امید تازه برای سینمای اجتماعی در شرایط سخت گیشه با اکران فیلمهای سعید روستایی و اکتای براهنی
سرانجام «پیر پسر» بر پرده نشست
برای علاقهمندان جدی سینما، دوشنبه 19 خرداد ماه به انتظار در راهروهای سالن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی گذشت. اکتای براهنی که با فیلم تازهاش «پیر پسر» توجه سینمادوستان را به اعلام زمان اکران این فیلم جلب کرده بود، روز یکشنبه با اعلام خبر تعلیق پیشفروش «پیر پسر» از دیدار عوامل این فیلم با مدیران ارشاد برای برطرف کردن مشکلات برآمده برای اکران این فیلم خبر داد. دوشنبه 19 خرداد، نگاه علاقهمندان سینما از روزنه استوریهای این فیلمساز به راهروهای ساختمان خیابان کمالالملک دوخته شد. در ساعات پایانی دوشنبه در حالی که به نظر میرسید تعیین تکلیف نهایی این فیلم به روز دیگری موکول شده است، پست اینستاگرامی این کارگردان، نویدبخش آغاز اکران فیلم در زمان وعده داده شده بود . اکتای براهنی با انتشار تیزری از پیش فروش بلیت این فیلم خبر داد. به فاصله چند ساعت پس از قرار گرفتن نام این فیلم در سامانههای فروش بلیت فیلم، مخاطبان به استقبال «پیر پسر» رفتند.
دستانداز در مسیر اکران
نمایش عمومی «پیر پسر» ساخته تحسینشده اکتای براهنی در حالی قرار است از 21 خرداد آغاز شود که تا فاصله دو روز مانده به آغاز اکران، هنوز بلیتهای این فیلم در سامانههای فروش آنلاین سینما عرضه نشده بود و اعتراض کارگردان فیلم شائبههایی را درباره بروز مشکل در مسیر اکران این فیلم به وجود آورده است.
«پیر پسر» پس از یک اکران محدود و ویژه برای اهالی رسانه در بخش جنبی چهلوسومین جشنواره فیلم فجر با استقبال گرم منتقدان و واکنشهای تحسینآمیز روبهرو شد؛ تحسینی که بهندرت نصیب فیلمی در این سالها شده است. همین نمایش محدود کافی بود تا مخاطبان عام نیز برای دیدن این فیلم اشتیاقی قابل توجه از خود نشان دهند. در فضای مجازی، صفحات سینمایی و گفتوگوهای غیررسمی، پرسشهای مکرر درباره زمان اکران عمومی فیلم، نشان از عطش تماشاگر برای دیدن اثری متفاوت و تأثیرگذار دارد.
پس از کشوقوسهای فراوان بالاخره 13 خرداد به صورت رسمی اعلام شد که «پیر پسر» پس از 4 سال از محاق توقیف در آمده و از روز چهارشنبه ۲۱ خرداد به سینماها خواهد آمد. با این حال و با وجود اعلام رسمی اکران تا شامگاه دوشنبه خبری از پیشفروش بلیت این فیلم در سامانههای بلیتفروشی نبود؛ مسألهای که نهتنها شائبههایی در مورد وضعیت اکران فیلم به وجود آورد، بلکه انتقاد و نگرانی سازندگان فیلم را نیز در پی داشت.
یکشنبه18 خردادماه اکتای براهنی در متنی که در صفحه شخصی خود منتشر کرد، با اشاره به معلق بودن پیشفروش، این وضعیت را نتیجه اختلاف میان نهادهای تصمیمگیر در حوزه اکران دانست. او در این متن تأکید کرد که وزارت ارشاد، دلیل مشکل را به اختلاف با شورایعالی تهیهکنندگان نسبت داده و مصوبات اخیر شورای صنفی نمایش را فاقد اعتبار میداند؛ در حالی که شورایعالی تهیهکنندگان نیز اعلام کرده نامه اعتراضیاش صرفاً درباره آییننامه کلی اکران بوده و ارتباطی به جلوگیری از نمایش «پیر پسر» نداشته است. براهنی همچنین در ادامه این متن خبر داد، همراه با تهیهکننده فیلم دوشنبه 19 خرداد برای جلسهای تعیینکننده به وزارت ارشاد خواهند رفت.
گرهگشایی در تعامل سازنده
شامگاه دوشنبه، پس از پیگیریهای مکرر و تعامل سازنده میان سازندگان فیلم و مسئولان سینمایی، پیشفروش بلیت فیلم بالاخره آغاز شد. قیمت بلیت تعیین شده برای این فیلم مانند دیگر فیلمهاست و اخبار منتشر شده درباره قیمت دوبرابری آن نادرست است. طی روزهای گذشته با توجه به زمان ۱۹۲ دقیقهای فیلم اکتای براهنی گروهی از سینماداران به دنبال افزایش قیمت بلیت این فیلم بودند که با درخواست آنها موافقت نشد. این اقدام، هم از نظر حمایتی و هم از لحاظ ایجاد فضای عادلانه برای مخاطبان، تصمیم درستی است و با اقبال مخاطبان در بازه زمانی بلند مدت، اختصاص دوسانس به یک فیلم را جبران خواهد کرد. در همین فاصله کوتاه و تا زمان تنظیم گزارش (ظهر سهشنبه)5 هزار و 450 بلیت فروخته شده است.
امید تازهای برای سینمای اجتماعی در شرایط سخت گیشه
این تصمیم منطقی و حمایت بهموقع از برطرف کردن موانع اکران فیلم اجتماعی «پیر پسر» نشاندهنده درک دقیق مدیران سینمایی از اهمیت ایجاد شرایط عادلانه برای نمایش فیلمهای باکیفیت و پرطرفدار است. «پیر پسر» به عنوان یک فیلم اجتماعی که توانسته توجه مخاطبان را جلب کند، نمونهای از موفقیت در مواجهه با چالشهای بوروکراتیک است که اغلب مسیر اکران فیلمهای مستقل را با مشکلات جدی مواجه میکند.
در حالی که این روزها فیلمهای کمدی که تا چندی پیش محبوبترین آثار در گیشه بودند، با کاهش فروش قابل توجهی روبهرو شدهاند. «پیر پسر» با اشتیاقی که پس از اکران محدود اولیه ایجاد کرده، توانسته امید تازهای به سینمای اجتماعی بدهد و نشان دهد این ژانر نیز قابلیت جذب مخاطب و تأثیرگذاری در بازار سینما را دارد.
از سوی دیگر، فیلم «زن و بچه» ساخته سعید روستایی که پس از ایجاد کنجکاویهای فراوان در جشنواره کن، قرار است بزودی اکران عمومی شود، مزید بر علت شده که سینمای اجتماعی بار دیگر به عنوان راهحلی برای جذب مخاطب و نجات گیشه مطرح شود. روستایی که با فیلمهای قبلی خود توانسته بود نگاهها را به سمت واقعیتهای اجتماعی و انسانی معطوف کند و همچنین با «متری شیش و نیم» عنوان پربینندهترین فیلم غیرکمدی دهههای ۸۰ و ۹۰ را از آن خود کند، این بار نیز با «زن و بچه» قصد دارد سهم مهمی در بازگشت توجه به فیلمهای با محتوای اجتماعی و اثرگذار ایفا کند.
این دو فیلم اجتماعی در کنار هم نویدبخش تحولی در ذائقه مخاطب در توجه به فیلمهای اجتماعی و البته در کلیت سینمای ایران هستند؛ تحولی که میتواند سینمای اجتماعی را بار دیگر به جایگاهی برساند که هم هنری باشد و هم تجاری و مهمتر از آن نشان دهد که مخاطب امروز نیز آماده است با آثار عمیق و قابل تأمل ارتباط برقرار کند.
به بهانه اکران فیلم پیرپسر
پایان یک انتظار، آغاز یک شگفتی
بالاخره پس از کشوقوسها و نبرد بیامان اکتای براهنی که پیرش را درآورد، فیلم «پیر پسر» تا چند روز دیگر اکران میشود تا یکی از بهترین آثار سینمای ایران از نوبت اکران بر پرده سینما به نمایش درآید. گرچه پیشفروش نشدن بلیت این فیلم در سامانههای بلیتفروشی با انتقاد سازندگان این فیلم همراه شده اما بالاخره مشکل حل شد و تکمیل ظرفیت پیش فروشها نشان داد که با گیشه پر رونقی مواجه خواهیم بود. آنچه در این میان قابل تأمل است نه فقط شوق سازندگان و عوامل این فیلم برای اکران که شوق تماشاگران و منتقدان سینما برای نمایش است. این شوق را میتوان در چندلایه صورت بندی کرد؛ یکی منتقدانی که فیلم را در تک سانس جشنواره فجر دیدهاند و ذوق تماشای دوباره آن را دارند. وقتی تکرار تماشای یک فیلم آن هم از سوی منتقدان با چنین شوق انتظاری همراه است خود دلیل محکمی برای تولید یک فیلم خوب است که نشان میدهد ارزش دوباره دیدن و چه بسا چندباره دیدن را دارد. از سوی دیگر تماشاگران و منتقدانی که فیلم را هم ندیدهاند مشتاقانه منتظر اکران این فیلم بوده و شوق خود را در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بروز میدهند. به نظر میرسد این حس و حال برای منتقدانی که فیلم را ندیدهاند هم همینطور باشد. جالب اینکه اشتیاق برخی جدا از تماشای فیلم تماشای بازی درخشان و حیرتانگیز حسن پورشیرازی در این فیلم است. قدرت بازیگری حسن پورشیرازی در فیلم سینمایی «پیر پسر» چنان به رخ کشیده میشود که تمامقد باید ایستاد و برایش دست زد. لحظههای جنونوارش که به هیولایی هولناک بدل میشود، قلدریهای دیوانهوار محمدعلی کشاورز در نقش «شعبان استخونی» در «هزاردستان» را به یاد میآورد که هیمنهاش آدم را مرعوب میکرد. پورشیرازی در «پیر پسر» چنان میخکوبت میکند که گاهی نفست بند میآید. بسیاری از فیلمهای پرمخاطب بعد از اکران و از طریق تعریف زبانی و رسانهای موجی از تماشاگران را به سینما کشاند، این موج اما پیش از اکران «پیر پسر» ایجاد شده تا از تماشا که شوق انتظار تماشای آن هم تماشایی شود. این یک موفقیت و حتی نوعی دیده شدن قبل از دیدن فیلم است.