اثر دومینویی تنش‌ها در خاورمیانه بر نفت، طلا و کامودیتی‌ها
منطقه خاورمیانه همواره نقشی کلیدی در ثبات و اختلال اقتصاد جهانی ایفا کرده است. از یک‌سو، این منطقه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان شناخته می‌شود و از سوی دیگر، آبراه‌های استراتژیک آن مانند تنگه هرمز و کانال سوئز، شاهراه حیاتی تجارت انرژی و کالا هستند. افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در این منطقه، نه تنها موجب نگرانی در حوزه امنیت بین‌الملل شده، بلکه نوسانات شدیدی در بازارهای جهانی، بویژه نفت، طلا و سایر کامودیتی‌ها به وجود آورده است.
همچنین با گسترش درگیری‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی، امنیت مسیرهای انتقال نفت بیش از هر زمان دیگری زیر سؤال رفته است. ناامنی در کانال سوئز نیز ناوگان حملونقل دریایی را مجبور به انتخاب مسیرهای طولانی‌تری از اطراف قاره آفریقا کرده است که به گفته کارشناسان، حدود یک میلیون دلار به هزینه هر سفر می‌افزاید و زمان حملونقل را تا دو هفته افزایش می‌دهد.
اثر زنجیره‌ای در زنجیره تأمین جهانی
همچنین افزایش مدت سفر کشتی‌ها موجب کاهش ظرفیت فعال جهانی می‌شود و عملاً عرضه به بازار را محدودتر می‌کند. کاهش ظرفیت حملونقل موجب افزایش نرخ حمل، افزایش بهای بیمه کشتی‌ها و در نهایت انتقال این افزایش هزینه‌ها به مصرف‌کنندگان می‌شود.
بسیاری از صنایع و حوزه‌های اقتصادی از جمله خطوط هوایی، به نفت وابسته هستند و این اختلال‌ها، تورم عمومی را تشدید می‌کند. همچنین برخی تحلیلگران پیش‌بینی کرده‌اند که اگر بحران به تنگه هرمز کشیده شود، قیمت نفت ممکن است به بیش از 100 دلار در هر بشکه برسد. تنگه‌ای که روزانه حدود 20 میلیون بشکه نفت از آن عبور می‌کند.
طلای جهانی؛ پناهگاه امن سرمایه‌گذاران در روزهای طوفانی
افزایش تنش‌ها، طلا را به صدر فهرست دارایی‌های امن کشانده است. تجاوز رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران و احتمال گسترش درگیری به کشورهای دیگر منطقه، فضای نااطمینانی را تشدید کرده و موج جدیدی از ورود سرمایه به بازار طلا ایجاد کرده است.
افزایش عمومی قیمت کامودیتی‌ها
در هفته اخیر، نه تنها طلا و نفت بلکه سایر کامودیتی‌ها نیز تحت‌تأثیر شرایط ژئوپلیتیک و اختلال در زنجیره تأمین، افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. از فلزاتی مانند نقره، مس و پلاتین تا مواد اولیه صنعتی مانند فولاد، همگی رشد قیمت داشته‌اند. نگرانی‌ها از کاهش عرضه، افزایش هزینه تولید و افت ارزش دلار نیز به این روند دامن زده‌اند.
بازگشت قدرت به بازار انرژی‌های سنتی؟
در شرایطی که جهان به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر در حال حرکت بود، شرایط خاورمیانه نشان داد که امنیت انرژی سنتی هنوز یک اولویت استراتژیک برای اقتصادهای بزرگ به شمار می‌رود. افزایش قیمت نفت، کشورهایی مانند آمریکا، چین و هند را وادار کرده است تا ذخایر استراتژیک خود را مرور کرده و حتی به فکر بازگشایی پروژه‌های قدیمی استخراج باشند.
شوک به اقتصاد کشورهای پیشرفته
به‌گفته صندوق بین‌المللی پول، به‌ازای هر 10 درصد افزایش قیمت نفت، تورم در اقتصادهای پیشرفته تا 0.4 درصد افزایش می‌یابد. در شرایط فعلی که بسیاری از کشورها هنوز در حال بازیابی از آثار اقتصادی کووید۱۹هستند، شوک‌های جدید انرژی می‌تواند فشار تورمی مضاعفی ایجاد کند و رشد اقتصادی را به چالش بکشد.
چین، اروپا و آمریکا در معرض بیشترین آسیب
چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و مشتری اصلی نفت ایران، بیش از دیگران نگران اختلال در تنگه هرمز است. همچنین اروپا که بخش زیادی از تجارت خود را از طریق کانال سوئز انجام می‌دهد، با مسیرهای طولانی‌تر و پرهزینه‌تری مواجه شده است. ایالات متحده نیز با چالش ترکیبی تورم، انتخابات و سیاست‌های ضدتورمی فدرال رزرو مواجه است که واکنش‌های بازار را پیچیده‌تر کرده‌اند.
نگاهی به آینده بحران خاورمیانه کنترل‌پذیر است؟ هم‌اکنون قدرت‌های جهانی مانند آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و چین تلاش دارند تا از گسترش درگیری‌های نظامی جلوگیری کنند. اگرچه با توجه به نقش آمریکا در همکاری با رژیم صهیونیستی و تحریک این رژیم بر ایجاد بحران، در خصوص تلاش این کشور برای جلوگیری از گسترش بحران تردیدهایی وجود دارد.
