زیست بوم- دوشنبه‌شب، آسمان تهران رنگ بنفش به خود گرفت و تنفس برای بسیاری از شهروندان دشوار شد. برخی گزارش دادند که حتی در خانه‌های خود نیز احساس خفگی می‌کردند. شاخص کیفیت هوا (AQI) در برخی ایستگاه‌های سنجش آلودگی به عدد بی‌سابقه ۵۰۰ رسید؛ عددی که به معنای شرایط «بسیار خطرناک» برای تمامی گروه‌های سنی است.
زهره عبادتی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران، منشأ اصلی این گرد و غبار را «تالاب صالحیه» می‌داند و هشدار می‌دهد که به دلیل وجود کانون‌های گردوغبار درون و برون‌استانی، احتمال دارد تهران تا پایان تابستان نیز با این پدیده درگیر باشد.

از زیستگاه پرندگان تا کانون گردوغبار
تالاب صالحیه که زمانی یکی از نمادهای طبیعی استان البرز و قزوین بود، در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بارندگی و عدم تأمین حقابه، به مرز خشکیدگی کامل رسیده است. این تالاب حالا نه‌تنها از پرندگان مهاجر خالی شده، بلکه بخش عمده‌ای از آن به منطقه‌ای مستعد تولید گرد و غبار تبدیل شده است.
از جمله عوامل تخریب، وجود یک زهکش ۴۸ کیلومتری است که حدود ۱۵ سال پیش توسط وزارت جهاد کشاورزی احداث شد. این زهکش از استان قزوین آغاز می‌شود، از دل تالاب صالحیه عبور می‌کند و در نهایت به رودخانه شور می‌ریزد. زهکش مذکور باعث خروج تدریجی آب‌های سطحی و زیرزمینی از منطقه شده و امکان نفوذ آب به خاک را نیز کاهش داده است. در گذشته، سطح آب‌های زیرزمینی در تالاب بالا بود و منطقه حالت باتلاقی داشت، به‌طوری‌که عبور وسایل نقلیه از آن ممکن نبود. اما با خشک شدن تالاب، خاک منطقه خشکیده و به بیابانی وسیع تبدیل شده است. این شرایط همچنین ورود دام‌های غیرمجاز- بویژه شترهای غیربومی - به منطقه را آسان کرده و چرای بی‌رویه موجب نابودی پوشش گیاهی شده است.
 
آینده‌ای پر گرد وغبار
کارشناسان محیط زیست هشدار داده‌اند که اگر روند فعلی ادامه یابد و اقدام جدی برای احیای تالاب صالحیه صورت نگیرد، کانون‌های گرد و غبار در غرب تهران و البرز به تهدیدی دائمی برای سلامتی شهروندان تبدیل خواهند شد. سرمایه‌گذاری در احیای زیستگاه‌ها، مهار ورود غیرقانونی دام و بازنگری در طرح‌های زهکشی، از مهم‌ترین اقدامات پیشنهادی برای کنترل این بحران است.