شامگاه پنجشنبه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در پستی صریح در شبکه اجتماعی «ایکس»، بر موج جدیدی از فضاسازی‌ها نسبت به احیای توافقی زودهنگام میان تهران و واشنگتن خط بطلان کشید.
این اظهارنظر پس از آن منتشر شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در ادعایی اعلام کرد: «بسیار به توافقی تازه با ایران نزدیک شده‌ایم». رسانه‌های آمریکایی هم به نقل از منابع آگاه، از احتمال نهایی شدن این توافق در دور بعدی مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا خبر دادند. اما عراقچی در واکنشی، این روایت را رد کرد و نوشت: «مطمئن نیستم که واقعاً در چنین نقطه‌ای قرار داشته باشیم.» عراقچی ترجیح داد به‌ جای اظهارنظر رسمی از تریبون وزارت خارجه در صفحه‌ای شخصی موضع بگیرد، اما همین موضع‌گیری کوتاه، پیام روشنی داشت: «مسیر توافق از میز مذاکره می‌گذرد، نه از طریق رسانه‌ها.» عبارتی که می‌توان آن را نه ‌تنها نقدی بر فضای رسانه‌ای، بلکه طعنه‌ای مستقیم به جنگ روایت‌هایی دانست که ایالات متحده برای مدیریت افکارعمومی به راه انداخته است. اول، نقدی بر شتاب‌زدگی رسانه‌های غربی که می‌کوشند با تیترهای امیدوارکننده فضای دیپلماسی را دستکاری کنند. دوم، اشاره‌ای به رویکرد ایالات متحده است که به ‌نظر می‌رسد سعی دارد در روند مذاکرات، به شکلی شتابزده توافقی با ایران یا حتی وعده آن را به عنوان برگ برنده سیاسی به افکارعمومی آمریکا عرضه کند. در همین راستا، سی‌ان‌ان در گزارشی مدعی شد آمریکا در حال بررسی طرحی برای سرمایه‌‌گذاری در برنامه هسته‌ای ایران است، آن‌هم با مشارکت کشورهای عربی منطقه مانند عربستان و امارات. طبق این ادعا، کنسرسیومی مشترک قرار است با نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اورانیوم غنی‌شده تولید کند؛ ایده‌ای که مقامات ایرانی در واکنش به آن اعلام کردند، «چنین پیشنهادی رسماً ارائه نشده است».
همزمان با این ایده‌های ادعایی، بحث درباره «توافق موقت» بار دیگر به تیتر رسانه‌های غربی بازگشته است. با این حال، تهران این ادعا را بی‌‌پایه می‌داند. یک مقام آگاه ایرانی در گفت‌وگو با تسنیم تصریح کرده: «هیچ پیشنهاد رسمی‌ای درباره توافق موقت از سوی آمریکا یا ایران مطرح نشده است.» این موضع در تضاد با فضاسازی برخی رسانه‌های آمریکایی است که مدعی‌اند دولت ترامپ در حال بررسی یک چهارچوب موقت برای مهار فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. به نظر می‌رسد تضاد آشکار در روایت‌های رسانه‌ای، بازتاب واقعی اختلافاتی است که در متن مذاکرات وجود دارد و مهم‌ترین نماد آن، همان موضوع غنی‌سازی اورانیوم است.

چالش غنی‌سازی
در میانه هیاهوی روایت‌ها و گزارش‌های متناقض رسانه‌ای درباره آینده مذاکرات ایران و آمریکا، یک مؤلفه کلیدی و لاینحل همچنان در کانون منازعات باقی مانده است: غنی‌سازی اورانیوم؛ موضوعی که برای تهران نه یک مسأله فنی صرف، بلکه اصل بنیادین حاکمیتی و حاصل دهه‌ها ایستادگی و هزینه ‌دادن به شمار می‌رود. برای همین هم بارها اعلام کرده که حاضر نیست حتی در قالب توافقی نو، از این حق عقب‌نشینی کند. در آن‌سوی میز اما، ترامپ به‌دنبال آن است تا توافقی احتمالی با ایران را ولو موقت یا محدود، به عنوان دستاورد به مخاطب داخلی‌اش عرضه کند. در این میان، بسیاری از ناظران در اسرائیل در پی انتشار گزارش اخیر وال‌استریت ژورنال مبنی بر این احتمال که ترامپ برای رسیدن به توافق، از «خط قرمز» خود در برابر غنی‌سازی عبور کند، ابراز نگرانی کرده‌اند. اما از نگاه کشورمان، اصول بنیادین و حقوقی اش، چیزی نیست که بشود آن را در قالب امتیاز در روند مذاکره با آمریکا معامله کرد.
اما همین استراتژی، صدای اعتراض متحدان سنتی آمریکا را هم درآورده است. وال‌استریت ژورنال در گزارشی که اخیراً منتشر کرده، از نگرانی مقام‌های اسرائیلی نسبت به احتمال عقب‌نشینی ترامپ از خط قرمزهای پیشین خود، از جمله توقف غنی‌سازی، پرده برداشته و همچنین مدعی شده است که کاخ سفید در حال تدوین سندی موسوم به «برگه شروط» برای ارائه به ایران است که توقف کامل فعالیت‌های غنی‌سازی نیز در آن گنجانده شده است.
پایگاه تحلیلی آمریکایی GZERO نیز پیرامون اختلاف نظر درونی متحدان دیرینه گزارشی تازه ارائه کرده و نوشته است: «ترامپ اکنون با همان مسأله‌ای روبه رو است که یک دهه پیش باراک اوباما با آن دست‌وپنجه نرم می‌کرد: «رئیس‌جمهوری آمریکا خواهان توافق با ایران است، در حالی که نخست‌وزیر اسرائیل بر موضوع دیگری تأکید دارد.» روایت GZERO از اختلافی پرده برمی‌دارد که پیش‌تر نیز وجود داشت اما اکنون در شرایطی بحرانی‌تر، با شدت بیشتری خود را نشان می‌دهد. ترامپ از تمایل برای دستیابی به توافقی تازه با ایران سخن می‌گوید؛ توافقی که اگرچه هنوز ابعاد فنی و سیاسی آن مبهم است، اما می تواند به ویترین سیاست خارجی دستاوردهای ریاست‌جمهوری او اضافه شود. در مقابل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، روایتی کاملاً متفاوت از واقعیت مذاکرات دارد. او همچنان بر طبل گزینه نظامی می‌کوبد، هراسان از آنکه توافقی ولو محدود، موجب به ‌رسمیت شناخته شدن برنامه هسته‌ای ایران شود. برای نتانیاهو، هرگونه توافقی که به ایران اجازه ادامه غنی‌سازی بدهد، به مثابه شکست خواهد بود.

پل میان دو خواسته متضاد؟
تاکنون پنج دور گفت‌وگوی غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در سکوت و فضایی دور از هیاهوی رسانه‌ای برگزار و فراهم آورنده فرصتی شده است تا دو طرف روی خط باریک دیپلماسی گام بردارند. اکنون، به گفته منابع آگاه، دور ششم نیز در راه است و در این میان، پیام تهران بی‌‌نیاز از تفسیرهای مضاعف، شفاف است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در گفت‌وگویی با تلویزیون عمان تأکید کرده: «ما به هیچ ‌وجه زیر بار اینکه بگویند شما باید غنی‌سازی را جمع کنید، نخواهیم رفت»؛ موضعی که برآمده از تجربه‌ چهل‌ساله تجربه تحریم، فشار و مقاومت است. در حالی که برخی در غرب آن را نشانه‌ای از سرسختی تفسیر می‌کنند، برای ایران، این سیاست اصولی نه ‌تنها عقلانی که واجد مشروعیت سیاسی و تاریخی است و معنایی جز این ندارد که این ظرفیت‌های بر حق با بهای سنگین به‌ دست آمده است.
اما آیا می‌توان از دل دو خواسته متضاد یکی مبتنی بر ایده ادعایی «محو غنی‌سازی» و دیگری ایستاده بر «حق مسلم هسته‌ای» به توافقی پایدار رسید؟ این پرسشی است که عراقچی در پست معنادار اخیر خود در شبکه اجتماعی «ایکس» پاسخ واضحی به آن داده است: «تا زمانی که همه تحریم‌ها لغو نشوند و حقوق هسته‌ای ایران تضمین نشود، توافقی در کار نخواهد بود.»