رضا حسینی
منتقد سینما

 جشنواره فیلم کن از زمان راه‌اندازی‌اش در سال 1946 به یک رویداد مهم سینمایی سالانه برای علاقه‌مندان سراسر جهان بدل شده است؛ رویدادی که برخی از هنرمندترین فیلمسازان را برای رقابتی دوستانه گرد هم می‌آورد. جالب اینکه جشنواره کن در سال‌های اخیر اهمیت بیش‌تری هم پیدا کرده است چون خیلی از آثار سینمایی انتخابی‌اش به فیلم‌های منتخب منتقدان، سینمادوستان یا برندگان اسکار بدل شده‌اند؛ از جمله فیلم انگل اثر بونگ جون-هو که مسیر موفقیت‌های سینمایی‌اش با کسب نخل طلای جشنواره کن آغاز شد و با بردن تندیس طلایی اسکار بهترین فیلم به خاتمه رسید؛ یا همین سال گذشته و فیلم‌هایی چون ماده (کورالی فارژا)، امیلیا پرز (ژاک اودیار) و آنورا (شان بیکر) که به موفقیت‌های متعددی دست پیدا کردند و در اسکار هم درخشیدند (ولو در حد نامزدی).
جشنواره کن 2025 که هفتادوهشتمین دوره است و از 13 تا 24 ماه مه (23 اردیبهشت تا 3 خرداد 1404) برپا می‌شود بازیگر افسانه‌ای سینمای فرانسه یعنی ژولیت بینوش را در رأس هیأت داوران بخش اصلی‌اش به خود می‌بیند؛ و در این دوره، نخل طلای افتخاری دستاورد یک عمر فعالیت هنری توسط لئوناردو دیکاپریو به رابرت دنیرو اهدا شد. فیلم‌های انتخابی این دوره نیز مثل همیشه تنوعی هیجان‌انگیز دارند و شامل آثار فیلمسازان مؤلف و با تجربه‌ای چون اسپایک لی، لین رمزی، آری استر، ایتن کوئن، وس اندرسن، جعفر پناهی و... در کنار فیلم‌های اول کارگردان‌های جوانی چون هریس دیکینسن، کریستن استوارت و اسکارلت جوهانسن می‌شوند. در ادامه نگاهی اجمالی داریم به کنجکاوی‌برانگیزترین آثار سینمایی جشنواره کن 2025.
 
اِدینگتن (آری استر)
 Eddington
آثار سینمایی ترسناکی چون موروثی (2018) و میدسامر (2019) آری استر را به یکی از هیجان‌انگیزترین کارگردانان سینمای وحشت نسل خودش بدل کرده‌اند. با وجود این، فیلم سوم او با عنوان بو ترسیده (2023) یک درام سوررئال بود (و البته بهره‌مند از چاشنی ترس) و اثر جدیدش یک وسترن است. داستان فیلم ادینگتن درباره کلانتر (واکین فینیکس) و شهرداری (پدرو پاسکال) است که در پی حل و فصل بحران‌های اجتماعی ناشی از فراگیری کووید-نوزده با هم درگیر می‌شوند. اِما استون، آستین باتلر، لوک گریمز و کلیفتن کالینز جونیور از دیگر بازیگران فیلم هستند که گرچه در ژانر کمدی سیاه دسته‌بندی شده است اما تریلرش عناصری از سینمای وحشت امروزی را در خود دارد.
 
از اوج بهشت تا انتهای جهنم (اسپایک لی)  Highest 2 Lowest
دنزل واشینگتن هفتاد ساله هشدار داده است که به‌زودی بازنشسته خواهد شد؛ اما خوشبختانه برای آخرین بار با اسپایک لی همکار شده است تا نسخه‌ای متفاوت (و نه بازسازی) از فیلم جنایی بهشت و جهنم (آکیرا کوروساوا، 1963) بر پرده نقره‌ای نقش بگیرد؛ آن هم با ترکیب بازیگرانی شامل جفری رایت، دین وینترز، آیس اسپایس و ایسپ راکی. امسال که سی‌و‌ششمین سالگرد نمایش فیلم کلاسیک لی با نام کار درست را انجام بده (1989) در جشنواره کن است اولین حضور دنزل واشینگتن در ساحل کروآزت و کن را هم رقم خواهد زد.
طرح فنیقی (وس اندرسن)
 The Phoenician Scheme
اندرسن یکی از فیلمسازان محبوب جشنواره کن است که دو فیلم آخرش - گزارش فرانسوی و استروید سیتی - هم در این رویداد سینمایی رونمایی شدند. او امسال با فیلم جدید و ترکیب بازیگران پرستاره دیگری بازگشته است که شامل بنیسیو دل تورو، مایکل سِرا، اسکارلت جوهانسن، تام هنکس، شارلوت گنزبور، ریز احمد، جفری رایت، بندیکت کامبربچ و ویلم دفو می‌شود. علاوه بر این، دختر مستعدِ کیت وینسلت با نام میا تریپلتِن در نقش دختر شخصیت دل تورو بازی کرده است. این دو -که دختر  یک راهبه است و پدر پولدارترین مرد دنیا- درگیر توطئه‌ای خطرناک می‌شوند و ماجراهای متعددی را در سراسر جهان تجربه می‌کنند.
 بمیر، عشقم (لین رمزی) / Die, My Love
داستان اثر سینمایی جدید رمزی درباره زنی (جنیفر لارنس) است که پس از بچه‌دار شدن دچار جنون می‌شود و شوهرش (رابرت پتینسن) ظاهراً اهمیتی نمی‌دهد. فیلم بمیر عشقم از جنبه‌های مختلفی پرسروصدا است؛ از کارگردانی که طرفداران دوآتشه خودش را دارد و آثارش چالشی هستند تا بازیگران ستاره مهم و منبع اقتباس معمایی و بهنگام فیلم (رمانی به همین نام از آریانا هارویتس). لین رمزی با فیلم قبلی‌اش تو هرگز واقعاً اینجا نبودی (2017) نیز در جشنواره کن حضور داشت که برنده جایزه بهترین فیلمنامه شد. با اضافه شدن دیرهنگام این فیلم به آثار انتخابی این دوره، لین رمزی به هفتمین کارگردان زن کن 2025 در بخش رقابتی بدل شد تا در این خصوص، رکورد جدیدی ثبت شود.
 
موج نو (ریچارد لینکلیتر)
 Nouvelle Vague
لینکلیتر با اثر جدیدش درسی از تاریخ را به کن آورده است تا همه نگاهی به پشت صحنه ساخت اولین فیلم ژان-لوک گدار در سال 1960 با عنوان از نفس افتاده بیندازند؛ فیلمی جریان‌ساز که به شروع موج نوی سینمای فرانسه کمک کرد. بازیگر فرانسوی گیوم ماربِک، نقش گدار را بازی کرده و زویی دویچ به شخصیت جین سیبرگ (که بازی در فیلم از نفس افتاده او را به شمایلی از جنبش موج نو بدل کرد) جان بخشیده است. در انتظار برش‌(کات)های بازیگوشانه، عینک‌های دودی پرشمار و سیگار کشیدن‌های زنجیره‌ای بی‌پایان باشید.
 
ارزش احساسی (یواکیم تریئر)
Sentimental Value
اثر سینمایی قبلی تریئر با عنوان بدترین آدم دنیا (2021) غوغایی در جشنواره کن به‌پا کرد و بازیگر زن اصلی‌اش رِناته رینسوِه جایزه بهترین بازیگر را برنده شد. حالا این کارگردان نروژی یک بار دیگر با بازیگر جذاب و محبوبش به کن آمده است تا داستانی درباره خانواده‌ای از شهر اُسلو را روایت کند؛ درباره بازیگر زنی (رینسوه) و خواهر کوچک‌ترش که با پدرشان (استلان اسکاشگورد) دوباره ارتباط می‌گیرند تا فیلمی بسازند. ال فانینگ هم یکی از بازیگران این درام خانوادگی جالب توجه است.
 
آلفا (ژولیا دوکورنو)
 Alpha
اثر جدید دوکورنوی فرانسوی که سال 2021 با فیلم تیتان برنده جایزه نخل طلا شد (و به دومین فیلمساز زنی بدل شد که در تاریخچه هشت دهه‌ای این رویداد، نخل طلا را به خانه می‌برد) به اندازه فیلم قبلی‌اش آزاردهنده به نظر می‌رسد! گلشیفته فراهانی و طاهر رحیم نقش‌های اصلی داستانی را بازی کرده‌اند و فیلم درباره دختری یازده ساله در نیویورکی ساختگی از دهه 1980 است. مادر در جریان بحران فراگیری ایدز، بیمار می‌شود و باید با مرگش روبه‌رو شود. ظاهراً پس از موفقیت فیلم ماده (کورالی فارژا، 2024) که سال گذشته جایزه بهترین فیلمنامه را برنده شد زیرژانر هراس جسمانی با بازیگر زنی که در رأس داستان قرار گرفته به زیرژانری محبوب بدل شده است.
نه هانی! (ایتن کوئن) / Honey Don’t!
مارگارت کوالی، ستاره دومین قسمت از سه‌گانه بی‌مووی‌های ایتن کوئن و تریشا کوک نویسنده هم هست. او در قسمت اول که دختران فراری (2024) نام داشت به همراه دوست صمیمی‌اش - که معشوقه‌اش می‌شود - از دست مردانی بی‌رحم می‌گریزد. فیلم نه عزیزم! پیرنگ جنایی خودش را دارد و این بار کوالی نقش کارآگاهانی را بازی می‌کند. او درباره شخصیتش به‌تازگی در مصاحبه‌ای گفته است: «من آدمی شده‌ام که می‌خواهد قبل از وقوع حوادث از آنها جلوگیری کند. هانی، عسل دوست دارد، ماهر است و از دست همه در می‌رود.»
 
النورِ بزرگ (اسکارلت جوهانسن)
 Eleanor the Great
جوهانسن امسال نقشی دوگانه در جشنواره کن دارد. او هم بازیگر فیلم طرح فنیقی (وس اندرسن) است و هم با اولین فیلمش در مقام کارگردان به کن آمده است. جون اسکویب یک زن فلوریدایی نودساله است که در پی مرگ دوست صمیمی‌اش به شهر نیویورک نقل مکان می‌کند تا زندگی‌اش را از نو بسازد. اسکویب 95 ساله - که نامزدی جایزه اسکار را هم در کارنامه دارد و خیلی دیر بازیگری در سینما را آغاز کرد (از سال 1990 با فیلم آلیس به کارگردانی وودی آلن) - پس از موفقیت چشمگیر فیلم مستقل تلما (2024) ایفای نقش اصلی فیلم النور بزرگ را به دست آورد.
 
گاه‌شماری آب (کریستن استوارت)
 The Chronology of Water
اولین فیلم استوارت در مقام کارگردان، اقتباسی از خاطرات پرفروش لیدیا یوکناویچ به همین نام است که تجربه‌هایش در خصوص افسردگی و اعتیاد را بازگو می‌کند.
ایموجن پوتس نقش لیدیایی را بازی می‌کند که (طبق خلاصه داستان رسمی فیلم) تروما را به هنر بدل می‌کند. اولین اخبار ساخت این فیلم به سال 2018 برمی‌گردد و جالب اینکه استوارت پارسال به نشریه ورایتی گفته بود: «تا این فیلم لعنتی را نسازم سراغ فیلم دیگری نخواهم رفت.» و البته که او به حرفش عمل کرد!
 
تاریخچه صدا (الیور هرمانوس)
 The History of Sound
 جاش اوکانر و پل مِسکال نقش‌های اصلی داستانی را بازی کرده‌اند که در روزگار پس از جنگ جهانی اول و نواحی روستایی نیو انگلند می‌گذرد. این اثر عاشقانه از فیلمساز آفریقای جنوبی الیور هرمانوس، از زمان اعلام ساختش در سال 2021 برای سینمادوستان کنجکاوی‌برانگیز بوده است؛ تازه در آن زمان، بازیگران اصلی فیلم تاریخچه صدا، شهرت امروزشان را نداشتند!