است؟
محمد محسن فایضی
کارشناس فلسطین
در روزهای اخیر خبرهای زیادی حول عملیات‌های نیروهای مقاومت و همچنین مذاکرات در قطر برای آتش‌بس منتشر شده است. خبرها حول مذاکرات چنان برجسته و پرتعداد شد که برخی رسانه‌های عبری از احتمال اعلام آتش‌بس یا رسیدن به یک موافقت اولیه دوطرفه حول متن توافق در کاخ سفید با حضور نتانیاهو و ترامپ خبر می‌دادند.
با پایان سفر نتانیاهو در روز جمعه علی‌رغم تمدید دو روزه خبری از توافق نشد؛ اما مذاکرات حول آتش‌بس 60 روزه برای آزادی 10 اسیر زنده اسرائیلی از 20 اسیر و چگونگی حضور و عقب‌نشینی نیروهای ارتش اسرائیلی از مناطق اشغال شده نوارغزه در جریان است. اکنون صهیونیست‌ها پس از بازگشت به جنگ و عدم ادامه آتش‌بس پیشین از ابتدای سال 1404، مدعی‌اند حدود 65 درصد نوارغزه را در تسلط و حضور نظامی دارند.
اما این تسلط تقریباً هیچ دستاورد راهبردی‌ای جز تغییر روش توزیع کالاهای بشردوستانه و انتقال آن به یک سازمان آمریکایی با هدف تحقیر و تشدید فشار روانی اجتماعی با کشتار در مراکز توزیع کالا برای صهیونیست‌ها نداشته است. البته ناگفته نماند حدود 10 جسد اسیر اسرائیلی هم در این مدت از سوی ارتش اسرائیل پیدا و به داخل سرزمین‌های اشغالی منتقل شده است.
اما عملیات ارابه‌های گیدئون ارتش هدفش تسلیم کردن حماس و آزادی اسرا بدون توافق ذکر شده بود؛ چیزی که البته هنوز هم نتانیاهو بر آن اصرار دارد و معتقد است که آتش‌بس تنها زمانی دائمی خواهد شد که حماس سلاح را برزمین بگذارد و کنترل نوارغزه چه سیاسی و چه نظامی را واگذار کند.
اما چه شد که بار دیگر سخن از آتش‌بس مطرح است. مسأله اول به فضای داخلی رژیم صهیونیستی برمی‌گردد. نتانیاهو با آنکه پس از جنگ با ایران، با فشار داخلی کمتری از سوی متحدانش برای آتش‌بس در غزه روبه‌روست، اما در فضای داخلی و افکارعمومی با یک پرسش جدی در چرایی ادامه طولانی مدت جنگ در غزه دست و پنجه نرم می‌کند. آخرین نظرسنجی کانال 12 نشان می‌دهد که 82 درصد با توقف جنگ و تبادل اسرا موافق‌اند و تنها 12 درصد مخالف‌اند. 6 درصد هم گزینه نمی‌دانم را انتخاب کرده‌اند که نشان می‌دهد یک انسجام کامل در اسرائیل در لزوم و فرارسیدن زمان پایان جنگ در غزه شکل گرفته است.
دلیل دیگرِ جدی‌تر شدن آتش‌بس، فشار تصمیم گیران ارتش اسرائیل برای پایان دادن به نبرد در غزه است. صهیونیست‌ها پس از بازگشت به جنگ با تغییر راهبرد نظامی حماس روبه‌رو شدند. رئیس پیشین عملیات ارتش اسرائیل در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان تأکید می‌کند: «حماس در قالب سلول‌های کوچک فعالیت می‌کند و مواد منفجره‌های منفجر شده در حملات اسرائیل میان آنها پخش شده است. حماس در زمان (آتش‌بس 41 روزه) فرصت کافی برای بررسی عملکرد ارتش داشت و از آن به نفع خود بهره‌برداری کرد. اکنون جنگ مین‌هاست و حماس با کمین‌گذاری و کنترل نقاط ضعف ابتکار عمل را در دست دارد.»
روزنامه معاریو هم در روایت وضعیت کنونی غزه می‌گوید: «موضوع برچیده شدن حماس صرفاً به این دلیل که هدفی واقع‌بینانه نیست، اصلاً در دستور کار دولت نیست. برخلاف تخمین‌های اولیه، حماس همچنان دارای نیروی رزمی متشکل از تعداد قابل توجهی از اعضاست که برخی از آنها در گروه‌ها و گردان‌ها سازماندهی شده‌اند. حماس با دکترین جنگ چریکی عمل می‌کند که مأموریت ارتش اسرائیل را دشوار می‌کند. مناطق وسیعی از غزه در تله‌های انفجاری قرار دارند و ارتش اسرائیل باید صدها و شاید هزاران ساختمان را تخریب کند.»
عملیات‌های کمین روزهای اخیر در بیت حانون و خان یونس مصداق‌هایی از زنده بودن مقاومت است. براساس یک گزارش عبری بیش از ۷۰درصد از کشته‌شدگان عملیات زمینی در ماه‌های اخیر در نوار غزه، بر اثر مین‌ها آسیب دیده‌اند یعنی 27 نفر از مجموع ۳۸ کشته از زمان ازسرگیری جنگ در غزه در ماه مارس (بعد از آتش‌بس). این مین‌گذاری‌ها عمدتاً در دو سناریوی اصلی رخ داده‌اند: کمین‌های مین در مسیرهای عبوری (۱۹ کشته) و ساختمان‌های تله‌گذاری‌شده (۶ کشته).
البته نباید آتش‌بس را نزدیک دانست و به نظر می‌رسد دست‌کم یک تا سه هفته گفت‌و‌گوها و مشخص شدن جزئیات عملیاتی آتش‌بس 60 روزه به درازا بکشد. توافق حول تعداد اسرا به نظر می‌رسد به جمع‌بندی رسیده است، اما شیوه تخلیه نظامی ارتش اسرائیل از نوارغزه و ماندن ارتش اسرائیل در محورها بالاخص موراگ و همچنین گرفتن تضمین در عدم بازگشت به جنگ مهم‌ترین موانع توافق آتش‌بس در غزه است.
