نادر نینوایی
خبرنگار

بیش از دو ماه از زمانی که خبرهای نگران‌کننده‌ای درباره بروز مخاطرات حفاظتی در تخت جمشید منتشر شد، می‌گذرد؛ خبری که بار دیگر توجه‌ها را به این میراث جهانی و تهدیداتی که آن را هدف گرفته، جلب کرد. در اواخر اردیبهشت ماه امسال، گروهی از قاچاقچیان که قصد سرقت یک کتیبه تاریخی در حریم تخت جمشید را داشتند، با یگان حفاظت میراث فرهنگی درگیر شدند و این درگیری به زخمی شدن یکی از نیروهای یگان حفاظت منجر شد. آن‌طور که معاون میراث فرهنگی استان فارس اعلام کرد، ضارب قصد سرقت و تخریب کتیبه‌ای تاریخی را داشت.
با وجود اهمیت این حادثه و تأکید مسئولان بر ضرورت افزایش نیروهای یگان حفاظت، تا امروز و پس از گذشت بیش از دو ماه، خبری از عملی شدن وعده‌ها برای تقویت این یگان به گوش نمی‌رسد.
در ماه‌های اخیر وزارت میراث فرهنگی مجوز استخدام نیرو در یگان حفاظت را صادر کرده بود و مدیرکل پایگاه‌های میراث‌ملی و جهانی که اخیراً منصوب شده، افزایش نیروهای یگان حفاظت تخت جمشید را در اولویت برنامه‌ها عنوان کرده بود؛ اما این وعده‌ها تاکنون در عمل تحقق نیافته است.
چالشی بزرگ برای حفاظت
تخت جمشید، به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ثبت جهانی شده ایران در یونسکو، نماد تمدن ایران باستان است و انتظار می‌رود از هرگونه تعرض در امان باشد. اما وسعت گسترده محوطه و وجود حریم‌های وسیع، حفاظت این میراث گران‌بها را بسیار پیچیده کرده است.
معاون میراث فرهنگی استان فارس در همان روزها گفته بود: «نیروهای یگان حفاظت به دلیل شناسایی تحرکات قبلی، در محل کمین کرده بودند و با قاچاقچیان درگیر شدند.» با این حال، تأکید کارشناسان بر این است که تنها تعداد اندکی نیروی حفاظتی برای پوشش چنین محوطه وسیعی کافی نیست و نیازمند تخصیص بودجه و برنامه‌ریزی جدی‌تر است.
وعده‌ها و واقعیت‌ها
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، پیش‌تر در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» اعلام کرده بود: «با این عِده و عُده نمی‌توان از تخت جمشید حفاظت کرد. وزیر میراث فرهنگی به دنبال افزایش استخدام نیروهای یگان حفاظت است و حفاظت از تخت جمشید با امکانات حداقلی امکان‌پذیر نیست.» اما اکنون و با گذشت بیش از دو ماه از حادثه، به نظر می‌رسد هنوز اقدامات ملموس و عملی برای تقویت یگان حفاظت این اثر جهانی انجام نشده و این مسأله زنگ خطری برای ادامه حفاظت از تخت جمشید و دیگر آثار تاریخی کشور است.

نیاز به اقدام فوری
حادثه اردیبهشت ماه در تخت جمشید، علاوه بر زخمی شدن یکی از مأموران یگان حفاظت، نشان داد که این محوطه تاریخی حساس‌تر از آن است که بتوان با نیروهای کم و امکانات محدود از آن محافظت کرد. کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی بر این باورند که حفاظت مؤثر و پایدار از این میراث جهانی مستلزم نگاه ویژه، برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص منابع مالی و انسانی کافی است.
امید می‌رود وزارت میراث فرهنگی هر چه سریع‌تر وعده‌های خود را به مرحله عمل برساند و افزایش نیروهای یگان حفاظت تخت جمشید را به صورت جدی و فوری در دستور کار قرار دهد، چرا که هرگونه تأخیر می‌تواند به بهای از دست رفتن بخشی از تاریخ و هویت ملی ایران تمام شود.