میترا جلیلی
دبیر گروه  علم و فناوری

کاهش اختلال اینترنت با افزایش تعرفه
هفته گذشته اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل در نامه‌ای به رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری)، خواستار «اصلاح نرخ بسته‌های اینترنت» برای تأمین بخشی از هزینه‌های توسعه شبکه‌ خود شدند. اپراتورها با اشاره به شرایط پرچالش ناشی از تحریم‌ها و نوسانات نرخ ارز، یادآورشدند:« چنین شرایطی، هزینه تأمین تجهیزات شبکه که عمدتاً به صورت خرید خارجی است را متأثر کرده است.» دراین نامه همچنین به موضوعاتی مانند لزوم توسعه شبکه‌های ارتباطی و به روزرسانی زیرساخت‌ها به‌عنوان پیش نیاز اصلی حفظ سطح خدمات با توجه به رشد روزافزون سطح مشترکین و تقاضای دریافت خدمات اشاره شده است. اپراتورها دراین نامه خواستار افزایش 75درصدی تعرفه اینترنت شده و عنوان کردند درحال حاضر اپراتورهای همراه در نظر دارند بسته‌های جدید خدمات داده همراه را در بازه سقف و کف مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات، در کانال‌های فروش به مشترکین ارائه کنند. منابع آگاه در اپراتورها در گفت‌و‌گو با «ایران» این افزایش تعرفه را کاملاً قانونی و در بازه سقف و کف می‌دانند و معتقدند واقعیت این است که با توجه به مصوبه کمیسیون رگولاتوری، هر یک از اپراتورها باید بتوانند بدون گرفتن مجوز و تنها با اطلاع رسانی، تعرفه‌ها را در بازه کف و سقف و در یک فضای رقابتی با سایر اپراتورها، تغییر دهند با این وجود، حتماً تلاش می‌شود با ارائه ادله محکم برای این درخواست، از مراجع ذیصلاح مجوز لازم را دریافت کنیم. نه تنها تعرفه‌های اینترنت همچنان بدون تغییر مانده‌اند بلکه حدود 10 سال است که هزینه پیامک و مکالمه اپراتورها نیز تغییری نداشته است. بنابراین، در سرمایه‌گذاری برای زیرساخت‌ها دچار مشکلات اساسی شده‌ایم و بی‌شک افزایش تعرفه اینترنت، می‌تواند تا حدی مشکلات توسعه‌ای و اختلال های موجود را کمتر کند.

یک درخواست همیشگی
حالا رئیس رگولاتوری در آستانه روز جهانی ارتباطات، در قالب توئیتی درباره افزایش تعرفه‌های اینترنت نوشته است: «در حال حاضر کیفیت پایین اینترنت، موجب نارضایتی در بخش قابل توجهی از کاربران شده است که این موضوع، پذیرش افزایش تعرفه در افکار عمومی‌را با مانع جدی مواجه می‌کند.» حمید فتاحی در ادامه نوشت:« با توجه به افزایش هزینه‌های ارزی و ریالی، افزایش تعرفه، یکی از درخواست‌های همیشگی اپراتورهای ارتباطی بوده است اما در مورد نامه‌ اخیر نکات ذیل قابل توجه است؛ هرگونه افزایش خودسرانه‌ تعرفه بدون طی روال قانونی مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات قطعاً پذیرفته نیست و با متخلفین برخورد عبرت‌آموز خواهد شد.»
معاون وزیر ارتباطات البته در بخش دیگری از توئیت خود، سرکوب تعرفه را عاملی برای کاهش کیفیت شبکه اینترنت در کشور دانسته و خاطرنشان کرده است:« به‌رغم افزایش هزینه‌ سبد خانوار در همه‌ خدمات و کالاها، سیاست سرکوب تعرفه‌ اینترنت در سال‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین دلایل بهم خوردن توازن میزان‌مصرف و کیفیت شبکه در کشور است. با توجه به فراگیری استفاده از اینترنت در زندگی روزمره‌ مردم، توجه به معیشت و عدم تحمیل هزینه‌های نامتعارف به آنها، مبنای هرگونه تصمیم‌گیری در این رابطه خواهد بود.» رئیس رگولاتوری تصریح کرد:«موضوع نامه‌ اپراتورهای ارتباطی در تعامل با مراجع ذی‌صلاح و تطبیق با مصوبات قانونی در حال بررسی است و با عنایت به مراتب فوق، نتیجه اطلاع‌رسانی خواهد شد.»

مردم نگران از افزایش تعرفه
پیش از این هم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه جلسه هیأت دولت 27 فروردین ماه، در پاسخ به سؤالی درباره افزایش تعرفه بسته‌های اینترنت، گفته بود:« تعرفه‌های اپراتورها به‌گونه‌ای اصلاح خواهد شد که زندگی مردم به طور مستقیم تحت تأثیر قرار نگیرد. از آنجا که وضعیت اقتصادی اپراتورها برای توسعه مناسب نیست، طراحی‌هایی انجام شده است تا افزایش تعرفه‌ها در سبد هزینه‌های مردم قرار نگیرد و زندگی کاربران را تحت تأثیر قرار ندهد.»
با وجود این وعده وزیر ارتباطات، بسیاری از مردم نگران افزایش بالای تعرفه اینترنت همراه هستند و البته برخی معتقدند اگر افزایش تعرفه زمینه ساز بهبود کیفیت اینترنت و کاهش اختلال شود، آن را راحت‌تر می‌پذیرند. برخی کاربران هم معتقدند همان‌طور که با افزایش تعرفه در دی ماه 1402 اتفاق خاصی برای کیفیت اینترنت رخ نداد، این افزایش دوباره هم مشکلی را حل نخواهد کرد.

افزایش عادلانه تعرفه
بسیاری از فعالان حوزه اینترنت، معتقدند اپراتورها برای توسعه زیرساخت‌های خود، راهی بجز افزایش تعرفه ندارند. احمد معتمدی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت اصلاحات در این باره، افزایش 30 تا 40درصدی تعرفه‌ها را معقول و طبیعی‌ دانست و ثابت ماندن تعرفه‌ها یا افزایش غیرمنطقی و بدون محاسبه آنها را دردسرساز خواند. وی افزود: «در این صورت شرکت‌ها ناچار می‌شوند برای جبران کسری درآمد، از کیفیت خدمات بکاهند که هم اپراتورها زیان می‌بینند و هم کاربران خدمات مناسبی دریافت نمی‌کنند. بنابراین نرخ نهایی باید عادلانه باشد تا نه به کاربران فشار بیاید و نه شرکت‌ها مجبور به کاهش کیفیت خدمات شوند.»

اختلال در شرایط قطعی برق
علی حکیم جوادی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور هم معتقد است:
« اپراتورها نیازمند سرمایه‌گذاری در حوزه برق اضطراری و تجهیزات جدید، برای حفظ کیفیت خدمات در شرایط قطعی برق هستند و افزایش تعرفه‌ها حتماً کمک خواهد کرد.»از نگاه وی، قطعی‌ها به ضرر خود اپراتورهاست و موجب کاهش درآمد آنها و همچنین افزایش نارضایتی عمومی‌می‌شود.

تغییر نسبت ترافیک ثابت به سیار
برخی از فعالان حوزه ارتباطات هم تعرفه پایین اینترنت همراه را زمینه ساز حرکت کاربران ایرانی به سمت اینترنت همراه به جای ثابت، برخلاف روند موجود در جهان می‌دانند. این افراد معتقدند اصلاح تعرفه اینترنت همراه، راهکار سوق دادن ترافیک کاربران به اینترنت ثابت است. به گفته فعالان این حوزه، نسبت ترافیک کاربران ایرانی در شبکه اینترنت ثابت به همراه بر خلاف روال مرسوم در دنیا ۳۰ به ۷۰ است و شاید دلیل اصلی آن، کم بودن تعرفه اینترنت همراه باشد. این گروه معتقدند برای توزیع مناسب ترافیک دیتا در شبکه‌های ثابت و سیار، باید اختلاف معناداری در تعرفه‌های این دو نوع سرویس ایجاد شود. حال باید منتظر ماند و دید پس از بررسی نامه اپراتورها در رگولاتوری، نتیجه چه خواهد شد و چگونه می‌توان تعرفه را به گونه‌ای افزایش داد که این افزایش، در سبد هزینه‌های مردم قرار نگیرد و زندگی کاربران را تحت تأثیر قرار ندهد.