راستی آزمایی فراخوان  واگذاری
کودکان شیرخوارگاه‌ها
هیچ کودکی بدون تحقیق
واگذار نمی شود
سمیه افشین فر/«نگهداری موقت از کودکان سه تا پنج ماه شیرخوارگاه را بر عهده بگیرید. »این کلمات عنوان فراخوان فوری است که دست به دست می‌چرخد. در این فراخوان با توجه به شرایط ویژه این روزهای کشور از متقاضیان خواسته شده تا فقط با یک تماس سرپرستی موقت نوزادی را به عهده بگیرند. این در حالی است که فرایند واگذاری کودکان همواره از حساسیت‌های بسیاری برخوردار بوده است.
شکی نیست که نگهداری کودکان در خانواده بهتر از مراکز نگهداری است. سالهاست که سازمان بهزیستی در قالب طرح «خانواده میزبان » اندکی فرایند فرزندخواندگی را ساده کرده است، هرچند خانواده میزبان جایگزین فرزندخواندگی نیست. اما اصلاح و بازنگری قانون فرزندخواندگی و مطرح شدن طرح میزبان باعث شد خانواده‌های متقاضی زودتر صاحب فرزند شوند. اما آیا فرایندهای واگذاری در شرایط پرمخاطره کشورمان اینقدر ساده شده که با یک تماس تلفنی اقدام به واگذاری نوزادان کنند؟ دکتر حمیدرضا الوند مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور با بیان این که خدمت‌رسانی در مراکز و شیرخوارگاه‌های سازمان بهزیستی بدون هیچ وقفه‌ای در حال انجام است، نیاز به واگذاری فوری فرزندان به خانواده‌ها را تکذیب می‌کند. او می‌گوید: « خدمت‌رسانی در شیرخوارگاه‌های استان تهران در وضعیت پایدار و بدون هیچ خللی در حال انجام است. الوند با اشاره به این که واگذاری فرزندان تحت هر عنوان فرزندخواندگی اعم از فرزندخواندگی دائمی‌و موقت در شیرخوارگاه‌ها فقط  با طی مراحل قانونی و از طریق ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی و طی مراحل بررسی صلاحیت‌های افراد متقاضی و با رأی مرجع قضایی انجام می‌شود، تأکید می‌کند: «هیچ اضطراری برای واگذاری فوری فرزندان در مراکز و شیرخوارگاه‌های بهزیستی در سراسر کشور وجود ندارد و وضعیت شیرخوارگاه‌ها و سایر مراکز شبه خانواده کودک و نوجوان در سراسر کشور در شرایط پایدار است.»  مدیر کل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به طرح‌های فرزندخواندگی مانند امین موقت و خانواده میزبان می‌گوید: «در کنار فرزندخواندگی و امین موقت که براساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست انجام می‌شود، طرح واگذاری موقت کودکان واجد شرایط به خانواده‌های میزبان و براساس شیوه نامه صادره از سوی وزیر محترم دادگستری و براساس اصول و ضوابط قانونی انجام می‌شود. در شرایط فعلی کشور و با رویکرد حفظ امنیت کودکان در درون خانواده و تأکید بر رعایت شرایط روانی آنها با تشکیل کمیته‌های تخصصی، بهزیستی استان نسبت به بررسی و واگذاری به خانواده‌هایی که از قبل تمامی‌فرایندهای قانونی را انجام داده اند اقدام کرده و براساس مفادقانونی اقدامات لازم را در دستور کار قرار داده است. بررسی صلاحیت همه این خانواده‌ها انجام شده است و دوره‌های آموزشی لازم را گذرانده اند و منتظر تأیید نهایی کمیته تخصصی بودند که با افزایش تعداد این کارگروه‌ها سرعت واگذاری برمبنای قانونی انجام شد. بنابراین از خانواده‌های واجدشرایط و تأیید شده برای طی مراحل نهایی دعوت به عمل آمده است و هیچ فراخوان عمومی‌از طرف بهزیستی وجود نداشته است.»
سید حسن موسوی چلک معاون امور سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی نیز با بیان این که طرح خانواده میزبان در شرایط عادی هم یکی از راه‌های مورد استفاده در طرح‌های فرزندخواندگی سازمان بهزیستی بوده است، می‌گوید: « در این شرایط خاص، کودکان ساکن در شیرخوارگاه‌ها در صورت نیاز به مکان‌های امن منتقل شده و در چهارچوب طرح «میزبان»، به صورت موقت به خانواده‌های دارای صلاحیت واگذار می‌شوند.»
او در توضیح این طرح می‌گوید: «در شرایط بحرانی، این ظرفیت قانونی با هماهنگی کامل مراجع ذی‌ربط و براساس شیوه‌نامه‌های مصوب، با سرعت و حساسیت بیشتر عملیاتی می‌شود. واگذاری کودکان صرفاً موقت بوده و با رعایت کامل ملاحظات حقوقی و روانی انجام می‌شود.» موسوی چلک با بیان این که در حوادث اخیر از جمله حمله ای که به سازمان صداوسیما شد، برخی کودکان از مراکز در معرض خطر به مراکز امن‌تر منتقل شده اند، می‌گوید: «در مواردی نیز، خانواده‌هایی که پیش‌تر در سامانه بهزیستی ثبت‌نام و تأیید صلاحیت شده‌اند، برای پذیرش موقت کودکان فراخوانده می‌شوند.»او با تأکید بر اینکه فراهم کردن محیطی امن و آرام برای کودکان در بحران‌ها از اصول اساسی مدیریت بحران است، می‌گوید: «در تهران نیز تعداد تیم‌های بررسی و ارزیابی افزایش یافته تا در کوتاه‌ترین زمان، زمینه واگذاری موقت به خانواده‌های میزبان فراهم شود.»
معاون سلامت اجتماعی بهزیستی کشور  می‌گوید: «سلامت روان و امنیت جانی کودکان برای ما در اولویت است و با همیاری مردم مسئولیت‌پذیر، این مسیر حمایتی با اطمینان و دقت پیگیری خواهد شد.»

بــــرش

طرح «میزبان» بر اساس شیوه نامه مراقبت موقت از کودکان و نوجوانان ابلاغی سال 1402 مدتهاست که در سازمان بهزیستی کشور در حال اجراست. چون به دلایل مختلف در دو دهه گذشته بسیاری از کودکان فاقد سرپرست وارد خانواده جایگزین نشده‌اند. بهزیستی یک سازمان دولتی است و نمی‌تواند برای کودکان جایگزین خانواده باشد. بنابراین میزبان مرحله ای بین مرکز نگهداری و فرزندخواندگی است. اولویت خانواده میزبان برای کودکانی است که احتمال ورود آنها به خانواده پایین است؛ مثل کودک دارای معلولیت یا کودک با سن بالا، حضور این کودکان در خانواده میزبان ممکن است منجر به فرزندخواندگی شود، که بسیار مطلوب است.