علی‌الله سلیمی
منتقد ادبی

روایت یک زندگی پرماجرا
کتاب «روح‌الله: روایت مستند زندگی امام ‌خمینی» در 10 فصل به زندگی تاریخی و سیاسی حضرت امام ‌خمینی(ره) پرداخته و ابعاد گوناگون آن را در قالب روایت مستند بیان کرده است. فصل اول کتاب با عنوان «آقای شاه» اختصاصاً به ماجرای سخنرانی تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در مدرسه فیضیه قم و آغاز نهضت اسلامی به رهبری ایشان مربوط می‌شود. در فصل دوم کتاب با عنوان «سفر فرنگ» هم روایت نویسنده از اواخر دهه بیست در قم آغاز شده و به روابط حضرت امام خمینی(ره) با آیت‌الله بروجردی و نیز تلاش‌های ایشان برای اصلاح امور حوزه علمیه قم می‌پردازد. کنش‌های سیاسی و اجتماعی حضرت امام خمینی(ره) در دهه سی از جمله مهم‌ترین مطالب این فصل است. همچنین در میانه این فصل به ماجرای شهادت پدر ایشان پرداخته شده است.
هادی حکیمیان در فصل سوم کتاب با عنوان «مجلس ترحیم» روایتگر روزهای اول ورود حضرت امام خمینی(ره) به حوزه علمیه قم و روابط ایشان با شیخ عبدالکریم حائری و سایر اساتید مطرح حوزه علمیه قم در آن سال‌هاست. در ادامه، روایت نویسنده در فصل چهارم با عنوان «آیین دوست‌یابی» از زمان رحلت آیت‌الله بروجردی آغاز شده و با شرح نفوذ نیروهای آمریکایی به اولین کنش‌ها و اعتراضات حضرت امام خمینی(ره) برای مقابله با نفوذ آمریکا و اسرائیل پرداخته شده است. همچنین فصل پنجم کتاب با عنوان «پیراهن مشکی‌ها» با خاطره‌ای از آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص اعتراضات طلاب در قم آغاز شده و اختصاصاً به ماجرای قیام پانزده خرداد می‌پردازد. در فصل ششم با عنوان «بذله‌گویی با رُب دوشامبر»، نویسنده به سیاست‌های دین‌ستیزانه دولت اسدالله علم، اعتراضات روحانیت تحت رهبری امام‌ خمینی و سپس سرکوب خونین مخالفت‌ها پرداخته است. «شخص ثالث» عنوان فصل هفتم کتاب «روح‌الله» است که با حادثه اعدام انقلابی حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت ایران آغاز شده و سپس به ماجرای اعطای حق قضاوت کنسولی یا تصویب قانون کاپیتولاسیون و اعتراض شدید امام و در نهایت تبعید ایشان می‌پردازد. همچنین در فصل هشتم با عنوان «نُدبه» به زندگی امام در دوران تبعید به ترکیه و سپس عراق پرداخته و در نهایت به دوران انقلاب و پیروزی نهضت امام‌ خمینی می‌رسیم. روایتگری نویسنده در فصل نهم با عنوان «امت و امامت» به حوادث کشور در سال‌های اول پیروزی انقلاب و نقش امام‌ خمینی در عبور کشور از بحران‌های ابتدایی دهه شصت متمرکز است. سرانجام در فصل دهم کتاب «روح‌الله» با عنوان «ملکوت» به شیوه‌های مدیریتی امام در دوران جنگ و تحریم‌های شدید اقتصادی پرداخته و در نهایت به مراسم تشییع امام‌ خمینی در بهشت زهرا(س) می‌رسد.
 
 ارائه دو سند تاریخی منتشر نشده
در کتاب «روح‌الله» دو سند تاریخی مهم وجود دارد که تاکنون منتشر نشده است؛ یکی از این اسناد مربوط به انتخابات دوره هفدهم است که در زمان دکتر مصدق در سال ۱۳۳۲ برگزار می‌شود. در این سند، نامه‌ای هست که امام‌ خمینی به سید علی‌محمد وزیری، یکی از روحانیون یزد می‌نویسند و از او می‌خواهند در انتخابات شرکت و مردم را تشویق کند که به شیخ مهدی حائری، فرزند آشیخ عبدالکریم حائری، رأی بدهند. این سند برای اولین‌بار در این کتاب منتشر شده و اهمیت زیادی دارد، چون نشان می‌دهد حضرت امام خمینی(ره) از سال‌ها قبل از انقلاب به انتخابات و رأی و آرای عمومی اعتقاد داشته‌اند؛ یعنی صرفاً این نبوده که امام وقتی رهبر شدند، مردم را به شرکت در انتخابات تشویق کنند.
سند دیگر هم مربوط به سال ۱۳۲۷ است. در این سال وقتی رژیم اشغالگر قدس اعلام موجودیت می‌کند، روحانیت قم و تهران درصدد برمی‌آیند عکس‌العملی نشان دهند؛ جلسه‌ای تشکیل می‌دهند و قرار می‌شود متنی تهیه شود و به تشکیل دولت اسرائیل اعتراض کنند. ظاهراً جمعی که در جلسه بودند، چند متن می‌نویسند و در جلسه بعدی نوشته‌ها را می‌خوانند. در نهایت متنی که حضرت امام خمینی(ره) نوشته‌ بودند در اعتراض به تشکیل دولت اسرائیل انتخاب می‌شود. این نامه، نامه‌ اعتراضی خطاب به پاپ است. متن نامه برای حضرت امام خمینی(ره) است، اما به اسم و امضای مرحوم آیت‌الله سید محمد بهبهانی ارسال می‌شود، زیرا ایشان آن زمان معروف‌ترین و مسن‌ترین مجتهد تهران بودند. این نامه هم برای اولین‌بار در این کتاب آمده ‌است.
 
 پاسخ به سه سؤال
نسل جوان امروزی
نویسنده در کتاب «روح‌الله» کوشیده است به سه سؤال اساسی جوان امروزی پاسخ بدهد؛ اول اینکه اصلاً چه لزومی داشت در سال 1357 در ایران انقلاب شود، دوم اینکه چرا این انقلاب می‌بایست صبغه مذهبی داشته باشد و سوم اینکه چرا یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های این انقلاب باید غرب‌ستیزی و آمریکاستیزی باشد و سرانجام اینکه این مؤلفه غرب‌ستیزی و آمریکاستیزی چرا تا همین امروز هم باید حفظ شود. رویکرد نویسنده این بوده که نسل جوان به‌خصوص کسانی که بعد از رحلت حضرت امام‌ خمینی(ره) متولد شدند و امامت و رهبری ایشان را درک نکردند، بتوانند با مطالعه این کتاب اطلاعات مفیدی به دست آورند. محوریت کتاب، داستان‌گونه است و تا آنجایی که نویسنده ‌توانسته، کار را به سمت فضای رمان نزدیک کرده که بتواند مخاطبان عام را هم جذب کند. شخصیت اصلی کتاب امام ‌خمینی(ره) است که شخصیتی واقعی است و هر چه در این کتاب وجود دارد کاملاً مستند و بر اساس حوادث واقعی تاریخی است، حتی تاریخ‌های ذکر شده در کتاب هم کاملاً دقیق است و آنجا‌هایی که نقل قول‌هایی از امام وجود دارد، کاملاً منطبق بر سخنرانی‌های ایشان است.
 
توجه بیشتر
 به اندیشه حضرت امام خمینی
در کتاب «روح‌الله» به زندگی شخصی حضرت امام خمینی(ره) کمتر پرداخته شده و نویسنده بیشتر به اندیشه امام(ره) توجه کرده است. با این حال، حکیمیان در این اثر مستند درباره زندگی حضرت امام خمینی(ره) بر لزوم شناخت شخصیت امام(ره) تأکید دارد. او در جای‌جای کتاب معتقد است شناخت شخصیت امام و بازخوانی اندیشه‌های ایشان نه‌ تنها برای مدیران و مسئولان و فعالان سیاسی و مذهبی، بلکه برای آحاد مردم هم مؤثر است، چون بدون شک همه ما که در ایران زندگی می‌کنیم، در اتمسفری هستیم که به شدت متأثر از شخصیت و اندیشه‌های امام‌ خمینی(ره) است؛ یعنی جامعه ما جامعه‌ای است که ایشان آن را بنا کرده‌ است. ایشان پایه‌گذار حکومت دینی جمهوری اسلامی و تئوریسین نظریه ولایت ‌فقیه بودند. ایشان فقیه، خطیب، مدرس، شاعر، فیلسوف، حکیم، عارف و سیاستمدار بودند و مهم‌ترین و جذاب‌ترین بُعد شخصیتی ایشان بعد عرفانی‌شان بوده ‌است. این بعد آنقدر قوی است که بر دیگر ابعاد شخصیتی حضرت امام خمینی(ره) سایه می‌اندازد و حتی انقلاب اسلامی یا دفاع‌ مقدس هم متأثر از شخصیت و اندیشه‌های عرفانی حضرت امام خمینی(ره) است.
 توجه ویژه
به گروه کتابخوان‌های عام
از دیگر ویژگی‌های کتاب «روح‌الله»، توجه ویژه به گروه کتابخوان‌های عام است، چون عمده کتاب‌هایی که در مورد زندگی امام خمینی(ره) نوشته شده‌، آثار دانشگاهی و پژوهشی صرف هستند که قابل ارائه به مخاطب عام کتابخوان نیست. نویسنده در این کتاب سعی کرده اثری بنویسد که طیف وسیعی از مخاطبان کتابخوان را دربرگیرد. برای همین سعی کرده کتابش تا سرحد امکان به داستان و رمان نزدیک باشد. در کتاب «روح‌الله»، مخاطب با یک روایت روبه‌رو است؛ روایتی در مورد یک رهبر که نویسنده سعی کرده نثری روان داشته باشد، به طوری که دانش‌آموزان سال‌های آخر دبیرستان، دانشجوها، زنان خانه‌دار و یک کارگر یا کاسب بازاری هم بتواند بخواند و با آن ارتباط برقرار کند.

تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب «روح‌الله»

«باسمه‌تعالی
 این کتاب توانسته است چهره‌ای نزدیک به واقع از امام خمینی(ره) ترسیم کند؛ خردمندی، دوراندیشی، ایمان ناب، اخلاص در عمل، اراده پولادین، باور ژرف به گفته و عمل و هدف خود، شجاعت بی‌نظیر، دانش گسترده، روح لطیف و زلال، امید و اعتماد به خدا... و البته ویژگی‌های دیگری هم هست که این نویسنده به آن دست نیافته است. امام خمینی در این کتاب -بحق- رهبری بزرگ و بی‌نظیر است که باور او به مردمش، نیمی از محصول کار او را تشکیل می‌دهد.
من هم مانند نویسنده می‌گویم:
خدا خمینی را تا ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه برای اسلام و مسلمین نگه دارد.
مطالعه‌ این کتاب برای نسل جوان ما بسیار سودمند است.
 مرداد ۱۴۰۳»

روح‌الله
روایت مستند زندگی امام خمینی

  نویسنده: هادی حکیمیان
  انتشارات: شهرستان ادب
  تعداد صفحه:412 صفحه
قیمت: 400 هزار تومان