تنها 2 روز پیش از آنکه دونالد ترامپ به‌عنوان اولین سفر خارجی خود در دوره دوم ریاست ‌جمهوری‌اش به منطقه غرب آسیا سفر کند، حماس یکشنبه شب اعلام کرد که آخرین شهروند آمریکایی زنده‌ای که در غزه اسیر است را آزاد خواهد کرد.
خلیل الحیه، مذاکره‌کننده ارشد حماس، در بیانیه‌ای گفت که حماس پس از گفت‌وگو با ایالات متحده تصمیم به آزادسازی «عیدان الکساندر» گرفته است. الکساندر که در تنافلای نیوجرسی بزرگ شده است و پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان به اسرائیل نقل ‌مکان کرد تا در ارتش خدمت کند، در جریان ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اسیر شد.
روزنامه نیویورک تایمز در این رابطه گزارش داد: این اعلامیه در زمانی حیاتی برای خاورمیانه صادر می‌شود، جایی که قرار است رئیس ‌جمهوری آمریکا سه‌شنبه به‌منظور انجام دور جدیدی از دیپلماسی خود به منطقه غرب آسیا سفر کند. انتظار می‌رود ترامپ پس از اختلافات با اسرائیل در مورد مذاکرات با ایران از عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر بازدید کند. بر اساس این گزارش، حتی اگر ترامپ به اسرائیل سفر نکند، جنگ غزه سایه سنگینی بر سفر او خواهد انداخت. تل آویو تهدید کرده است که یک عملیات نظامی بزرگ انجام خواهد داد که موجب آواره شدن اکثر مردم غزه خواهد شد مگر اینکه حماس تسلیم شده و آخرین اسرای خود را تحویل دهد. اسرائیل بیش از دو ماه است که کمک‌های غذایی و دیگر کمک‌ها را به غزه مسدود کرده است که بحران انسانی در این منطقه را عمیق‌تر کرده است.
در سطح منطقه نیز، توافق بین حماس و ایالات متحده برای آزادی عیدان به عنوان بخشی از مذاکرات مستقیمی که بدون اطلاع اسرائیل انجام شد، تل آویو را شوکه کرده است. تحلیلگران عرب این اقدام را به عنوان گامی بزرگ برای «تحمیل مقاومت بر توازن منطقه‌ای» ستوده‌اند. جابر الهرمی، سردبیر روزنامه قطری الشرق تأکید کرد که این توافق نشان‌دهنده یک تغییر استراتژیک در تجاوز اسرائیل علیه غزه است که از کانال معمول اسرائیل عبور کرده و واشنگتن را وارد مذاکرات مستقیم با حماس می‌کند. تحلیلگر قطری این تحول را نشان‌دهنده «به رسمیت شناختن ضمنی» این جنبش به عنوان یک حزب مشروع و تأثیرگذار در معادلات منطقه‌ای دانست. خبرگزاری شهاب گزارش داد: آزادی زندانی آمریکایی و تحویل او به ویتکاف، ضربه بزرگی به دولت بنیامین نتانیاهو خواهد بود که به دنبال انحصار کانال‌های مذاکره در مورد مسأله اسرا و تحمیل دیدگاه اسرائیل از طریق نیروی نظامی است. از سوی دیگر، لقاء مکی، کارشناس سیاسی به این خبرگزاری فلسطینی گفت اگرچه حماس «بهای مستقیمی» برای آزادی اسکندر (الکساندر) دریافت نکرد، اما در بیش از یک جبهه به برتری استراتژیک دست یافت. وی افزود: «مهم‌ترین دستاوردهای آن، ایجاد شک و تردید بین واشنگتن و تل‌آویو و تثبیت حماس به عنوان یک طرف مذاکره‌کننده قادر به برقراری ارتباط با آمریکا علیرغم اعتراضات اسرائیل بوده است که نشان دهنده فرسایش اعتماد آمریکا به نحوه برخورد متحد اسرائیلی خود با بحران غزه است. حماس، نتانیاهو را در موقعیت دشواری با دولت آمریکا قرار داده و حتی در را به روی احتمال تحمیل آتش‌بس از سوی ایالات متحده باز کرده است، آتش‌بسی که می‌تواند به جاه‌طلبی‌های نتانیاهو برای دستیابی به «پیروزی کامل نظامی» پایان دهد و اسرائیل را در یک بحران سیاسی داخلی عمیق فرو ببرد. در همین زمینه، ناصر الدویله، مشاور سابق وزارت دفاع کویت، این حادثه را «خنجری در قلب نتانیاهو» توصیف کرد. او توضیح داد که حماس هوشمندانه و بر اساس منطق واقعیت عمل کرده و در مذاکرات مستقیم با دولت دونالد ترامپ، موفق بوده است. الدویله خاطرنشان کرد که افشای این توافق توسط نتانیاهو پیش از اعلام رسمی آن توسط ترامپ، تلاشی برای از مسیر خارج کردن این توافق بود. با توجه به این وضعیت، به نظر می‌رسد حماس امروز بیش از هر زمان دیگری به ترسیم مجدد قواعد تعامل سیاسی و نظامی، تغییر معادله نفوذ در منطقه و توانایی در تأثیرگذاری بر روند رویدادها، نزدیک‌تر شده است.
طبق گفته یک مقام آمریکایی و یک دیپلمات دیگر که در جریان مذاکرات قرار داشته‌اند و به‌طور ناشناس برای بحث در مورد این مذاکرات حساس با نیویورک تایمز صحبت کرده‌اند، حماس گفته است که اسرائیل باید ابتدا به یک مسیر برای پایان دادن به جنگ متعهد شود. اما به‌منظور جلب نظر ترامپ، حماس موافقت کرده است که عیدان الکساندر را به‌عنوان یک اقدام برای نشان دادن حسن‌نیت آزاد کند. محمود مرداوی، یکی از مقامات حماس گفت که در جریان مذاکرات، ایالات متحده وعده داده است «تلاش‌های گسترده‌ای» برای پایان دادن به جنگ در غزه انجام دهد. او در یک مصاحبه تلفنی گفت: «از ما خواسته شد که الکساندر را آزاد کنیم و ما با این درخواست موافقت کردیم.» وی افزود که آمریکایی‌ها به حماس اعلام کرده‌اند که «جنگ به پایان خود رسیده» و «دیگر هیچ توجیهی ندارد.»
همچنین سخنگوی جنبش حماس در گفت‌وگو با «العربی الجدید» اعلام کرد که این جنبش با تلاش‌های میانجی‌گران و تحرکات اخیر آمریکا برای آزادی «عیدان الکساندر» نظامی اسیر اسرائیلی-آمریکایی همراهی کرده است.
جهاد طه تأکید کرد: «آزادی این اسیر بخشی از تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس و گشودن گذرگاه‌های انسانی در نوار غزه است.‌» این مقام فلسطینی افزود: «این اقدام می‌تواند مقدمه‌ای برای مذاکراتی فراگیر باشد که هدف آن پایان کامل جنگ علیه غزه و دسترسی به راه‌حل‌هایی اساسی است.» طه گفت: «حماس آمادگی دارد تمام پیشنهادها و ابتکاراتی را که در خدمت آرمان ملت فلسطین باشد، بررسی کند. او از واشنگتن خواست تا با اعمال فشار بر اسرائیل، این رژیم را به پایبندی به توافقات و توقف کارشکنی‌ها وادار کند.»
دونالد ترامپ خبر آزادی قریب‌الوقوع الکساندر را «گامی برداشته‌شده با حسن نیت به سوی ایالات متحده» خواند و گفت: «امیدواریم این اولین گام در جهت گام‌های نهایی لازم برای پایان دادن به این درگیری وحشیانه باشد.» آدام بوهلر، فرستاده ویژه رئیس ‌جمهوری هم در این مذاکرات در یک تماس تلفنی اعلام کرد استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در تأمین آزادی الکساندر نقش مهمی داشته است.
به ادعای نیویورک تایمز، دولت ترامپ امسال از سیاست آمریکا در تحریم حماس فاصله گرفت. بوهلر در تلاش برای تأمین آزادی الکساندر و نیز بازگرداندن اجساد چهار آمریکایی کشته‌شده، مذاکرات مستقیم با رهبران حماس در دوحه برگزار کرد، اما این مذاکرات به دلیل مخالفت‌های اسرائیل به نتیجه نرسید.
این روزنامه آمریکایی نوشت: در ادوار قبلی مذاکرات، حماس برای آزادی اسرای بیشتر قیمت روشنی تعیین کرده بود: اسرائیل باید موافقت کند که جنگ را به‌طور کامل پایان دهد، نیروهای خود را از نوار غزه خارج کند و تعداد زیادی از زندانیان فلسطینی را آزاد کند.
در طول آتش‌بس دوماهه‌ای که از ژانویه آغاز شد، حماس ۳۰ اسیر و اجساد هشت نفر دیگر را تحویل داد. اسرائیل اما در اواسط مارس آتش‌بس را پایان داد و گفت که مذاکرات برای تأمین گام‌های بعدی در توافق به بن‌بست رسیده است.
دفتر نتانیاهو یکشنبه شب اعلام کرد که واشنگتن به‌طور رسمی به اسرائیل اطلاع داده است که آزادی الکساندر برای آمریکایی‌ها یک حرکت نمادین خواهد بود و هیچ‌گونه «غرامت یا شرطی» وجود ندارد. دفتر نخست‌وزیر رژیم اسرائیل اعلام کرد که حداقل در مدت کنونی آزادی این اسیر اسرائیلی-آمریکایی موجب توقف عملیات نظامی اسرائیل در غزه نخواهد شد. دفتر نتانیاهو گفت: «طبق سیاست اسرائیل، مذاکرات در حالی که جنگ ادامه دارد انجام خواهد شد.»
اعلام اینکه ایالات متحده تضمین آزادی الکساندر را دریافت کرده است، باعث شد برخی از اسرائیلی‌ها از دولت ناامید شوند، زیرا تل آویو نتوانسته است آزادی اسرای باقی‌مانده را به‌دست آورد. منتقدان نتانیاهو از او خواسته‌اند که با حماس برای پایان فوری جنگ و آزادی باقی‌مانده اسرا توافق کند. نتانیاهو تاکنون مقاومت کرده و استدلال کرده که نجات اسرا کمتر از «پیروزی بر دشمنان‌مان» اهمیت دارد.